Інфекцыя ў арганізме — што бульдозер на газоне

• Надзея НІКАЛАЕВА, Звязда

А колькі шуму нарабіла ўспышка поліяміэліту ў Таджыкістане!!! Гэтая хвароба яшчэ ў сярэдзіне ХХ стагоддзя рабіла калекамі тысячы беларускіх дзяцей, аднак пасля ўкаранення вакцынацыі яна ў нашай краіне цалкам знікла.

— У 2010 годзе ў Таджыкістане была зарэгістравана найбольш буйная ўспышка поліяміэліту, ад якога пацярпела 458 чалавек, з якіх 26 чалавек загінула, — расказала журналістам загадчыца аддзялення імунапрафілактыкі Рэспубліканскага цэнтра гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя Вераніка Шымановіч. — У красавіку—маі Расія, Таджыкістан, Туркменістан, Узбекістан, Азербайджан і Казахстан плануюць сінхронна правесці мерапрыемствы па імунізацыі насельніцтва супраць поліяміэліту.

Па словах Веранікі Шымановіч, ва ўмовах стабільнай эпідэміялагічнай сітуацыі ў людзей усё часцей узнікаюць сумненні ў неабходнасці вакцынацыі. Як вынік — падае ахоп насельніцтва прышчэпкамі. Між іншым, стрымліваць інфекцыі ўдаецца толькі дзякуючы стварэнню магутнай праслойкі людзей, у якіх дзякуючы імунізацыі выпрацавалася ўстойлівасць да тых ці іншых узбуджальнікаў інфекцыйных захворванняў. Усе добра памятаюць, як у сярэдзіне 90-х гадоў на ўсёй постсавецкай прасторы літаральна "выбухнула" дыфтэрыя... Прычынай распаўсюджвання інфекцыі, смяротнасць ад якой дасягае 10 працэнтаў, стала зніжэнне ўзроўню імунізацыі насельніцтва да крытычнай адзнакі ў 50 працэнтаў.

— Мне, як урачу-практыку, часта даводзіцца назіраць дзяцей, якія з цяжкімі формамі праяўлення тых ці іншых інфекцый трапляюць у гарадскую дзіцячую інфекцыйную бальніцу, — расказвае галоўны пазаштатны спецыяліст Міністэрства аховы здароўя па дзіцячых інфекцыйных захворваннях Іна Германенка. — І, зразумела, бацькі вельмі часта пытаюцца ў нас, а ці можна было гэтую бяду папярэдзіць? На шчасце, колькасць сем'яў, якія свядома адмаўляюцца ад усіх дзіцячых прышчэпак, апошнім часам не павялічваецца (у Мінску такіх "несвядомых" налічваецца каля двухсот). Аднак дзеці ў гэтых сем'ях вельмі моцна рызыкуюць, паколькі любая інфекцыя змагаецца за сваё выжыванне і шукае неабаронены арганізм. Дарэчы, калі ў Таджыкістане нечакана "выбухнуў" поліяміэліт, пра які мы ўжо паспелі забыцца, то многія з нашых несвядомых бацькоў кінуліся ў медустановы з просьбай прышчапіць іх дзяцей ад гэтай інфекцыі.

З пазіцый педыятра, сэнс вакцынацыі заключаецца не толькі ў поўнай абароне дзіцячага арганізма ад таго ці іншага захворвання, але і ў трэніроўцы яго імуннай сістэмы. Напэўна, лепш сустрэцца з аслабленым штамам, затое быць падрыхтаваным да сустрэчы з жывым узбуджальнікам. Аднак многія бацькі абураюцца, калі ў іх дзіцяці ўзнікае непажаданая рэакцыя на прышчэпку, звязаная з індывідуальнымі асаблівасцямі арганізма. Яны нават не задумваюцца, а што было б з іх дзіцем, калі б яму давялося сустрэцца не з аслабленым штамам, а з агрэсіўным узбуджальнікам?

Спецыялісты сцвярджаюць, што кожнае інфекцыйнае захворванне — гэта своеасаблівая вандроўка ўзбуджальніка па арганізме, якую можна параўнаць хіба што з перасоўваннем бульдозера па газоне. Ніводная інфекцыя не праходзіць для арганізма бясследна. І чым больш такіх слядоў пакінуць інфекцыі, тым хутчэй наша здароўе пачне разбурацца. Да таго ж любое інфекцыйнае захворванне небяспечнае развіццём ускладненняў. Небяспечны не сам грып, а тыя ўскладненні, якія ён выклікае, а гэта гнойныя атыты, пнеўманія, менінгіты... Такая на першы погляд "простая" інфекцыя, як ротавірусная, якую дарослы чалавек можа і не заўважыць ці не надаць ёй значэння, у дзяцей першых трох гадоў жыцця нярэдка заканчваецца лячэннем у рэанімацыі і працяглым аднаўленнем пасля хваробы.

