Матылёк

Источник материала:

Матылёк — ва ўяўленнi ўсходнiх славян звязаны з iншым, "тым", светам, чаму i стаў атаясамлiвацца з душамi памерлых продкаў. У некаторых рэгiёнах матылёў i сёння завуць "душкамi". У шматлiкiх культурах матыль разумеўся, з аднаго боку, як здольнасць да пераўтварэння, зменаў, як найвышэйшая прыгажосць, з другога боку — як хуткацечнасць i смерць. У вобразе матыля паядналася сiмволiка жыцця, смерцi i, нарэшце, бессмяротнасцi. Матылёк стаў сiмвалiзаваць душу, якая пакiдае цела ў момант смерцi. У хрысцiянскай традыцыi менавiта выява матыля была на надмагiльных камянях. Хрыстос, якi трымае на далонях матыля, сiмвалiзуе ўваскрашэнне.

l Здавён было прынята памiнаць памерлых, называючы iх iмёны, у час, калi шмат матылёў лётае вакол вогнiшча.

l Паўсюдна iснавала строгая забарона забiваць матылёў. Пры гэтым сталыя людзi казалi: "Не забiвай матыля: ён цябе не кране, а можа, гэта твой памерлы дзядуля цi бацька". Цi так: "Чыясь душа прыляцела".

l Колер матыля, часам чорны, надзялiў гэту iстоту ў народнай свядомасцi негатыўнымi якасцямi, быццам бы ён — дэманiчная душа, душа ведзьмака цi знахара.

Па форме i колеры матылёў прадказвалi ўраджай, надвор'е i iншыя падзеi:

l Вялiкая колькасць белых матылёў прадказвала шмат малака ў кароў гэтым летам i вялiкiя дажджы.

l Чырвоныя матылi — будзе шмат мёду, а лета будзе сухiм.

l Паўсюдна была распаўсюджана такая прыкмета: калi ў пакой з хворым заляцеў матыль, хворы хутка сканае.

l І сёння выслоўi "пырхаць матыльком", "матыль-аднадзёнка" азначаюць ветранасць, павярхоўнасць, лёгкасць, а таксама "пустую" прыгажосць.