Каго раздражняе Мікалай Пінігін?

Паводле слоў Смольскага, раней Саюз тэатральных дзеячаў працаваў больш актыўна, а цяпер...
 

“Зараз СТД раз у год узнагароджвае “Хрустальнымі Паўлінкамі” тэатральных дзеячаў і на гэтым сваю місію лічыць закончанай, -- выказаў меркаванне прафесар. -- І поўнасцю знікае з творчага жыцця да наступнага 27 сакавіка -- Міжнароднага дня тэатра. (...) А раней жа існавала гільдыя рэжысёраў пры СТД, якая збіралася, абмяркоўвала свае прафесійныя праблемы, даволі паспяхова адстойвала інтарэсы прафесіі і тэатра ў цэлым...”
 

“Народная Воля” запыталася ў кіраўніка Беларускага саюза тэатральных дзеячаў, драматурга і мастацкага кіраўніка Драматычнага тэатра Беларускай арміі Аляксея Дударава, ці згодны ён з крытыкай на свой адрас.

 

“Я згодны толькі з тым, што няма таго, што раней было, -- адказаў Аляксей Ануфрыевіч. -- Сёння амаль усё закальцавана і завязана на матэрыяльных каштоўнасцях. Карацей кажучы, на фінансах. Раней дзяржава вызваляла нашы прадпрыемствы ад падатку на дабаўленую вартасць і ад падатку на прыбытак -- гэтыя сродкі ішлі на рахунак Саюза. І гэта былі вялікія грошы! За кошт гэтага рабіліся і камандзіроўкі, і прэміі выдаваліся, будаваўся Беларускі саюз тэатральных дзеячаў. А апошнія 20 гадоў мы выжываем. Для таго каб абараняць правы і інтарэсы ўсіх творчых саюзаў і суполак, стварылі Беларускую канфедэрацыю творчых саюзаў і культурных фондаў, якую пакуль што ўзначальвае цяперашні міністр культуры спадар Святлоў.
 

Што тычыцца дзейнасці СТД, то калі кожны з членаў Саюза аддасць па тысячы долараў на ўзносы, то атрымаецца каля мільёна, і тады з тых, хто ўзначальве гэтую суполку, можна нешта і патрабаваць.
 

Варта заўважыць, што камяні ў бок СТД ляцелі і ў былое кіраўніцтва, цяпер яны ляцяць у мяне. І будуць ляцець яшчэ і пасля мяне! Таму гэта не здзіўляе...
 

Нагадаю, што Саюз тэатральных дзеячаў, як і той Саюз, які ўзначальвае Смольскі, з’яўляецца заснавальнікам першай і другой тэатральных прэмій. Менавіта як старшыня Саюза я ўзначальваў журы гэтых прэмій (ізноў жа, камяні ляцелі ў мяне -- хаця фармальна рашэнне прымаў не я адзін, а так званыя акадэмікі, якіх выбіралі ў тэатрах, але прэтэнзіі былі менавіта да мяне -- маўляў, не тым далі, не таго абралі!).
 

Але калі нехта ведае, як трэба працаваць, то няхай садзіцца на маё месца і дэманструе! Аднак спачатку хай скажа: я зраблю тое, тое і тое. А ўзгадваць, што было 20 ці 30 гадоў таму і вінаваціць тых, хто цяпер нешта робіць, -- гэта прасцей за ўсё...”

 

Не абышоў сваёй увагай спадар Смольскі і дзейнасць мастацкага кіраўніка Купалаўскага тэатра Мікалая Пінігіна. Вось толькі ўрывак з выступлення былога рэктара Акадэміі мастацтваў (цытуецца па газеце “Культура”): “Мастацкія і адміністратыўныя кіраўнікі большасці тэатраў сёння лічаць сябе гэткімі “ўдзельнымі князькамі”: маўляў, як хачу, так і кірую творчым калектывам і ўвогуле тэатральным жыццём. А як жа іначай! Пануе свабода творчасці, цэнзуры няма, крытыкаў не чуваць, адным словам -- райскае жыццё...

У мінулым годзе ў інтэрв’ю “Народнай Волі” Мікалай Пінігін сапраўды гаварыў пра тое, што ў Купалаўскім не плануе ставіць Петрашкевіча, Крапіву і Макаёнка, бо наўрад ці сённяшняя публіка будзе хадзіць на гэтыя пастаноўкі. У свой час, канешне, п’есы таго ж Андрэя Макаёнка сапраўды былі на злобу дня і карысталіся поспехам. А сёння там многае састарэла, бо час не стаіць на месцы. І калі пад прымусам заганяць у тэатр на такую класіку школьнікаў і студэнтаў, ладзіць абавязковыя паходы ў тэатр -- гэта значыць адбіць у іх жаданне наведваць тэатры ў будучыні, бо там сумна і не чапляе.
 

“У нас няма такога моцнага запасу класікі, каб бясконца яе ставіць, -- тлумачыў сваю пазіцыю Пінігін на старонках “Народнай Волі”. -- “Тутэйшыя” -- вось бясконцая класіка. П’еса на ўсе часы”.

