Як адбілася раптоўная дэвальвацыя беларускага рубля на гандлі?

Источник материала:

Менскі ЦУМ, сэкцыя электратавараў. Тут стаіць чарга, як напярэдадні Новага году, калі ўсе куплялі падарункі. З чым зьвязаны ажыятаж? Тлумачыць прадавец:

“Мяркую, гэта з-за таго, што паднялі курс даляра. Неверагодны наплыў пакупнікоў”.

Пытаюся ў чаргі, ці зьвязаныя іх пакупкі зь сёньняшняй дэвальвацыяй. Кажа пакупнік Анатоль:

“Вядома, паўплывала. Беларускія рублі трэба тэрмінова збагрыць, а што зь імі рабіць? Гэта ж паперкі, а шмат рэчаў трэба набыць. На рынках гандляры ўжо пералічылі кошты, хутка тое ж будзе і ў крамах”.

Раніцай Анатоль ужо наведаў аўтамабільны рынак. Купіў масла для сваёй машыны, але ўжо ў паўтара раза даражэй, чым летась. Паводле Анатоля, гандляры паднялі кошты і на запчасткі. Мой суразмоўца мяркуе, што хутка падымуцца кошты і ў дзяржаўных крамах, таму ён, не адкладаючы, пайшоў атаварвацца ў ЦУМ.

Іду ў яшчэ адзін флягман дзяржаўнага гандлю — ГУМ. У аддзеле ГУМа на вуліцы Леніна, дзе гандлююць замежнай вопраткай, прадавачка кажа: цэньнікаў не мянялі, бо не было загаду. Але і пакупнікоў тут амаль няма. А вось у аддзеле, дзе прадаюць тэлевізары, не праціснуцца, як на ўваходзе ў мэтро. Толькі што прадалі “Panasonic” з плазьменным экранам больш як за 2 мільёны. Прадавец кажа пра кошты:

“На гэтую сэкунду кошты тыя ж самыя. Але зразумела, што калі прыйдзе новая партыя тавару, то падвысяць. За дзякуй ніхто завозіць ня будзе і прадаваць за дзякуй ня будзе”.

Распытваю ў пакупнікоў ГУМа, як яны ставяцца да дэвальвацыі:

“Гэта нармальная зьява. Відаць, яна зьвязаная з падзеямі ў сусьветнай эканоміцы. Але дэвальвацыя, безумоўна, адаб’ецца і на маім гаманцы, бо калі ўзрасьце даляр, дык і ўсе кошты падымуцца. Але ж сказалі, што і заробкі падымуцца. Гэта таксама ёсьць”.

Пэнсіянэрка Натальля Сяргееўна пра дэвальвацыю даведалася сёньня раніцай. Жанчына заклапочаная. Пэнсія ў яе — 400 тысяч, і Натальля Сяргееўна ня верыць, што падвышэньне пэнсіі кампэнсуе падвышэньне коштаў.

“Ня веру. У нас усё абяцаюць, а лепш не становіцца. Вы ведаеце, як мы жывем самі. Што казаць. А зараз яшчэ горш стане: вось яшчэ падымуць камунальную плату…”

А што рабілася ў крамах на ўскраінах сталіцы? У мікрараёне Сухарава ва ўнівэрсаме “Максымус” камэрцыйныя крамы да заўтра зачыненыя, а харчамі гандлююць па ўчорашніх коштах. “Новых паступленьняў імпарту не было, і кошты мы не зьмянялі. Калі загадаюць, тады заменім”, — патлумачыла супрацоўніца “Максымуса”.

На кірмашах Віцебшчыны сёньня адбываецца масавае падаражэньне тавараў: прадпрымальнікі кажуць, што інакш пасьля дэвальвацыі рубля яны ня змогуць выплочваць падаткі, якія суадносяцца з курсам эўра. А некаторыя з рынкавых гандляроў пэўныя, што цяпер найбольш прыбытковым бізнэсам стане ня ўвоз, а вываз тавараў зь Беларусі.

Многія прадпрымальнікі віцебскіх кірмашоў ад самае раніцы мянялі цэньнікі на таварах. Кошты на імпарт вырасьлі проста на вачох у пакупнікоў: да прыкладу, італьянскія сумкі ў гандлёвым цэнтры “Эўропа” каштуюць ужо ня 80, а 110 тысяч. А самыя танныя расейскія калготкі на Смаленскім кірмашы, якімі гандлюе спадарыня Тацяна, падаражэлі ў сярэднім на 1,5 тысячы рублёў.

“Мінімум на тысячу трэба падвысіць кошт кожнай пары, інакш нічога не заробіш. Але дакладна я яшчэ не лічыла, калі шчыра — проста ў жаху была ад гэтага абвалу. Цяпер жа падвысіцца і падатак, бо ён прывязаны да эўра, і гандлёвы каэфіцыент падвысілі, так што падаткі будуць унушальныя. Таму ўсе кажуць, што трэба зачыніць працоўныя месцы і зрабіць пераразьлік. Ну, прэзыдэнт жа сказаў, што з задавальненьнем пацісьне руку апошняму прадпрымальніку”, — разважае гандлярка Тацяна.

Прадпрымальнікі, якія завозяць на Віцебшчыну тавары з Расеі ды іншых краін, кажуць, што наступствам дэвальвацыі рубля стане зьмяншэньне пакупніцкай здольнасьці. Людзей змусяць адмаўляцца ад даражэйшых імпартных тавараў і прадуктаў на карысьць айчынных.

Але на памежнай са Смаленскай вобласьцю Віцебшчыне наяўнасьць таньнейшых у параўнаньні з расейскімі тавараў можа зноў адрадзіць “кантрабандны бізнэс” — масавы вываз прадуктаў харчаваньня за бліжэйшую ўсходнюю мяжу.

У сярэдзіне 1990-х гадоў гандаль беларускімі малочнымі ды мяснымі прадуктамі проста каля Смаленскага чыгуначнага вакзалу быў зьявай звычайнай. І пасьля дэвальвацыі беларускага рубля такі прыватны бізнэс можа набыць нашмат большы размах.

Віцебская прадпрымальніца спадарыня Тацяна некалі й сама вазіла прадукты на продаж у Смаленск. Цяпер яна не выключае, што да гэтага занятку давядзецца вярнуцца — але калі тутэйшая міліцыя ня будзе дужа актыўна змагацца з “кантрабандыстамі”:

“Мне здаецца, на мытні машыны будуць правяраць і ў цягніках паставяць нарады міліцыі, каб абшукваць вялікія сумкі. “Пакажыце, што везяце!” Мае сэнс везьці тое, што ў Расеі купяць — да прыкладу, нашы малочныя прадукты. А вось абутак — ён і ў нас дарагі — у Расеі не прадасі, мне так здаецца!”

Начальнік аддзелу грамадзкіх сувязяў управы МУС Віцебскага аблвыканкаму Андрэй Семяніхін кажа, што яму нічога не вядома пра нейкія захады супраць верагоднага масавага вывазу беларускіх тавараў у Расею:

“Я не ўпаўнаважаны даваць такія камэнтары, таму мне цяжка нешта вам сказаць. Я пра гэта нічога ня ведаю”.

Аднак гэткім словам патэнцыйныя саматужныя камэрсанты веры надта не даюць: кажуць, што і пра дэвальвацыю рубля, і пра тое, што давядзецца шукаць “кантрабандных” шляхоў выжываньня, іх ніхто таксама загадзя не папярэджваў.