Тыл сяўбы

Источник материала:

Вясной усе спяваюць оду таму, хто сее зерне, восенню — таму, хто збiрае ўраджай. Але чамусьцi нiколi нiхто не ўзгадвае пра жонак трактарыстаў i камбайнераў. А хто сказаў, што ў тыле лягчэй, чым на полi?

Вёска Цэнтральная. Новенькi дом з белай цэглы. Дзверы адчынiла худзенькая дзяўчына. Калi б не ведала, нi за што не сказала б, што яна мацi дваiх дзяцей.

— Праходзьце, калi ласка, — запрасiла ў хату Таццяна Ёдзь. — Але ж мы з Палiнай спяшаемся. Андрушу з садка трэба забраць.

Пакуль Таня апранала 9-месячную дачушку, я паспела атрымаць а цу адпраўляю, а вечарам пасля васьмi сустракаю. У мужа складаная праца, ды i мне не лягчэй. З ранiцы да вечара трэба варыць есцi, мыць. Ды i дзецi маленькiя столькi сiлаў забiраюць. Жанчыны мяне зразумеюць.

— А гаспадарка цi ёсць?

— Што вы, пакуль дзецi малыя — i не думаем. Вось толькi курэй мне хочацца завесцi. Вiталiк (муж) не пярэчыць. Вунь вальер ужо пачаў будаваць.

— Дык вы ўсе прадукты ў краме набываеце? Напэўна, муж шмат грошай зарабляе?

— Дзе там шмат. Яшчэ ў сезон больш-менш. А зiмой добра калi 300 тысяч заплацяць. I я на Палiну атрымлiваю 187 тысяч у месяц. Вось i ўвесь наш бюджэт. Каб зiмой плацiлi так, як летам. А так што заробiш у гарачую пару, тое i ёсць. Добра што хоць яго бацькi жывуць у суседняй вёсцы. То яйкам, то малаком дапамогуць. А калi кабанчыка заколюць, то i нам сала дадуць. Мы з мужам, у сваю чаргу, i з сенам упраўляцца iм дапамагаем, i агарод пасадзiць. Бульбу капаем усёй сям’ёй, спачатку мы iм дапамагаем, пасля — яны нам. Адным словам, пашанцавала мне са свёкрам i свякроўю.

— А муж цi добры?

Таня прызналася, што па-добраму зайздросцiць тым жанчынам, якiя маюць магчымасць хоць дзень на тыдзень правесцi ўсёй сям’ёй. Вiталiй жа працуе ў гарачую пару без выхадных. Вiталя Ёдзя мы з галоўным аграномам гаспадаркi Вiктарам КЛIМАШЭЎСКIМ знайшлi на полi ў вёсцы Ляйкi. Ён якраз падкормлiваў азiмыя.

— Ужо 18-ты год працую на трактары, — сказаў Вiталь.

— Дзе там 18, — перабiвае Вiктар Клiмашэўскi. — Гэта ён прыбядняецца. Усё дзяцiнства правёў на полi разам з бацькам. Без яго нi адна пасяўная i ўборачная не абыходзiлася.

— А вы свайго сына з сабой на працу не бераце, як вас некалi бацька браў?

— Бяру. Але паездзiць гадзiнку i дадому просiцца. Падрасце i сам вырашыць, кiм яму быць. Я ж хацеў бы, каб Андрэй вывучыўся i атрымаў больш аплачваемую прафесiю. Бо зiмой мне налiчваюць 390 тысяч. З iх трэба 30 тысяч аддаць за хату, 10 — за ваду, пенсiйны падатак не маленькi вылiчваюць. Вось i атрымлiваецца чыстымi недзе 300 тысяч. Пражывi, як хочаш. Летам, праўда, больш плацяць. Я на камбайне летась паўтара мiльёна зарабiў. Акрамя таго, сена i зерне выдзелiлi. Бацькам аддаў.

— А з жонкай памятаеце, як пазнаёмiлiся?

— Чаму ж не? Таня скончыла Навагрудскi тэхнiкум. I па размеркаваннi прыехала ў СВК "Каменчане" працаваць аграномам. Як зараз памятаю, я ў той дзень уносiў яды на полi, а прыгожая дзяўчына прыехала з Вiктарам Бранiслававiчам на УАЗiку правяраць мяне. I вось ужо амаль пяць гадоў разам. Ажанiлiся — нам Аляксандр Фамiч домiк выдзелiў. Сад пасадзiлi. Машыну купiлi. Мацi кажа "заводзь свiней", гатовая хоць сёння дваiх даць. Але мне Танi шкада. Ёй i так складана з дзецьмi ўпраўляцца. А я цэлы дзень на працы.

— Аб чым думаеце, калi едзеце па полi?

— Як быў халасцяком, дык пра дыскатэкi думаў, музыку па прыёмнiку слухаў. А зараз, як ажанiўся, i музыкi той не хачу. Трэба думаць, як дзяцей гадаваць (усмiхаецца).

— На такiх, як Вiталь Ёдзь, зямля трымаецца, — сказаў па дарозе назад Вiктар Бранiслававiч. — Добры чалавек, адказны работнiк. Калi яму нешта даручылi — ведаем, што будзе зроблена не пахапкам, а як мае быць.

...

Таццяне сапраўды пашанцавала з мужам. Пасля працы iмкнецца вярнуцца дадому, а не распiць з сябрамi бутэльку "чарнiла". Але ж ёсць жонкi, якiм даводзiцца цягнуць на сваiх кволых плячах не толькi дзяцей i гаспадарку, але i п’янага мужа з машыннага двара.

— Пасяўная ў сувязi з надвор’ем пачалася значна пазней, чым летась. Час падцiскае. А тут праблемы ставяць палкi ў колы. Вось сеялка падвяла ў самы адказны момант. Зараз, дзякуй Богу, усё нармальна, бо хлопцы аператыўна замянiлi рэдуктар. Вы, напэўна, прыкмецiлi, што на палях раёна шмат камянёў. А на тэрыторыi нашай гаспадаркi iх найболей. Недарэмна i гаспадарка завецца "Каменчане". Перад сяўбой па полi ездзяць 2 каменеўборачныя машыны, за кожнай ходзiць па 6 чалавек. Не хапае фосфарных угнаенняў, гаспадарка забяспечана толькi на 26 %. Падобная сiтуацыя ва ўсiм раёне. Заключылi дамову з абласным аграсервiсам. Чакаем, што сiтуацыя палепшыцца. Людзi просяць выхадны. Але ў нас няма столькi механiзатараў, каб працаваць па зменах. Вось i выходзяць работнiкi ў поле штодзень.

— Механiзатары ў мяне добрыя, — гаворыць Вiктар Адольфавiч, — з 49 механiзатараў двое з трэцiм класам, i то толькi таму, што маладыя, восем — з другiм класам, а ўсе астатнiя з першым класам. Усе маюць катэгорыi ў правах. Але ўсё адно дысцыплiну трэба падтрымлiваць, каб не распусцiлiся.

Пад’ехала машына з абедамi. Але, убачыўшы, што трактар яшчэ далёка, узяла курс на iншае поле.

— З сакавiка да лiстапада ўсiх працаўнiкоў у полi кормiм. Гэта недзе 200 чалавек штодзень. Усе абеды гатуюцца ў калгаснай сталоўцы i развозяцца двума аўтамабiлямi на абодва надзелы. Раней у абед толькi гарачым кармiлi, а ўвечары выдавалi сухi паёк. Зараз i вечарам кормiм гарачым. Ёсць гаспадаркi, якiя вылiчваюць за абеды сiмвалiчную суму з зарплаты. А мы кормiм сваiх работнiкаў бясплатна. Летась на абеды было выкарыстана 98,4 млн рублёў. Я лiчу, што людзi, якiя сёння працуюць па 13-15 гадзiн, павiнны два разы паўнавартасна харчавацца.

Сярэдняя зарплата па гаспадарцы — 461 тысяча. Калi ў палявода вясной зарплата 300 тысяч, то ў механiзатара — большая за мiльён. Усе, хто задзейнiчаны ў вясенне-палявых работах, атрымлiваюць асноўную зарплату, якая залежыць ад аб’ёму выкананай працы, акрамя таго, плацiм прыбаўку за якасць, за класнасць, i кожнага чакае натуральная аплата ў выглядзе збожжа. Штогод аддаём людзям больш за 100 тон збожжа.

На машынным двары СВК "Суботнiкi" нiводнага трактара — 100% выхад у поле. Нас сустрэлi два браты: старшыня гаспадаркi i галоўны аграном — Лiхарад Уладзiмiр i Валерый.

— Хлопцы ведаюць, што чым больш зробiш, тым больш прынясеш грошай у сям’ю, гаворыць Валерый Лiхарад. — Спаборнiчаюць памiж сабой, кожны iмкнецца быць першым. Зарабляюць да 100 тысяч у дзень. Найменшая аплата за работу — 60-70 тысяч. Усе маладыя механiзатары жывуць у новых дамах. I жывуць, паверце, не горш, як у горадзе. Дамы ў цэнтральных вёсках гаспадаркi газiфiкаваныя. У кожным з крана цячэ гарачая вада. Прыходзiш дадому брудны, дык не трэба ваду грэць у каструлi. Калгасная лазня таксама ў распараджэннi механiзатараў.

— Клапоцiмся пра сваiх работнiкаў, — уступае ў размову Уладзiмiр Лiхарад. — Чалавечнае стаўленне дае iм стымул для працы. Прадаём iм па льготным кошце грэчку, муку. Маем у гаспадарцы i невялiкую свiнаферму. Многiя хочуць завесцi ўласную гаспадарку, таму па льготным кошце прадаём работнiкам парасят, кароў. У год прадаём 20-30 кароў, а парасят дык у 10 разоў больш.

r r r

Перад тым як здаваць матэрыял у друк, завiтала ў Мiнiстэрства сельскай гаспадаркi i харчавання.

— 9 красавiка 719 з 2100 энерганасычаных трактароў, якiя задзейнiчаны ў пасяўной у рэспублiцы, працавалi ў адну змену, — гаворыць прэс-сакратар Мiнiстэрства Дар’я Казлоўская. — I гэта ў той час, як мiнiстр даў распараджэнне арганiзаваць працу магутнай тэхнiкi ў дзве змены. Такое масавае парушэнне звязана з недахопам сваiх добрых механiзатараў у многiх гаспадарках. Сямён Шапiра рэкамендуе ў такiм выпадку прыцягваць да работы ў полi людзей з мясцовых прамысловых прадпрыемстваў. Мiнiстр распарадзiўся дакладваць яму асабiста, калi ў нейкай гаспадарцы больш за суткi будзе прастойваць хоць адзiн энерганасычаны трактар. Ён лiчыць, што нельга страчваць нi адной хвiлiны i пры гэтым выконваць усе тэхналогii земляробства. Акрамя таго, Сямён Барысавiч распарадзiўся прыпынiць размеркаванне энерганасычанай тэхнiкi ў тыя рэгiёны, дзе не могуць забяспечыць трактар двума механiзатарамi.