Таинственное свечение зимы

Источник материала:

Светлый праздник Рождества... Это не только привычные атрибуты праздника — накрытый стол, горящие свечи, украшенная елка, но и задушевная беседа, и тихая песня... В литературе есть даже такой жанр — «рождественский рассказ», в котором непременно добро побеждает зло, присутствуют чудо и надежда. Рождественские рассказы слушают всей семьей, сопереживая и делясь душевным теплом. Сейчас самое время вспомнить и о поэзии, о которой мы все время забываем в нашем суетливом мире. В эти рождественские дни вашими собеседниками, уважаемые читатели, станут белорусские поэты. В их стихах не только ощущение праздника, но и свойственное поэзии напряженное раздумье над загадками бытия, попытка понять себя и этот мир и, разумеется, любовь к родной земле. Пускай их строки — о возвышенном и земном, о чуде и надежде — отзовутся в ваших душах, вызовут желание вдуматься, оглянуться вокруг, заглянуть в себя... И понять, как прекрасен и сложен мир, в котором мы живем.

Леанiд Дранько–Майсюк
Ляўконiя
Пра цябе i сёння я
Думаю ў журбе.
Белую ляўконiю
Я дарыў табе.
Залацiстым променем
Грала наша кроў...
Белую ляўконiю
Я пасею зноў.
На гары Царкоўнай мы
Сустракалiся,
Дыхалi ляўконiяй,
Цалавалiся.
На гару Царкоўную
Я iду адзiн —
Белая ляўконiя,
Светлы ўспамiн.
Над Гарынню роднаю,
Родным Гарадком
Зорка агародная
Клiча ў родны дом.
Чыстаю iконаю,
Без якой не жыць,
Белая ляўконiя
У душу глядзiць.
Ляўконiя —
У Давыд–Гарадку,
Ляўконiя —
У маiм Кадаку,
Ляўконiя —
На Каморы маёй;
Ляўконiя —
Заставайся са мной!
Незабудкi i аксамiткi
Песеньку спяваць люблю
Ля Гарынi любай:
«Незабудкi Васiлю,
Аксамiткi Любе...»
I казаць агню люблю,
Седзячы пры грубе:
«Незабудкi Васiлю,
Аксамiткi Любе...»
Грэе сонейка раллю,
Бусел сеў на дубе:
«Незабудкi Васiлю,
Аксамiткi Любе...»
I ў спакоi так малю,
I ў душэўнай згубе:
«Незабудкi Васiлю,
Аксамiткi Любе...»
Сам Гаспод ствараў зямлю
У такой рахубе:
«Незабудкi Васiлю,
Аксамiткi Любе...»

Неспакойны спакой
Пустата пустаты пачынаецца з пустаты.
Гэта ты, гэта ты i тады, калi нават не ты.
Гэта я, гэта я i тады, калi нават не я.
Пустата пустаты — нi зязюлi тут, нi салаўя.
Ты чужая чужому, i я для чужое чужы.
Немагчыма з’яднаць дзве душы, бо яны — дзве душы.
Каб магчыма было, то Пiсанне ў бясконцай журбе
Не малiла б: любi твайго блiзкага так, як сябе!
Мы не ворагi i не сябры, i мы ў лодцы адной
Апынулiся, бо не маглi апынуцца ў другой.
Бо ўжо сталася так, i спынiць гэту звыклую плынь —
Немагчыма нiяк, так што нават i думкi пакiнь!
Будзем плысцi, шануючы свой неспакойны спакой,
Ты на ўсход, я на захад, аднак жа ж у лодцы адной.
Сам я буду з табою, са мною ты будзеш сама...
Пустата пустаты — праўды большай за гэту няма.

«Безнадзейнасьць»
Ты сонца з месяцам звёў у адно,
Кiрылiцу лячыў пчалiным мёдам,
Пiў Саламона мудрае вiно,
Еў хлеб Майсея, апускаўся ў одум, —
I нас, цяперашнiх, не аб’яднаў...
I таямнiца ўсё ж, я так мяркую,
З якое мовы Ты перакладаў,
I на якую?

Людмiла Рублеўская
Не для вас пiшу. Не для сябе.
Вось цяпер, пры гэтай лямпе цьмянай,
З водблiскам гардынi на iлбе,
З беднай зоркай у вакне туманным.
З кiм вяду бясконцы дыялог?
Перад кiм мая начная споведзь?
Не наважуся прамовiць: «Бог»...
I нiколi праўды не прамовiць...
Цiша нараджаецца — цi гук?
I няма самоты ў час вызнання.
I аловак выпадае з рук,
Быццам важыць болей за чаканне.
Дык пры чым да гэтай прагi жыць.
Да пакутаў гэтых i любовi
Той, хто смутным вокам прабяжыць
Зноў па кратах чатырохрадкоўяў?
Не, няхай галодны Мiнатаўр
Сцiшыцца ў замкнёным лабiрынце,
Хай сляды губляюцца мiж траў
На далёкiм рамантычным Крыце.
* * *
Гэта — горад карынфскiх калон.
Ордэн рыцараў змененай веры,
Збудаваны з пяску Вавiлон.
Быццам неба асенняе, шэры.
Тут, за сценамi цёмных дамоў,
За кулiсамi вечных трагедый
Адлятаюць самотныя зноў,
I нiчога не чуюць суседзi.
Бедны храм мой ля цiхай вады,
Толькi ты ў гэтай сварцы — лагода,
I ўзлятае твой крыж залаты,
Быццам хоча зляцець назаўсёды.
I вядзе мяне твой херувiм —
Дождж змывае з яго залачэнне —
Пад узвышаным ценем тваiм
Я прымаю другое хрышчэнне.
I нiчога мне тут не шкада,
I нiчога я тут не баюся.
I сцякае па твары вада,
Быццам дотык самога Iсуса.

Мiкола Мятлiцкi
Амяла
Уздрыгне iнею iмгла
На гольцы дрэва, як на скронi.
Зялёным вокам амяла
Здалёк засвецiцца ў кроне.
Суквецце спуднiцы зiмы,
Тваё таемнае свячэнне,
Як выклiк вусцiшы прамы,
Як ад марозу адрачэнне.
Красуня кветкаю цвiла,
У вочы сцюж глядзела смела,
I вось табою, амяла,
Яна ў лясах заледзянела.
Замерзлi iскры буйных слёз,
I шчок жывiнка не кранае,
Калядны сiберны мароз
Начамi ягады сцiнае.
Твой смутак вышапча лясам
Кахання горкую былiну:
Любiў хлапец цябе — i сам
Ад чар трымцiць кустом калiны.
Мiльгне сняжынка, як пчала,
I апячэ шчакой лядзянай
Твой сон, дзiвачка амяла,
Над вейна–белаю палянай.
* * *
Кахання беласнежны юбiлей.
Нябёс прачыстых сонечная чаша.
Зiхота–казка белае зiмы.
Бы ўсё святло, што мелi ў лёсе мы,
Сышло з нябёс раптоўна: гэта — ваша!
Яшчэ жыцця гарачыя далонi,
Нiводнае маршчыначкi ля скронi,
I сэрца шчэ не стылае, як лёд.
Мне шэпча снег сягоння: дваццаць год
Ты ў пачуцця гарачага ў палоне
У свеце, што празяблы навылёт!
О, як далёка ў лёсе заблукалi
Шчаслiўцаў двое, што вясну гукалi.
Два сэрцы чуйных цiшацца ў хадзе...
Iм колькi йсцi ў аснежжы засталося?
Як мала ўсё ж з жаданага
збылося!
Услед зiма–астуднiца брыдзе.
* * *
Палазамi крута зрэзаны,
Снег марозлiва зiхоцiцца.
У прасцяг палёў аснежаны
Стогалоса рэха коцiцца.
Дзень пад сонцавай каронаю
Вiднатой блiскотна вылiты,
З заiнелай граюць кронаю
Прамянёў зiркатых вылеты.
Грай зiмы, вiхурна ўзнесены,
Сонца блiкамi залоцiцца.
Шчасця знанага ўваскрэсiны:
Вунь над лесам кола коцiцца!

Изяслав Котляров
Мыслям надеждою льщу, —
их или им повторяю:
«В небе себя отыщу,
коль на земле потеряю».
Глупо, наивно, смешно...
Что же я все–таки верю
в то, что мне смертью дано
право на самопотерю?
Вон как плывут облака
мимо и около взгляда...
Господи, вдруг на века
эта вот самоутрата?
Что ж я надеждою льщу,
что ж я опять повторяю:
«В небе себя отыщу,
коль на земле потеряю...»
* * *
Крик птицы — небесная весть.
И сразу душе просветленье...
Весенняя слабость — болезнь
иль все–таки — выздоровленье?
Тропа, и оттаяв, скользит —
так просто на ней оступиться.
А ветер не веет — сквозит.
Я шагом боюсь ошибиться.
Небесного оклика жду
и все приближаю поляну...
Я, кажется, здесь упаду,
коль в небо забывчиво гляну.
Не помню, чего я хотел,
зачем я до этого дожил...
Неужто поляна — предел —
куда я могу или должен?
Ручей обгоняет меня
и солнце в нем тоже ручьисто.
Во всем — очищение дня.
И будет когда–нибудь чисто.
Вновь хлещут по взгляду лучи,
вновь бликов подвижные пятна...
Ах, птица, кричи не кричи, —
мне здесь ничего не понятно.
* * *
Смотреть (пусть даже мысленно) туда...
Я вмиг воображения лишался.
Так далеко не думал никогда,
так далеко я думать не решался.
И вот смотрю, как тень на тень скользит.
И вот смотрю, как тень скользит по тени,
как ветерок не веет, а сквозит,
совсем не избегая повторений.
Так было и при мне, и до меня,
так будет и потом, когда не буду...
Не тень уже, а день скользит из дня...
Я здесь однажды сам себя забуду.
Вон в том прозрачном шелесте берез
на защищенном высью косогоре...
Я так не думал никогда всерьез
на этом оботчизненном просторе.

Раiса Баравiкова
* * *
Зiма... зiма... з паводкай адыходзiш,
з лiстком апалым надыходзiш зноў.
Ты квеценi нiколi не народзiш,
i ўсё ж люблю абшар тваiх снягоў.
Твой ледзяшок, прымерзлы да карнiза,
як дар у лёс з багатае казны,
i першы твой капеж, нiбыта вiза,
у подых немiнучае вясны.
Люблю тваё сцюдзёнае дыханне,
яно пры стратах самы лепшы фон...
Як нецярплiва звонiць тэлефон! —
ў радок апошнi просiцца — каханне.
* * *
Пад соннай ёлкi калыханне,
пад навагоднi лёгкi вальс,
дзеля бясконцага чакання
я адмаўляюся ад вас.
Пайду дарогай снегавою
на мроях шчасця варажыць,
каб вам з жанчынаю другою
аб лёгкай страце не тужыць.
Якой надзеяй сэрца песцiць?!
На кожнай здрадзе свой закон,
а без закону — толькi песнi
душою пiшуцца спакон.
* * *
Былi нядаўна дрэвы ўсе ў журбе.
Тут мой партрэт снягамi снежань
пiша.
Яму не дагадзiла ў нечым цiша,
I побач ён намаляваў цябе.
I ўзнеслася, як трапятлiвы гук,
тваё iмя адразу ў тыя высi,
дзе серафiмы лiчаць зорак бiсер,
а мы баяцца сталi сваiх рук...
Што прачытае ў позiрках зiма,
калi так знемагае кожны дотык!
Мне падказаць спрабуе снежань,
хто ты!
Не дыхаю. Я знаю ўсё сама.
Не зразумела толькi, што пасля?
Ты многа курыш. Я маўчу зацята.
Двары пустыя... у кожным доме свята,
I святам нам здаецца ўся Зямля.
* * *
Дзве гадзiны
Навагодняй ночы
Не д’яблiк з чараўнiчай табакеркi,
а вечар шчодры ўсiм раздаў дары.
Дзяўчынкам — лялькi,
хлопчыкам — цукеркi,
а мне — твая пяшчота да зары.
Сукенак жар, усмешкi, як пагоня,
сярод знаёмых твараў ты адзiн,
хто расказаў маёй душы сягоння
ўсю радасць святу дадзеных гадзiн.
Магу смяяцца, лёгенька кружыцца
пад позiркам, што ўзнёс мяне да зор...
Цi поўнi бляск, цi цацка заiскрыцца,
ў паглядзе — пал,
адчайнасць
i дакор...
«Люблю цябе», — выводжу на сурвэтках,
люблю цяпер, хацелася б — заўжды!
I твар хаваю ў папяровых кветках,
I чую пах ледзь чутны рэзеды.