Калдагавор як сродак ад... звальнення

Источник материала:

Твае правы

Каб справiць вяселле сына, работнiца сельгаскааператыва вырашыла заключыць дагавор i выпiсаць у гаспадарцы парсюка. Коштам больш за мiльён рублёў. Сума вялiкая, таму з’явiўся кампрамiсны варыянт — разлiк за мяса будзе адбывацца ў растэрмiноўку, паступовымi вылiкамi з заробкаў. Сiтуацыя нiбыта тыповая. Аднак з не зусiм звычайным працягам. Ужо на другi месяц сельгаспрадпрыемства пачынае рабiць вылiкi з зарплаты як самой жанчыны, так i яе мужа — работнiка гэтага ж СВК. I ў вынiку сям’я застаецца амаль без грошай... Цi мела рацыю кiраўнiцтва гаспадаркi? Зрэшты, адказ тут адназначны — плацiць за парсюка павiнен толькi той, на каго ён быў выпiсаны. А вось наконт законнасцi якiх-небудзь "утрыманняў" з мужа тут ужо ёсць вялiкiя сумненнi.

Мiж тым, не менш вострыя пытаннi ўзнiкаюць i з iншым. Цi можа санiтарка займацца рамонтам бальнiцы, як жыхару райцэнтра пашукаць работу ў сталiцы i якiм чынам можна "застрахавацца" ад звальнення пасля заканчэння тэрмiну кантракта? Усё гэта стала тэмамi чарговай "выязной прыёмнай" Дэпартамента дзяржаўнай iнспекцыi працы Мiнiстэрства працы i сацыяльнай абароны, што была наладжана днямi для жыхароў Iванаўскага i Драгiчынскага раёнаў Брэстчыны.

Дадатковы абавязак не з галавы

— Увогуле, калi наймальнiк знойдзе важкiя аргументы, то пашырыць службовыя абавязкi ён можа, — распавядае намеснiк начальнiка ўпраўлення прававога забеспячэння i кантролю Дэпар- тамента дзяржiнспекцыi працы Вадзiм Браташ. — Паводле артыкула 32 Працоўнага кодэкса, у такiм выпадку наймальнiк павiнен не менш чым за месяц пiсьмова паведамiць работнiку аб намеры вызначыць "дадатковую нагрузку". I калi работнiк з ёй пагодзiцца — ён будзе працаваць на новых умовах. А калi не пагодзiцца — праз месяц можа адбыцца звальненне з выплатай 2-тыднёвай выхадной дапамогi. Разам з тым трэба адзначыць: работнiк можа абскардзiць пашырэнне кола сваiх абавязкаў у камiсii па працоўных спрэчках цi дзяржiнспекцыi працы, а ў выпадку звальнення ёсць поўнае права звярнуцца на працягу месяца ў суд.

Пры гэтым iснуе вялiкая верагоднасць таго, што абскарджанне дасць вынiк. Патрабаваннi да канкрэтных прафесiй i пасад вызначаны ў тарыфна-квалiфiкацыйных даведнiках. I даручаць работнiку выкананне абавязкаў, якiя не стасуюцца з яго прафесiяй, пасадай i квалiфiкацыяй, нельга. У прыватнасцi, у час таго ж рамонту малодшы медперсанал магчыма "нагрузiць" уборкай смецця цi прывядзеннем у парадак памяшканняў. А вось фарбаваннем, пабелкай цi тынкаваннем — не.

— Такое права ёсць, — адзначае Вадзiм Браташ. — Аднак пытаннi спагнання маральнага ўрону i яго памеру разглядаюцца толькi ў судзе. Дарэчы, у гэтым выпадку трэба звяртацца ў суд па месцы знаходжання арганiзацыi на працягу 3 гадоў з даты няшчаснага здарэння.

— Працягнуць цi заключыць новы кантракт можна толькi па ўзаемнай згодзе бакоў, адпаведна, калi такой згоды наймальнiк не дае, працоўныя адносiны спыняюцца, — кажа Вадзiм Браташ. — Пры гэтым тлумачыць сваё рашэнне развiтацца з работнiкам наймальнiк сапраўды не павiнен, не мае тут значэння i адсутнасць дысцыплiнарных спагнанняў. Наймальнiк абавязаны зрабiць адно — не пазней чым за два тыднi (калi iншы тэрмiн не прадугледжаны ў калектыўным дагаворы) пiсьмова папярэдзiць аб будучым звальненнi.

