Масленічны тыдзень

Источник материала:

Масленічны тыдзень

На працягу многiх стагоддзяў iснавання Масленiца атрымлiвала дэталёвую распрацоўку ў сэнсе напаўнення спецыфiчнымi абрадавымi дзеяннямi лiтаральна кожнага дня святочнага тыдня.

l Масленiца вылучаецца сярод астатнiх святаў тым, што час яе правядзення дакладна структурыруецца ў адпаведнасцi з логiкай разгортвання сямейна-родавых i абшчынна-вясковых падзей. Асаблiва выразна гэта заканамернасць праявiлася ў этнакультурным асяроддзi рускага народа. Паэтычная назва кожнага дня масленiчнага тыдня сфакусiравала ў сабе i накiраванасць абрадавых дзеянняў, i эмацыянальнае стаўленне да iх з боку самiх удзельнiкаў. Панядзелак атрымаў назву Сустрэча, аўторак — Зайгрыш, серада — Лакамка, Разгул, Пералом; чацвер — Шырокi, пятнiца — Цешчыны вечары; субота — Залоўкiны пасядзелкi, нядзеля — Дараваны дзень (Дараваная нядзеля).

l У асяроддзi беларусаў святкаванне Масленiцы праходзiла больш сцiпла, аднак прасторавыя каардынаты абрадавых падзей фактычна не адрознiвалiся. У многiх мясцiнах фактычнай мяжой распачынання святочных дзеянняў быў чацвер.

l І ўсё ж у нас ёсць усе падставы акрэслiць структурную паслядоўнасць масленiчнага тыдня ў беларусаў наступным чынам:

Панядзелак — пачатак свята, выпяканне блiноў, падрыхтоўка ледзяных гор, санак, "коўзанак", выкананне абраду "вазiць маладух", "пахаванне дзеда" (тут i далей улiчваюцца рэгiянальныя асаблiвасцi, акалiчнасцi i час выканання абрадаў, напрыклад, катанне на конях у адной мясцовасцi магло быць у чацвер, у другой — у нядзелю).

— пачатак свята, выпяканне блiноў, падрыхтоўка ледзяных гор, санак, "коўзанак", выкананне абраду "вазiць маладух", "пахаванне дзеда" (тут i далей улiчваюцца рэгiянальныя асаблiвасцi, акалiчнасцi i час выканання абрадаў, напрыклад, катанне на конях у адной мясцовасцi магло быць у чацвер, у другой — у нядзелю).

Аўторак — пачатак гасцяванняў, працяг гулянняў.

— пачатак гасцяванняў, працяг гулянняў.

Серада — абыход вёскi з мэтай падзякi "наважонам", выкананне абраду "калодка".

— абыход вёскi з мэтай падзякi "наважонам", выкананне абраду "калодка".

Чацвер — "конскае свята" (аб’язджалi маладых коней), выбiралi пастуха, выпякалi блiнцы для каровы, дзецi ўшаноўвалi бабку-павiтуху.

— "конскае свята" (аб’язджалi маладых коней), выбiралi пастуха, выпякалi блiнцы для каровы, дзецi ўшаноўвалi бабку-павiтуху.

Пятнiца — "хадзiлi да цешчы на блiны" — зяцi наведвалi цешчаў.

— "хадзiлi да цешчы на блiны" — зяцi наведвалi цешчаў.

Субота — моладзь на санях ехала за вёску, як мага далей (каб доўгiм вырас лён), каталiся з гор, працягвалiся гасцяваннi-адведкi.

— моладзь на санях ехала за вёску, як мага далей (каб доўгiм вырас лён), каталiся з гор, працягвалiся гасцяваннi-адведкi.

Нядзеля — распальвалi масленiчнае вогнiшча, выконвалi абрады "пахаванне бабы", "калодка", "гуканне вясны", "рысталiшчы" або "прызы", "дараваная нядзеля".

— распальвалi масленiчнае вогнiшча, выконвалi абрады "пахаванне бабы", "калодка", "гуканне вясны", "рысталiшчы" або "прызы", "дараваная нядзеля".

Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК.