Радаўнiца

Источник материала:

Іван Карэнда

   

Урывак з паэмы "Вочап"

Гэты дзень спрадвек

шануюць людзi

Як найпершы i святы закон.

Так было, так ёсць i, пэўна, будзе —

Мы да продкаў ходзiм на паклон.

Гэтым днём у храмах

свечкi ставяць

I смуткуе кожная сям'я:

Радаўнiца — гэта наша памяць

Пра людзей, якiх ужо няма.

Хрысцiянскi праваслаўны звычай,

Што дайшоў да нас

з глыбiнь вякоў,

Мы галоўным запаветам лiчым

Прапрапрадзедаў, дзядоў, бацькоў.

Каляндар царкоўны выбiрае

На аўторак яго час-прыход,

Што пасля Вялiкадня бывае

На дзявяты дзень, вясной, штогод.

Звычай гэты паяднаўся з часам,

Неадступна, разам з iм iдзе.

I няважна, кiм ён распачаўся,

Як яго прыдумалi, i дзе.

Радаўнiца — дзень святы, вялiкi,

Да магiлак продкаў ён вядзе.

Гэта iх, нябожчыкаў, Вялiкдзень —

Уваскрэсна-памiнальны дзень.

Дзень жалобы,

дзень спаткання з родам,

Дзень малення, ачышчэння душ...

Сёння дзень якраз такi,

вандроўнiк.

Вось i я на могiлкi iду.

Скрушная, абрывiстая сцежка.

Кожны ў сэрцы боль па ёй нясе —

Перад горам, цяжкiм i няўцешным,

Роўныя, аднолькавыя ўсе.

У ляску за вёскай, на пагосце,

Дзе здаўна парадак строгi свой,

Пачуваем мы сябе як госцi

Гаспадынi Вечнасцi сiвой.

Мы сюды прыходзiм, нiбы сведкi

Хуткай, незваротнай плынi дзён,

Яйкi велiкодныя i кветкi

Да крыжоў i помнiкаў кладзём.

Мы сюды прыходзiм,

як на споведзь,

З блiзкiх i аддаленых дарог.

Радаўнiца — гэта памяць-повязь

Лёсаў, пакаленняў i эпох.

Тут мяжа памiж зямным

i вечным,

Мiж былым i сённяшнiм мяжа,

I рахунак долi чалавечай —

Сумны вынiк, на вялiкi жаль.

Тут сцяна памiж святлом

i цемрай,

Мiж быццём i небыццём сцяна,

Памiж нашай верай i iх верай, —

Моцная, нязломная яна.

Тут адна на ўсiх, святая, праўда —

На памерлых i на нас, жывых,

Памiж нашай праўдай

i iх праўдай,

Нашым словам i маўчаннем iх.

Тут ляжаць закончаныя лёсы,

Звязаныя моцна мiж сабой.

Радаўнiца — гэта нашы слёзы,

Невымерны, невылечны боль.

Тут ляжаць,

i мы iх не разбудзiм, —

Хто ў пару памёр, хто без пары, —

Родныя i блiзкiя мне людзi:

Бацька... мацi... сваякi... сябры.

Тут ляжаць мае аднавяскоўцы,

I з блiжэйшых вёсак, хутароў,

Хто загiнуў, будучы вайскоўцам,

Хто памёр, не знаўшы дактароў.

Тут ляжаць дарослыя i дзецi,

Немаўляты-кропелькi ляжаць —

Хто пажыў, i не пажыў на свеце,

Хто i слоўца не паспеў сказаць.

Тут ляжаць настаўнiкi, суседзi —

Не забыць урокаў iх, парад,

Хоць нямала я па свеце ездзiў

I людзей разумных слухаў шмат.

Помню ўсiх,

з кiм жыў у роднай вёсцы,

З кiм не раз вiтаўся за руку,

З кiм не раз пераплываў на лодцы

Нашу неспакойную раку.

З кiм калiсьцi я вучыўся ў школе

I футбол на выгане ганяў...

Час не верне iх ужо нiколi,

Назаўсёды iх у нас адняў.

Тлустую i змрочную пячатку

Ставяць тут мiнулага гады:

Непрыкметна, хаткаю за хаткай,

Вёска перабралася сюды.

Шчасця-долi мёртвым

не пазычыш,

З таго свету iх не забярэш...

...Радаўнiца — гэта больш,

чым звычай,

Гэта наш духоўны абярэг.

Дзiўнае сугучча ў нашай мове,

Што нi слова —

новы ў iм настрой.

Сярод iх стаiць напагатове

Абаронцаў —

слоў карэнных строй:

Радаўнiца, роднае, радзiны,

Нарадзiцца, параднiцца, род,

Продкi, роднасць, ураджай,

Радзiма,

Родзiчы, суродзiчы, народ...

Не было б апiрышча такога,

Хiсткiм быў бы чалавечы век,

Быццам невiдушчы, шлях-дарогу

Вобмацкам шукаў бы чалавек.

Памяць — наша светлая надзея.

Бог надзею шчодра раздае

I на ўсiх яе пароўну дзелiць —

Кожнаму кавалачак дае.

Памяць — наша поклiчная вера.

Кожны можа сам яе знайсцi,

З ёю ў сэрцы,

светлым днём i шэрым,

Сцежкамi жыцця лягчэй iсцi.

Памяць — тое,

што народ гуртуе,

Маладых за продкамi вядзе,

Нашу волю i наш дух гартуе, —

Паратунак у любой бядзе.

Кожны мусiць дрэва пакаленняў,

Дрэва свайго роду даглядаць,

Знаць свой род па сёмае калена,

Гэту памяць дзецям перадаць.

Будзем помнiць абавязак гэты —

Можам смела ў новы дзень iсцi,

Маем шанц да мэты запаветнай,

Да шчаслiвых дзён сваiх дайсцi.

I тады нiякiя цунамi,

Землятрусы нас

не зваляць з ног.

Веру я: заўсёды будуць з намi

Наша памяць i магутны Бог!