Не выпадае весцi гаворку i аб выхадной дапамозе. З 2002 года кампенсацыя ў сувязi з заканчэннем тэрмiну кантракта не выплачваецца. Зразумела, што само звальненне можна аспрэчыць у судзе, прычым за разгляд справы нiчога плацiць не давядзецца. Аднак не сакрэт, што звычайна ў такой сiтуацыi суд прымае бок наймальнiка. У аднаўленнi на ранейшым месцы работнiку проста адмаўляюць.

Праўда, пэўныя варыянты "застрахавацца" ад звальнення пасля заканчэння тэрмiну кантракта ўсё ж ёсць. А шлях тут адзiн — калектыўны дагавор. Скажам, у iм можна вызначыць, што з арганiзацыi нельга звольнiць шматдзетных бацькоў, чалавека, якому засталося да пенсii пяць гадоў, супрацоўнiка, што назапасiў працяглы стаж i не мае дысцыплiнарных спагнанняў, цi работнiка, якi з’яўляецца адзiным кармiцелем у сваёй сям’i. Прычым тады такiя гарантыi для наймальнiка стануць законам.

— Калi такi дагавор падпiсаны насамрэч не быў, то лiчыць, што работнiк нясе матэрыяльную адказнасць нельга, — зазначае Вадзiм Браташ. — Нягледзячы на гэта, у выпадку здзяйснення работнiкам, якi непасрэдна абслугоўвае грашовыя i матэрыяльныя сродкi, вiнаватых дзеянняў i ў тым лiку недастачы, падобны факт можа даць падставы да страты даверу з боку наймальнiка i прывесцi да звальнення. Разам з тым неабходна падкрэслiць: паводле артыкула 241 Працоўнага кодэкса, усе пытаннi аб незаконнасцi звальнення i аднаўлення на ранейшым месцы вырашаюцца толькi ў судзе. Плацiць пошлiну тут зноў-такi не давядзецца. Аднак час на зварот у суд у дадзеным выпадку вельмi абмежаваны — усяго 1 месяц.

Гэтаксама ў суд неабходна звяртацца i ў выпадку, калi "забылiся" канчаткова разлiчыцца пры звальненнi. У такiм разе работнiк мае поўнае права патрабаваць свой сярэднi заробак за кожны дзень пратэрмiноўкi. А калi разлiк быў праведзены часткова, можна настойваць на спагнаннi сярэдняга заробку прапарцыянальна нявыплачанай суме.

Адразу можна сказаць, што шляхоў пошуку вакансiй некалькi. Так, можна звярнуцца ў тэрытарыяльны аддзел па працаўладкаваннi любога раёна сталiцы. Можна пацiкавiцца свабоднымi месцамi ў аддзеле iнфармацыйных тэхналогiй Камiтэта па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне Мiнгарвыканкама па вулiцы Пугачоўскай,9. Але цi не самай зручнай для рэгiёнаў крынiцай застаецца iнтэрнэт, у прыватнасцi, электронны адрас minsk.gоv.bу/rаbоtа.

— Выйсцi на датэрмiновую пенсiю на год раней за агульны ўзрост можна выключна пры некалькiх умовах, — тлумачыць Вадзiм Браташ. — Па-першае, чалавека павiнен мець вялiкi (як правiла, гаворка iдзе аб 33 гадах для жанчын i 38 гадах для мужчын) стаж. А, па-другое, чалавек павiнен быць зарэгiстраваны ў якасцi беспрацоўнага. Прычым сёння права на датэрмiновую пенсiю з’яўляецца толькi тады, калi служба занятасцi пацвердзiць — знайсцi гэтаму беспрацоўнаму прымальнае месца ў рэгiёне нерэальна. Словам, стаць пенсiянерам да дасягнення агульнага ўзросту "па ўласным жаданнi" немагчыма. А тым больш немагчыма грамадзянiну, якi мае працоўны кантракт.

— Догляд iнвалiда I групы, незалежна ад ступенi сваяцтва, можа быць залiчаны ў стаж працаздольнаму чалавеку, якi не працуе, не займаецца прадпрымальнiцкай дзейнасцю, не атрымлiвае пенсiй i дапамог, пражывае ў адным населеным пункце з iнвалiдам i наведвае яго штодня, — адзначае начальнiк аддзела пенсiй i дапамог упраўлення па працы, занятасцi i сацыяльнай абароне Iванаўскага райвыканкама Галiна Бяскроўная. — Прычым сам па сабе факт афiцыйнага афармлення тут не абавязковы — пацвердзiць догляд iнвалiда I групы для ўключэння гэтага часу ў стаж можна па паказаннях сведак.