Што вiнен, аддаць павiнен

Источник материала:

— Так, сёння банкi "збiраюць даўгi" сiламi ўласных структурных падраздзяленняў, у тым лiку службы бяспекi i юрыдычнай. З павелiчэннем колькасцi неплацельшчыкаў нагрузка на структурныя падраздзяленнi банкаў узрастае ў дзясяткi разоў, а асобныя банкi для эфектыўнай работы вымушаны павялiчваць штат супрацоўнiкаў, якiя валодаюць пэўным вопытам, ведамi, сувязямi, ствараць "лятучыя брыгады" для працы на выездзе i, у цэлым, вялiкiя цэнтры па збiраннi даўгоў, якiя ўзаемадзейнiчаюць з "няпамятлiвымi" клiентамi. Таму з’яўленне ў рэспублiцы калектарскiх арганiзацый, якiя працуюць з пратэрмiнаванай запазычанасцю на прафесiйнай аснове, дазволiла б банкам сканцэнтравацца на iх профiльнай дзейнасцi, а з другога боку, знiзiць сабекошт банкаўскiх паслуг шляхам скарачэння выдаткаў, што звязаныя з утрыманнем спецыяльнага штату супрацоўнiкаў па рабоце з дэбiторскай запазычанасцю. Акрамя таго, узаемадзеянне з калектарскiмi арганiзацыямi на ўмовах уступкi iм патрабаванняў (цэсii) дазваляе банкам спiсаць прададзеныя даўгi i, як вынiк, знiзiць нагрузку на ўласны капiтал i павысiць лiквiднасць балансу, палепшыць якасць крэдытнага партфеля, перанесцi рызыкi, што звязаны з пагашэннем доўгу, на калектарскую арганiзацыю. Да таго ж, у гэтым выпадку банкi дыстанцыруюцца ад магчымых канфлiктаў з даўжнiком i пазбягаюць рэпутацыйнай рызыкi, паколькi працэдура спагнання запазычанасцi ажыццяўляецца калектарскай арганiзацыяй, якая адказвае за правамернасць дзеянняў свайго персаналу.

— Адразу зазначу, што, прааналiзаваўшы сусветны вопыт, можна сцвярджаць: купля калектарскiмi (ад англ. "to collеct" — збiраць, спаганяць, iнкасiраваць) арганiзацыямi даўгоў з’яўляецца адным з эфектыўных спосабаў iх вяртання. Напрыклад, у тых жа ЗША iх налiчваецца больш як 6500, у Польшчы — ад 2500 да 3000. Работа ж калектарскай арганiзацыi праводзiцца двума асноўнымi спосабамi: аказанне паслуг крэдыторам па вяртаннi даўгоў i скупка даўгоў з наступным вяртаннем доўга ў сваю карысць. У першым выпадку калектарская арганiзацыя дзейнiчае як прадпрыемства, што аказвае юрыдычныя паслугi па вяртаннi дэбiторскай запазычанасцi трэцiх асобаў. Пры гэтым асноўнымi напрамкамi iх работы з’яўляюцца тэлефонныя гутаркi i сустрэчы з даўжнiкамi, прымяненне законных метадаў уздзеяння на даўжнiка, звяртанне ў судовыя органы. Што датычыцца другога выпадку, то калектарская арганiзацыя набывае даўгi за суму больш нiзкую, чым сума доўгу. Пры гэтым яна нясе пэўныя рызыкi невяртання доўгу, але i набывае магчымасць працаваць ад свайго iмя.

Адносна апошняга вашага пытання заўважу, што пакуль калектарская дзейнасць у Беларусi заканадаўча не ўрэгулявана, у краiне няма нi адной кампанii, у назве якой фiгуравала б азначэнне "калектарская". Разам з тым, як ужо я зазначаў вышэй, патрэбы ў такой дзейнасцi наспелi. Ужо праведзены кансультацыi з удзелам профiльнай камiсii ў Палаце прадстаўнiкоў Нацыянальнага сходу Рэспублiкi Беларусь, i там мы сустрэлi разуменне па гэтым пытаннi. Зараз мы распачалi актыўную фазу напiсання праекта адпаведнага нарматыўнага акта.