Пінігін ставіць беларускіх класікаў. Але калі за творамі Дуніна-Марцінкевіча не выстройваюцца чэргі замежных тэатраў, як кажа прафесар Смольскі, дык хіба яны ўжо стаяць у чарзе за п’есамі Крапівы ці Макаёнка?
 

А тое, што Пінігін працуе над “Панам Тадэвушам”, можна толькі вітаць. І беларусам, здаецца, не варта дыстанцыравацца ад гэтай асобы -- ён тут нарадзіўся, ва ўсіх энцыклапедыях напісана, што “зрабіў вялікі ўплыў” на станаўленне не толькі польскай, але і беларускай літаратуры, у Навагрудку працуе Дом-музей Міцкевіча. Палякі лічаць яго сваім, літоўцы -- сваім, а беларусы, атрымліваецца, замежнікам?..

І добра, калі той жа Купалаўскі тэатр з “Панам Тадэвушам” палякі запросяць да сябе з гастролямі (і не толькі яны!), і яшчэ лепей -- калі за свой кошт, бо не так шмат беларускія драматычныя тэатры гастралююць за мяжой (і не таму, што няма чаго паказаць, а таму, што падобныя ваяжы за мяжу дорага абыходзяцца).
 

Амаль усе беларускія рэжысёры час ад часу атрымліваюць наганяй за тое, што не шукаюць маладых аўтараў. Папракалі за гэта і папярэдніка Пінігіна Валерыя Раеўскага, і таму ж Валерыю Анісенку пра гэта нагадвалі, і Барысу Луцэнку... Той жа Пінігін наўрад ці будзе адмахвацца ад таленавітых п’ес маладах аўтараў. Але яму, як і любому іншаму мастацкаму кіраўніку, важна не проста паставіць твор новага аўтара, але і тое, каб гледачы наведвалі спектаклі, каб не пуставалі залы. Бо ад гэтага напрамую залежыць заробак артыстаў. Мастацкі кіраўнік і дырэктар тэатра персанальна адказваюць за напаўняльнасць залаў, яшчэ да нядаўняга часу яны павінны былі выконваць нейкія планы па гэтых паказчыках.
 

Для тых, хто забыўся альбо не ведае, нагадаю: сёння ў Купалаўскі тэатр на некаторыя спектаклі не дастаць квіткоў. За месяц трэба паклапаціцца аб тым, каб набыць білет у Купалаўскі на тое месца, на якое хочаш. Бо літаральна праз паўтары гадзіны пасля таго, як пачынаецца продаж квіткоў на наступны месяц, прыходзіцца выбіраць ужо не тое, што хочацца табе, а тое, што прапануе з астаткаў касірка. І гэта пры тым, што тэатр на рэканструкцыі, вандруе па чужых сцэнах! А што будзе тады, калі Купалаўскі адчыніцца пасля рамонту і некаторыя пэўны час будуць хадзіць у Купалаўскі не толькі дзеля спектакляў, але і для таго, каб сфатаграфавацца з любімым артыстам (ці без яго) у абноўленым інтэр’еры?
 

Канешне, Мікалай Пінігін не ідэальны. З ім можна пагаджацца альбо не, спрачацца. Ягоную філасофію тэатра можна прымаць альбо не прымаць. Аднак супраць фактаў, як кажуць, не папрэш: сёння Купалаўскі па наведвальнасці -- на другім месцы па колькасці прададзеных білетаў пасля Вялікага тэатра оперы і балета. І гэта даволі сур’ёзны аргумент. З усіх драматычных тэатраў у Купалаўскім артысты больш за ўсіх зарабляюць (хаця і гэтыя заробкі -- не тыя, якімі можна было б ганарыцца, але тым не менш). Калі б у Пінігіна былі пустыя залы, тады да слоў Смольскага варта было б прыслухацца, а так...

Не сакрэт, што Мікалай Пінігін многіх раздражняе. Тым, што да яго прыхільна ставілася мінулае кіраўніцтва Міністэрства культуры. А яшчэ сваёй незалежнасцю, сваім стылем, сваімі падыходамі.. Але гэта -- зусім іншая гісторыя. І яна ўжо не пра мастацтва...

P.S. У сваім выступленні спадар Смольскі пахваліў галоўнага рэжысёра, а цяпер ужо і мастацкага кіраўніка Сяргея Кавальчыка: маўляў, выступіў з ініцыятывай правесці на сцэне Тэатра імя Горкага год беларускай драматургіі. І ў тэатры будуць ставіць не толькі Дударава, Курэйчыка і іншых, а і класічную спадчыну Макаёнка. На першы погляд сапраўды выдатна! Калі б не адзін прыкры нюанс. Вядома, што рэжысёр Барыс Луцэнка ставіць “Зацюканага апостала” на... рускай мове. Вось табе і беларуская класіка ў год беларускай драматургіі...