Мёд

Источник материала:

"Калі хочаш захаваць маладосць — ужывай мёд" — так гаварылi нашы продкi. Каштоўныя якасцi мёду чалавецтва спазнала яшчэ ў далёкiя часы сiвой мiнуўшчыны. Гэта крынiца сiлаў i здароўя, якая ўтрымлiвае ў сваiм складзе больш за 100 рэчываў, жыццёва важных для арганiзма чалавека. Спачатку мёд збiралi з вулляў дзiкiх пчол, а спазнаўшы яго якасць i карыснасць, людзi прыйшлi да думкi iх прыручыць. Паступова чалавек авалодаў майстэрствам бортнiцтва, а асноўны прадукт жыццядзейнасцi пчол заняў пачэснае месца ў рацыёне славян. 

Тое, што нашы продкi выкарыстоўвалi мёд у абрадах i рытуалах каляндарнага i сямейна-радавога цыклаў, надзялiла яго пэўнай ступенню сакральнасцi, магiчнай сiлай. У легендах i паданнях мёд сiмвалiзаваў крынiцу мудрасцi i даўгалецця, яго назвалi "ежай багоў" i верылi, што менавiта ён дапамагаў жыхарам Нябёсаў быць бессмяротнымi i захоўваць вечную маладосць. У бiблейскiх паданнях у краiне, дзе жыў Маiсей, цяклi малако i мёд. Невыпадкова Боскае слова параўноўвалi з мёдам i казалi, што яно "саладзейшае за мёд". Акрамя таго, мёд здавён стаў сiмвалам "салодкасцi", дабрабыту, высокага ўзроўню жыцця чалавека. І калi чалавек мог дазволiць сабе выкарыстоўваць у сваёй ежы мёд, значыць, жыццё iдзе добра, поўнае радасцяў i задавальнення.

* Мёд даволi часта выкарыстоўвалi на вяселлi. Яшчэ ў Сярэднявеччы, калi расчэсвалi маладым валасы, iх абавязкова мазалi мёдам. На вяселлi маладым крычалi "горка", але пры гэтым iх вусны мазалi мёдам. Яшчэ i сёння ў паўднёвых раёнах Беларусi на парозе хаты маладых пасля вянца сустракаюць з хлебам-соллю i абавязкова з мёдам, каб жыццё было салодкiм.

* Цiкава, але час пасля вяселля таксама называлi i называюць "мядовым" месяцам. Можа быць, таму, што гэта самы "салодкi" месяц у сямейным жыццi, а можа, таму, што мёд збiраюць вялiкiя працаўнiцы — пчолы. Магчыма, фiласофiя нашых продкаў была ў тым, каб гэты першы месяц быў галоўным у вялiкiм сямейным жыццi: маладыя павiнны былi шмат папрацаваць, каб пабудаваць адносiны памiж сабой, роднымi i сваякамi, зусiм не горш, як тыя пчолы, каб "сямейнага мёду" хапiла на доўгiя гады.

* Практычна на ўсiх святах ужывалi "медавуху" — мёд, разведзены на вадзе.

Мёд выкарыстоўвалi i за жалобным сталом. У вадзе разводзiлi мёд i клалi туды невялiкiя кавалачкi булкi. Гэтая рытуальная ежа, з якой распачыналася жалобная вячэра, насiла назву "сыта", цi "канун". Прычым першым звычайна яе браў самы сталы чалавек, i ён павiнен быў першую лыжку вылiць на стол. Такiя дзеяннi прадказвалi (праграмавалi) "салодкае" жыццё памерламу на "тым" свеце.

* У народнай медыцыне мёд выкарыстоўвалi пры лячэннi захворванняў страўнiка, печанi, гнойных ран, як сродак гарачкапанiжальны i добры ад цяжкага кашлю.

У час моцнага кашлю на працягу дня пiць тройчы па шклянцы гарачага малака, у якое дадаць адну чайную лыжку мёду.

Пры ангiне паласкаць горла такiм настоем: 50 г пропалiсу залiць 0,5 л гарэлкi, настойваць 7 дзён у цёплым цёмным месцы, працадзiць. Пасля гэтага ў палову шклянкi вады дадаваць палову чайнай лыжкi настою i паласкаць горла.

Пры атручэннi: адну сталовую лыжку мёду развесцi ў шклянцы гарачага малака i хутка выпiць за раз.

Пры моцным насмарку раiлi на працягу дня жаваць мядовыя соты.

Пры зубным болi неабходна пакласцi на хворы зуб кавалачак пропалiсу.

* У адным старажытным медыцынскiм трактаце было напiсана: "Мёд аздараўляе ўсе ўнутраныя органы, падтрымлiвае моц арганiзма, памяншае гарачку. Доўгатэрмiновае яго ўжыванне ўзмацняе волю, надае лёгкасць целу, захоўвае маладосць, працягвае гады жыцця".

Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК.