Дзмітрыеў дзень

Источник материала:

8 лiстапада — Дзмiтрыеў дзень, Дзмiтры, Змiтрок, Змiцер — дзень ушанавання памерлых. Паўсюдна славяне ў гэты дзень наладжвалi памiнкi па памерлых сваяках.

l На працягу тыдня, на якi прыпадаў Дзмiтрыеў дзень, у храмах наладжвалi памiнальныя набажэнствы (асаблiва ўшаноўваецца Дзмiтрыеўская субота). Па праваслаўным календары ў Дзмiтрыеўскую суботу праводзяць агульнае памiнанне, заснаванае вялiкiм князем Дзмiтрыем Данскiм, якi атрымаў знакамiтую перамогу ў 1380 годзе над Мамаем (Кулiкоўская бiтва). Па яго просьбе ў той год адбылася ўсяленская панiхiда аб усiх загiнулых на полi бiтвы.

l У Беларусi здавён iснавала народнае правiла святкавання Дзмiтрыеўскiх, цi Восеньскiх, Дзядоў у трэцюю суботу пасля Пакравоў. У некаторых рэгiёнах (напрыклад, Ашмянскiм павеце) дарэвалюцыйныя этнографы засведчылi, што "першыя Дзяды адзначалi ў чацвер на Дзмiтрыеўскiм тыднi, другiя — у суботу, трэцiя — у нядзелю, а чацвёртыя — у суботу перад Загавiнамi (27.11.)".

l Дзмiтрыеўскую, памiнальную, бацькоўскую суботу заўсёды праводзiлi ўрачыста: хадзiлi на магiлы сваякоў, служылi панiхiды, наладжвалi жалобныя сталы, дзе не абыходзiлася без галашэнняў.

l У гэты дзень забаранялася выконваць усялякую цяжкую фiзiчную цi якую б там нi было "брудную" работу: "На Змiтра не пралi, не ткалi i ў полi не працавалi".

l У гэты час на поўную хаду наладжвалiся восеньскiя вяселлi: "Святы Змiтры — людзi хiтры: чаны параць, пiва вараць, сыноў жэняць, дачок даюць". Шуткавалi: "У Дзмiтрыеў дзень i верабей пад кустом пiва варыць".

l А яшчэ ў гэты дзень пiльна назiралi за надвор’ем:

Калi "адпачнуць" на дзедавым тыднi бацькi (калi будзе цёпла), то i ўся зiмушка-зiма будзе з мокрымi цеплiнамi (адлiгамi).

Калi Дзмiтрыеў дзень будзе "па голу" (без снега), то i Вялiкдзень будзе цёплым, а калi Дзмiтрыева субота са снегам, то i Святая (Вялiкдзень) са снегам.

Дзмiтрый на снезе — вясна позняя.

Дзмiтрыеў дзень — зiма ўжо лезе на пляцень.

Да Змiтраўскай суботы зiма не пачнецца.

Калi на Дзмiтрыя холад i снег, вясна позняя i халодная, а калi адлiга — вясна i зiма цёплыя.

Змiцер зямлю выцер, на груды пабiў, каб нiхто не хадзiў.