Адкуль гніе рыба?

Источник материала:

Некаранаваны злодзей «Мацвей», крымінальны «брыгадзір» па мянушцы «Заяц»… Яны сталі ахвярамі ўласных бандыцкіх разборак яшчэ ў 90‑х гадах мінулага стагоддзя. «Ежедневник» знайшоў іх цені ў салідных скураных фатэлях.

Як ужо паведамляў «Ежедневник», Галоўнае ўпраўленне па барацьбе з эканамічнымі злачынствамі (ГУБЭП) МУС Беларусі зацікавілася дзейнасцю прадпрыемства Упраўлення справамі прэзідэнта ГТПУП «Белрыба». І хоць справа пакуль распачатая толькі ў дачыненні да галоўнага таваразнаўца, МУС пачаў падымаць усе старыя матэрыялы, відавочна нацэліўшыся на генеральнага дырэктара прадпрыемства Генадзя Скітова. Прычым праваахоўнікі актыўна цікавяцца не толькі дзейнасцю Скітова на пасадзе гендырэктара «Белрыбы», але і яго стасункамі з былым кіраўніком справаў прэзідэнта Мікалаем Дамашкевічам.

Легендарная асоба

Генадзя Скітова вельмі добра ведаюць і ў МУС, і ў Дэпартаменце фінансавых расследаванняў КДК, і ў КДБ, і ў пракуратуры. Яго называюць легендарнай асобай, хоць шырокай публіцы ён мала вядомы.

Гэта класічны прыклад чалавека, які, як кажуць, «выйшаў з народа». Да 45 гадоў ён здолеў стаць адным з самых вядомых дырэктараў Беларусі. Ён узнагароджаны прэзідэнтам медалём за працоўныя заслугі, у Маскве атрымаў медаль «За ўнёсак у развіццё харчовай прамысловасці Расіі».

Барысаўскі мясакамбінат, якім Скітоў кіраваў не так даўно, увогуле мае 220 розных узнагародаў. Калі б пад яго нагамі перыядычна не блытаўся МУС, Скітоў, магчыма, ужо даўно ўвайшоў бы ў кіроўную эліту краіны.

Зрэшты, праваахоўнікі называюць Скітова «легендарнай асобай» зусім не за пералічаныя вышэй заслугі.

Сваю першую вядомасць Генадзь Скітоў атрымаў, маючы іншае прозвішча. Яго кар’ерны рост пачынаўся ў зусім іншых універсітэтах.

Ад «Мацвея» да «Зайца»

Некаранаваны злодзей «Мацвей» не паспеў атрымаць у Беларусі шырокую вядомасць, як іншыя крымінальныя аўтарытэты. Між тым, менавіта «Мацвей» на світанні незалежнасці Беларусі прэтэндаваў на адну з галоўных роляў у новай крымінальнай прасторы. Ён здолеў падабраць пад сябе Мінскую вобласць і ўжо хацеў пашырыць свой уплыў, як яго кар’ера была перарваная канкурэнтамі.

У найбліжэйшым атачэнні «Мацвея» знаходзіліся: крымінальны аўтарытэт Палішчук па мянушцы «Заяц», які толькі пачаў падымацца па «службовай лесвіцы», яшчэ мала каму тады вядомыя браты Элькінды, будучы вядомы бізнэсмэн Сманцэр і іншыя. У аператыўных матэрыялах захавалася шмат фотаздымкаў, дзе гэтыя людзі разам. Але найбольш цікавая, на наш погляд, тая фатаграфія, дзе адзін з Элькіндаў, Сманцэр, сын начальніка ДАІ і іншыя набліжаныя да «Мацвея» асобы даюць клятву на магіле памерлага боса.

Пасля гібелі «Мацвея» яго месца тут жа заняў «Заяц».

Першапачаткова ён спраўна шанаваў злодзейскія традыцыі, але паступова, набіраючы ўсё большую сілу і ўплыў, пачаў весці самастойную гульню. Ён перастаў адлічваць грошы ў «казну», чым выклікаў праведны гнеў тагачаснага касіра злодзейскага свету Беларусі Юрыя Палшкова па мянушцы «Барада». Больш за тое, «Заяц» пачаў нахабнічаць, чаго ў крымінальным свеце ніколі не цярпелі. Расказваюць, напрыклад, такі выпадак. Адзін з шараговых чальцоў брыгады прыгнаў сабе з‑за мяжы аўтамабіль. Машына спадабалася «Зайцу», і ён яе адразу ж адабраў, не кампенсаваўшы чальцу сваёй брыгады ні капейкі. Зразумела, што калі так «Заяц» рабіў са сваімі, то чужых ён увогуле не паважаў. Урэшце цярпенне ў беларускай братвы скончылася, і «Зайца» застрэлілі ў той самай машыне. Аўтамабіль разам з аўтарытэтам спалілі. Хто гэта зрабіў, праваахоўныя органы так і не здолелі высветліць.

Браты Элькінды

Паводле аператыўных дадзеных МУС, асноўным відам дзейнасці брыгады «Зайца» быў жорсткі, можна сказаць бязлітасны рэкет прадпрымальнікаў Барысаўскага раёну. «Заяц» спрабаваў пашырыць рэгіён сваёй дзейнасці, але кожны раз упіраўся ў супраціў канкурэнтнай братвы.

Але перад самай смерцю аўтарытэт здолеў пашырыць свой бізнэс і падмяць пад сябе некаторыя дзяржпрадпрыемствы. Не ў наўпростым сэнсе падмяць, а арганізаваць стабільны канал уцечкі няўлічанай прадукцыі з наступным перапродажам праз падкантрольных прадпрымальнікаў на рынках і ў крамах. Асабліва добры прыбытак пачаў прыносіць Барысаўскі мясакамбінат. У 90‑я гады насельніцтва яшчэ не было распешчанае мяснымі дэлікатэсамі, таму на ўра ішоў любы прадукт.

Нягледзячы на тое, што брыгада «Зайца» займалася ў асноўным рэкетам прадпрымальнікаў, браты Элькінды чорнымі справамі сябе не заплямілі. Паводле аператыўных дадзеных МУС, у іх была іншая задача. Яны былі чымсьці накшталт кіраўнікоў‑менеджэраў пры «Зайцу», маючы пэўныя выхады на мясцовую ўладу. Справа ў тым, што бацька Элькіндаў у той час працаваў у Барысаўскім выканкаме, кіруючы справамі экалогіі. Разам з сынам начальніка ДАІ Барысава, які таксама ўваходзіў у кола набліжаных «Зайца», сувязь з уладай была больш чым надзейная і дазваляла брыгадзе не турбавацца пра сваю будучыню.

Пасля забойства «Зайца» яго брыгада пачала распадацца. А калі перастала існаваць брыгада, то і прыкрыццё перастала функцыянаваць, бо плаціць яму было ўжо няма каму. Гэтым скарысталіся аператыўнікі, якія займаліся барацьбой з арганізаванай злачыннасцю. Калі раней у іх былі звязаныя рукі, то цяпер яны маглі дзейнічаць, не азіраючыся на прыкрыццё «Зайца». Вельмі хутка па фактах дзейнасці брыгады (рэкет і забойствы) была распачатая крымінальная справа. Пад падазрэнне трапіла больш за дзесяць чалавек, у тым ліку і браты Элькінды.

Жыццё з пачатку

Крымінальная справа да суду так і не дайшла. У цяперашніх аператыўных матэрыялах ёсць дадзеныя пра тое, як гэта адбылося, але мы пакуль пра гэта змаўчым. Скажам толькі, што ў выніку прыняцця экстраардынарных мераў справа была не толькі спыненая, але і знішчаная ільвіная доля аператыўных матэрыялаў, сабраных па дзейнасці брыгады «Зайца».

Як толькі справа была спыненая, браты Элькінды пачалі новае жыццё, можна сказаць, з чыстага аркуша. І ў гэтым ім дапамог Мікалай Дамашкевіч, які ў 1998 годзе быў пастаўлены кіраваць Мінскім аблвыканкамам. Справа ў тым, што Дамашкевіч быў добра знаёмы з бацькам братоў — Віктарам Элькіндам, якога практычна адразу ўзяў сабе дарадцам. Элькінды пачалі новае жыццё і абрубілі ўсе сувязі з крымінальным светам. Перад імі адкрываліся новыя, больш займальныя перспектывы.

Нараджэнне новага чалавека

Менавіта ў той час на свет нарадзіўся новы чалавек — Генадзь Скітоў. Гэта адзін з Элькіндаў узяў прозвішча маці і змяніў пашпарт. Так ён змог як бы пазбавіцца «зайцаўскага» мінулага і сапраўды пачаць жыццё з новага аркуша.

У 1998 годзе Генадзь Скітоў уладкоўваецца на той самы Барысаўскі мясакамбінат і пачынае імклівае ўзыходжанне па службовай лесвіцы. Дадзеныя аб гэтым узыходжанні крыху розняцца паміж сабой: хто кажа, што Скітоў пачынаў простым ахоўнікам, хто — што рабочым. Але гэта не мае асаблівага значэння, важна, што ўжо ў 2002 годзе ён становіцца генеральным дырэктарам найбуйнейшага ў Беларусі мясакамбіната.

Зрэшты, яшчэ да знакавага прызначэння Генадзь Скітоў распачаў спробы пры падтрымцы таты і Мікалая Дамашкевіча ўвайсці ва ўладную эліту Беларусі і выставіць сваю кандыдатуру на выбары ў Палату прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу. Але, як аказалася, МУС не спаў і ўвесь гэты час працягваў сачыць за лёсам Скітова‑Элькінда. Тут жа падымаецца старая справа па брыгадзе «Зайца», якая перадаецца на расследаванне ў следчы камітэт МУС. Гэта было ўжо сур’ёзна.

Ад сябе скажам, што ў аператыўных матэрыялах МУС ёсць канкрэтныя дадзеныя аб тым, як у другі раз прыпынялася гэтая справа. У іх канкрэтна гаворыцца, хто і якія намаганні прыклаў для гэтага, хто быў падключаны з СК МУС. Але пра гэта пакуль казаць рана. Паводле звестак «Ежедневника», цяпер гэтыя дадзеныя МУС правярае, і не выключана, што ім будзе дадзены афіцыйны ход. У агульным, справа па дзейнасці брыгады «Зайца» была ў другі раз спыненая. У гэты ж час і брат Скітова, той самы, які даваў клятву на магіле «Мацвея», уладкоўваецца ў Мінаблвыканкам на адну з ключавых пасадаў.

Іх норавы

Стаўшы генеральным дырэктарам ААТ «Барысаўскі мясакамбінат», Генадзь Скітоў зрабіўся паважаным чалавекам. Ён хутка вывеў прадпрыемства ў лік лідэраў галіны і пачаў адну за другой атрымліваць узнагароды.

Аднак Галоўнае ўпраўленне па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю МУС не выпускае яго з поля зроку. МУС некалькі разоў праз ГУБЭП спрабавала падабрацца да мясакамбіната, але кожны раз атрымлівала адпор. У той час Дамашкевіч быў на кані, сябраваў са старшынёй КДБ Сухарэнкам, таму сваю вотчыну абараняў жорстка.

Здавалася, што сітуацыя змянілася, калі ў чэрвені 2007 году Дамашкевіч быў вызвалены ад пасады старшыні Мінаблвыканкама. Але ўжо праз некалькі месяцаў ён быў прызначаны кіраўніком справаў прэзідэнта. Таму Скітова, у якога Дамашкевіч неўзабаве зноў узяў пад сваё крыло, прызначыўшы дырэктарам «Белрыбы», ніхто не чапаў. Толькі ў мінулым годзе ў сферу дзейнасці Скітова і Дамашкевіча паспрабаваў, не ведаючы броду, сунуцца ДФР КДК. Той адлуп, які яны атрымалі, у МУС абмяркоўваюць да гэтага часу.

«Не лезці — заб’е!»

У лютым 2009 году ДФР КДК правёў планавую праверку асобных пытанняў фінансава‑гаспадарчай дзейнасці ГТПУП «Белрыба». У выніку праверкі былі выяўленыя пэўныя парушэнні: падазроныя зніжкі буйным аптовым пакупнікам рыбы, парушэнні падчас замены ікры са скончаным тэрмінам рэалізацыі, захоўванне на прадпрыемстве ікры са скончаным тэрмінам рэалізацыі.

Да таго часу ў ДФР КДК змяніўся практычна ўвесь аператыўны склад, і новыя кіраўнікі слаба ўяўлялі сабе, хто такі Скітоў. Таму матэрыялы былі перададзеныя ва УДФР КДК па Мінску і Мінскай вобласці.

Пры разглядзе матэрыялаў праверкі ў фінансавай міліцыі ўзнікла неабходнасць зрабіць выемку некаторых дакументаў на ГТПУП «Белрыба».

Згодна з тлумачальнай, якая потым легла на стол Генеральнай пракуратуры, двое аператыўнікаў прыбылі на прадпрыемства, але сутыкнуліся з гендырэктарам Скітовым. Той заявіў, што зможа паказаць патрэбныя дакументы толькі праз 10 дзён, бо іх яшчэ трэба знайсці і ксеракапіяваць. Аператыўнікі ашалелі і паспрабавалі растлумачыць дырэктару, што маюць намер вырабіць выемку зараз жа. Дарэмна. Тады аператыўнікі патэлефанавалі начальству, якое паспяшалася на прадпрыемства.

У выніку для ажыццяўлення банальнай выемкі дакументаў на прадпрыемства прыбылі намеснік начальніка Упраўлення ДФР КДК па Мінску і Мінскай вобласці Чорны, начальнік аператыўнага ўпраўлення цэнтральнага апарата ДФР КДК Дзюкаў, намеснік дырэктара ДФР КДК Каваленка і іншыя важныя асобы. Усе не ніжэй за званне падпалкоўніка.

У адказ з Упраўлення справамі прэзідэнта з’явіўся дарадца Дамашкевіча, нехта Андрэеў, які выказаў меркаванне аб недапушчальнасці прадстаўлення дакументаў фінансавай міліцыі, даваў Скітову рэкамендацыі не падпісваць пратакол і г.д. Кіраўнікі ДФР КДК паспрабавалі растлумачыць дарадцу Дамашкевіча, што той умешваецца ў дзейнасць праваахоўных органаў, што недапушчальна і можа вельмі жорстка карацца. Нічога не дапамагло. Калі супрацьстаянне Скітова і ДФР КДК дасягнула апагею, на прадпрыемства прыехаў і сам Дамашкевіч. Яны заставаліся ў кабінеце з намеснікам дырэктара ДФР КДК Каваленкам і начальнікам аператыўнага ўпраўлення ДФР КДК Дзюкавым. Аб чым яны там гаварылі, ніхто не ведае. Але перамагла дружба — Скітова з Дамашкевічам.

Уся праверка скончылася тым, што была распачатая крымінальная справа па халатнасці па факце захоўвання пратэрмінаванай ікры. Справу перадалі для расследавання ў пракуратуру, а потым паспяхова спынілі. Больш ніхто нікуды лезці не стаў.

Паводле звестак «Ежедневника», цяпер ГУБЭП МУС у межах расследавання крымінальнай справы збіраецца запатрабаваць для вывучэння матэрыялы леташняй праверкі ДФР КДК і ўсё ж вывучыць пытанне зніжак аптовым пакупнікам. Чым гэта скончыцца, пакажа час. Можа быць і так, што, нягледзячы на асаблівае стаўленне чыноўнікаў да Скітова, ён застанецца цалкам чыстым перад законам.