«Малітоўна сілкуйце» душу... 14 сакавіка адзначаюць Дзень праваслаўнай кнігі

Источник материала:

Радок з аднаго з вершаў Надзеі Парчук, вынесены ў загаловак, падаўся лейтматывам твораў, змешчаных у зборніку паэзіі “Святло няскоранай душы” (Брэст, “Альтернатива”, 2017).

Апошнім часам, засяроджаная на прозе (жыцця), не звяртала ўвагі на навінкі паэтычнай творчасці. Але напярэдадні майго дня анёла брэсцкая паэтка, з якой знаёмы толькі па перапісцы, даслала сваю новую кнігу з выявай цудоўнага храма на вокладцы і шчырым аўтографам. Другі зборнік Надзея Мікалаеўна пераслала храму іконы Божай Маці “Спатоленне пагіблых” (“Взыскание погибших”), а ў лісце зрабіла прыпіску: “Пастаўце, калі ласка, свечку перад храмавай іконай”...

З першых жа старонак захапіла паэтычнае занатоўванне імя вялікамучаніка Георгія Перамоганосца. У мяне ёсць асабістыя прычыны з асаблівай пранікнёнасцю адносіцца да гэтага святога. Яго імя шануецца чатыры разы ў год. 

У свой час пашчасціла наведаць храм у горадзе Лод (ранейшыя назвы Лідда і Георгіяпаль – Ізраіль), асвячаны ў гонар абнаўлення (16 лістапада). Вандравала па Грузіі, нябесная ахоўніца якой – роўнаапостальная Ніна – назвала краіну імем свайго сваяка, Георгія Перамоганосца (тут 23 лістапада прыгадваюць калесаванне святога). У нашым раёне захавалася старэйшая на Усходнім Палессі драўляная царква ў Сінкевічах (датуецца 1724 годам, да 280-годдзя падзеі выпушчана марка з выявай храма), дзе святкуюць 6 мая (на жаль, сціпла, таму што пабудова мае патрэбу ў рэстаўрацыі). Сапраўдная ўрачыстасць, часта – з удзелам архіепіскапа Пінскага і Лунінецкага Сцяфана, адбываецца 9 снежня ў Ражства-Багародзічным храме старажытнай Лахвы, дзе калісьці быў і Свята-Георгіеўскі храм (у гэты дзень шануецца памяць асвячэння аналагічнай царквы ў Кіеве).  

У кожнага – свае гісторыі, звязаныя з вялікамучанікам Георгіем Перамоганосцам. Са сваёй уласнай, не падобнай на іншыя, цікавай і пазнавальнай, у прадмове пад назвай “Непераможная любоў” знаёміць Надзея Мікалаеўна. І тут жа змяшчае першы верш, выкліканы “Житием святого Николая Чудотворца” – пасля чытання, як адзначае аўтар кнігі, “нечакана адзін за адным паліліся спавядальныя, малітвенныя радочкі”.

Малітоўнасцю вызначаецца і паэма, якая дала назву зборніку. У Надзеі Парчук – лёгкі літаратурны стыль, які набліжае паэтычны пераклад жыцця вялікамучаніка Георгія Перамоганосцы да народнага сказання. З асаблівым замілаваннем аўтар малюе і вобраз царыцы Аляксандры, дзень нараджэння якой у вечнасці таксама святкуецца 6 мая:

 …Душа ад цела адышла,

Галубкай выпырхнула ўгору.

 У паэме не адлюстравана мова царыцы Аляксандры, але шмат дыялогаў іншых дзеючых асоб. Асабліва прыцягваюць прамовы Георгія, які нагадвае вечныя біблейскія ісціны. У свой апошні зямны час ён звяртаецца да Госпада з удзячнасцю за ўсё і просіць толькі за іншых – словамі Іісуса Хрыста:

 “…Даруй мучыцелям маім –

Яны не ведаюць, што твораць”.

 Думаю, што гэта прастамоўнасць асабліва наблізіць кнігу да дзяцей – выхаванцам нядзельных школ лягчэй будзе ўспрымаць вобраз святога не праз афіцыйнае “Житие…”, а праз паэму, праз асобныя вершы, якія сабраны ў раздзеле “Духоўная паэзія”. Яны таксама просяцца да выкарыстання на духоўных занятках не толькі для дзяцей, але і дарослых (напрыклад, паэтычны зборнік з задавальненнем прачытала мая мама). Асабліва запатрабаванымі і ў звычайных установах адукацыі, дзе цяпер шмат увагі надаецца пытанням нацыянальнага адраджэння, будуць прысвячэнні нябесным ахоўнікам Беларусі – Еўфрасініі Полацкай, Сафіі Слуцкай, Афанасію Брэсцкаму.

Ад верша “Новы запавет”, які вызначаецца асабістай аўтарскай пазіцыяй, “зорачкамі” аддзелены наступны, зусім новы (як пазней удакладніла аўтар, верш з іншай тэматыкай, яго можна было б назваць “Просьба”). Мне ж абодва творы падаліся злучанымі адной тэмай.

У першым, нават не ўзятым у двукоссе, – адлюстраваны зварот Іісуса Хрыста, які адзіны – учора, сёння і заўтра (але і за два тысячагоддзі далёка не ўсімі ўспрынята мэта яго дзейнасці:“Прапаведаваў скрозь дабро…”). Другі верш – гэта, безумоўна, запавет самой Надзеі Парчук, якая і дзеліцца патаемным:

 “…Мне заўсёды хацелася б слухаць –

Цішыню, што між зораў звініць…”,

 і ўражвае бязмежнай шчырасцю:

 “Я насустрач адкрыю душу –

Хай натоліцца радасцю гэтай!”.

А “радасць” – гэта і прырода (“Белы ранак”), і звычайныя царкоўныя паслушанні (“Званар”), і спрадвечныя святы (“У Спасаў дзень”). І кожны верш (нават не названы, як гэты – “Малітва”) заклікае і настойвае:

…Просіць сэрца: памаліся!

І тут жа (“Залежнасць”) даецца тлумачэнне гэтай просьбы:

Жывём датуль на белым свеце,

Пакуль у ім хаця б адна

Душа за нас прад Богам недзе

Малітву шэпча дапазна…

У гэтым вершы – бязмежная ўдзячнасць нашым бабулям і нашым матулям, што раней за нас усвядомілі прапісныя ісціны, выйшлі на сваю “дарогу да храма”…

Праўда, мая, нібыта ачышчаная слязьмі душа, спатыкнулася на завяршэнні – вершы з трох чатырохрадкоўяў. Чаму аўтар звяртаецца да “зламыснікаў крывавых”? Запамінаецца ж апошняе слова. Так і хацелася параіць Надзеі Мікалаеўне: няхай бы зборнік завяршаўся першай страфой з заклікам “Паклон наш зямны і хвала” таму, “Хто Творца жыцця і сусветнай прыроды”!

Прымірыў з аўтарам “Эпілог”, які таксама заканчваецца вершам:

…Навучы, Божа, верыць і сэрцам любіць,

І Табе, Дабрадаўцу, маліцца!..   

І ў апісаннях зямной прыгажосці, і ў шчырых зваротах, і ў філасофскіх разважаннях Надзея Парчук захоўвае малітоўны настрой сваёй творчасці, які і адпавядае вызначэнню “сапраўднага паэта”.

Член Саюза пiсьменнікаў Беларусi Таццяна КАНАПАЦКАЯ