Гадоў дзесяць-адзінаццаць назад у нас у Мінску пачасціліся выпадкі паступлення ў рэанімацыю дзяцей з прыкметамі цяжкай абструкцыі дыхальных шляхоў, якім было цяжка дыхаць і глытаць сліну, дзяцей з цяжкім запаленнем гартані. Сталі шукаць прычыну і выявілі, што віноўніцай з'яўляецца гемафільная палачка В. Гемафільная інфекцыя, ці, як яе яшчэ называюць, хіб-інфекцыя, мае больш як 20 клінічных праяў і можа працякаць у форме гнойных менінгітаў, пнеўманій, сэпсісу, атытаў, вострых рэспіраторных захворванняў і гэтак далей. Большасць формаў інфекцыі працякае надзвычай цяжка і прыводзіць да інваліднасці. Старшыя дзеці, якія перахварэлі на хіб-інфекцыю, расказвалі ўрачам, што праблемы з дыханнем суправаджаліся ў іх страхам смерці. Таму дзеці хапалі дарослых за рукі з адным пытаннем: "А ці выратуюць мяне?". Гемафільная інфекцыя з цяжкасцю паддаецца лячэнню, паколькі ўзбуджальнік устойлівы да ўздзеяння антыбіётыкаў. А некаторыя выпадкі гемафільнай інфекцыі і ўвогуле завяршаюцца смяротным зыходам. Адзіным спосабам застрахаваць сваё дзіця ад сустрэчы з гемафільнай палачкай з'яўляецца прышчэпка. І ў Мінску ўжо наладжана планавая вакцынацыя маленькіх мінчан ад гэтай інфекцыі.

Па словах Іны Германенкі, для Беларусі вельмі актуальнай застаецца і менінгакокавая інфекцыя. Яна сустракаецца хоць і не вельмі часта, але заўсёды працякае цяжка, з пашкоджаннем мазгавых абалонак і пагрозай для жыцця.

— Мы былі б вельмі шчаслівыя, калі б можна было абараніцца ад гэтай інфекцыі з дапамогай прышчэпкі, але, на жаль, у Беларусі цыркулюе менінгакок групы В, а супраць гэтага ўзбуджальніка прышчэпкі пакуль не існуе, — канстатуе галоўны дзіцячы інфекцыяніст. — Увогуле, я хачу паведаміць бацькам, што нярэдка "жывыя" вакцыны спрыяюць фарміраванню ў дзіцяці больш трывалага імунітэту, які дзейнічае больш доўгі час, чым суперачышчаныя вакцыны.

Трэба дадаць, што раней існавала меркаванне, быццам бы хранічная паталогія з'яўляецца супрацьпаказаннем да прышчэпак. Сучасная ж тактыка імунізацыі заключаецца ў тым, што хранічная паталогія — гэта паказанне, а не супрацьпаказанне для імунізацыі. Галоўнае — прафесійна выбраць час, калі прышчэпка будзе бяспечная і эфектыўная для канкрэтнага пацыента, а таксама вакцыну, якая будзе найбольш бяспечнай і эфектыўнай.

Іна Германенка звярнула ўвагу яшчэ на адну важную тэндэнцыю, якую даводзіцца назіраць апошнім часам інфекцыяністам. Так званымі "дзіцячымі" інфекцыямі ўсё часцей сталі хварэць маладыя дарослыя і людзі састарэлага ўзросту, а не дзеці, якія знаходзяцца пад надзейнай аховай імунізацыі. Прычым дарослыя пераносяць дзіцячыя інфекцыі намнога цяжэй. Для немаладых людзей сустрэча з пнеўмакокавай інфекцыяй можа і ўвогуле завяршыцца трагічна: "Прызнаемся, што сёння мы задумваемся ўжо над тым, каб прышчапляць ад коклюшу дарослых. Хачу таксама папярэдзіць, што ў многіх краінах, якія беларусы аблюбавалі для адпачынку, назіраецца неспрыяльная сітуацыя па вірусных гепатытах А і В. Між іншым, ад гэтых вельмі сур'ёзных інфекцый можна абараніць сябе з дапамогай прышчэпкі".