— У людзей пытаннi сёння ўзнiкаюць наступныя. Да прыкладу, пэўныя фiзiчныя асобы бралi валютны крэдыт для куплi новага аўтамабiля, прычым дарагога. На момант атрымання крэдыту працэнтная стаўка была больш сiмпатычнай, чым працэнтная стаўка па крэдыце ў нацыянальнай валюце. З улiкам зарплаты пазычальнiка, якую ён, падкрэслю, атрымлiваў у беларускiх рублях, i курса замежнай валюты, што трымаўся на момант заключэння крэдытнага дагавора, гэта было хоць i цяжка для сямейнага бюджэту, але цалкам прымальна. Зараз, каб купiць аналагiчны эквiвалент валюты для пагашэння крэдыту, пазычальнiку неабходна больш рублёў — на 25-30 працэнтаў. Разам з тым, зарплата не вырасла, а банк павысiў працэнтную стаўку, таму што рэсурсы падаражэлi i банк не гатовы цяпер на трансфармацыю крэдыту з валютнага ў рублёвы, зыходзячы з нарматыву бяспечнага функцыянавання. Зразумела, у чалавека ўзнiкаюць праблемы: у яго ёсць дарагая машына, за якую трэба плацiць, але няма грошай, каб яе аплачваць i ўтрымлiваць.

Аналагiчная сiтуацыя i з пакупнiкамi кватэр: высокiя цэны на рынку нерухомасцi, валютны крэдыт, прычым браўся ён да 90 працэнтаў ад кошту кватэры. Сцэнарый той жа — цяпер у чалавека ёсць добрая кватэра, але няма грошай яе аплачваць. Мяркуючы па зваротах у Нацыянальны банк, у людзей узнiкаюць цяжкасцi менавiта такога характару.

— У РФ ёсць такiя нормы, але пры гэтым кампенсацыя банкам за пазыкi ажыццяўляецца з бюджэту. У нас дастаткова жорстка прапiсаныя бюджэтныя выдаткi, i выдаткi на кампенсацыю пазык не прадугледжаныя. А калi рабiць гэта за кошт банкаў, то знiжаецца бяспека iх функцыянавання, у тым лiку бяспека тых укладчыкаў, якiя размяшчалi там дэпазiты.

— Цяпер не. Прапануюцца iншыя механiзмы рэгуляваць гэтыя пытаннi. Па-першае, зараз стаўкi ў эканомiцы высокiя — як па дэпазiтах, так адпаведна i па крэдытах. Значыць, стаiць пытанне аб знiжэннi працэнтных ставак па дэпазiтах на прымальных i рынкавых умовах. Па-другое, каб не пераносiць валютныя рызыкi на насельнiцтва, Нацыянальны банк рэкамендаваў працягваць практыку скарачэння аб’ёмаў валютнага крэдытавання. Акрамя таго, каб у беларускiх банкаў былi дадатковыя рэсурсы, ужо напрыканцы мiнулага года павялiчаны статутныя фонды нашых найбуйнейшых банкаў. Нарэшце, для таго, каб была валютная лiквiднасць, ажыццяўляюцца мерапрыемствы па знешнiм запазычваннi: атрыманы крэдыты ад Расii, Венесуэлы, МВФ, вядзецца работа з Сусветным банкам i Еўрапейскiм банкам рэканструкцыi i развiцця. Такiм чынам, сiтуацыя ў банкаўскай сiстэме падкантрольная, i праводзiць мерапрыемствы, звязаныя з заканадаўчым замацаваннем адтэрмiновак i растэрмiновак, няма неабходнасцi.

— Перад тым, як узяць у доўг у каго-небудзь — у банка, цi ў знаёмага, альбо ў прадпрыемства, — трэба паглядзець, а цi ёсць здольнасцi вярнуць грошы, зыходзячы з сямейнага бюджэту. Калi ў вас зарплата ў пэўнай валюце, то i крэдыт павiнен быць у ёй жа. I яшчэ адзiн момант: наяўнасць працоўнага месца — гэта гарантаваны даход.