Сельгасработнік без абмежаванняў

Источник материала:

Твае правы

Выхад на пенсію — падзея звычайна доўгачаканая. І разам з тым практыка сведчыць, што пытанняў тут заўсёды ўзнікае шмат. І ў прыватнасці, калі і якім чынам будучаму пенсіянеру трэба пісаць заяву, што рабіць, калі арганізацыя афармляць пенсійныя дакументы не хоча, ад чаго залежыць памер пенсіі і каго не датычацца абмежаванні па пенсійных выплатах падчас работы? Разабрацца з усім гэтым мы паспрабуем з дапамогай начальніка ўпраўлення пенсійнага забеспячэння камітэта па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Мінаблвыканкама Ядвігі Браніславаўны Аляшкевіч.

За спазненне можна заплаціць

Раскладка нібыта простая. Будучы пенсіянер, які не працуе, збірае неабходныя дакументы і падае іх разам з заявай аб прызначэнні пенсіі ва ўпраўленне па працы, занятасці і сацыяльнай абароне самастойна. У той жа час у выпадку з будучым пенсіянерам, які працуе, падрыхтоўка і перадача дакументаў ва ўпраўленне — ужо задача арганізацыі. Пры гэтым за месяц да ўзнікнення права на пенсію работніка павінны запрасіць у аддзел кадраў і даць усе неабходныя кансультацыі. Па сутнасці ад работніка патрабуецца толькі запоўніць заяву пэўнай формы і ўказаць дату, з якой ён хоча выйсці на пенсію.

— Разам з тым, як паказвае вопыт, тут узнікаюць праблемы, і галоўная сярод іх — незахаванасць дакументаў па асабістым складзе пасля спынення дзейнасці індывідуальных прадпрымальнікаў або ліквідацыі прадпрыемстваў, як правіла, недзяржаўнай формы ўласнасці, — распавядае Ядвіга Аляшкевіч. — Прычыны могуць быць рознымі — ад неахайнасці і халатнасці да наўмыснага знішчэння. Аднак вынік адзін — у сувязі са стратай дакументаў пенсія налічваецца ў меншым памеры і пенсіянеру наносіцца матэрыяльны ўрон. Таму пенсіянер можа падаць на былога работадаўца ў суд — з патрабаваннем кампенсацыі гэтага ўрону.

Бывае і такое: пенсійныя дакументы і заява своечасова не патрапілі ва ўпраўленне па працы, занятасці і сацыяльнай абароне з-за таго, што перадаць іх не змог інспектар па кадрах, напрыклад, з прычыны сваёй хваробы. Прычына, як быццам, выглядае даволі ўважлівай. Аднак зноў жа: з-за запозненай перадачы пенсіянер не атрымаў частку сваёй пенсіі. І ў такім разе артыкул 76 Закона "Аб пенсійным забеспячэнні" абавязвае арганізацыю кампенсаваць пенсіянеру матэрыяльны ўрон ў выглядзе недаатрыманай пенсіі за свой кошт.

Кропкі расстаўляе суд

Аднаўленне дакументаў — тэма ці не самая балючая. Пытанняў не ўзнікае толькі наконт работы пасля 1 студзеня 2003 года — з гэтага моманту атрымаць неабходныя звесткі пра заробкі можна па базе персаніфікаванага ўліку ўзносаў сацыяльнага страхавання. З перыядамі работы да 1 студзеня 2003 года складаней. Заробак за гэты час пацвярджаецца даведкай работадаўцы, а ў выпадку яго ліквідацыі — правапераймальнікам, архівам або органам, які здзяйсняе дзяржаўную рэгістрацыю юрыдычных асобаў і індывідуальных прадпрымальнікаў.

— Калі дакументаў у работадаўцы, яго правапераймальніка ці ў архіве няма, застаецца звяртацца ў суд — з заявай аб вызначэнні факта атрымання заробку за канкрэтны перыяд і ў канкрэтным памеры, — тлумачыць Ядвіга Аляшкевіч. — Апроч таго, пенсіянер можа звярнуцца да былога работадаўца з іскам — ад кампенсацыі ўрону ў сувязі з недавыплатай пенсіі за перыяд да вызначэння судом факта атрымання зарплаты.

Асобная гаворка пра сітуацыі, калі дакументы не захаваліся з прычыны стыхійных бедстваў, аварый, катастроф і іншых надзвычайных сітуацый. У такім разе па жаданні пенсіянера ў перыяд, за які разлічваецца індывідуальны каэфіцыент (а сёлета гэта 16 гадоў запар з 26 апошніх гадоў работы), не ўключаецца час, за які дакументы зніклі. Прычым калі дакументы не захаваліся менш чым за 16 гадоў запар, то сёлета заробак за кожны месяц перыяду, якога "не хапае", прымаецца ў памеры сярэдняй зарплаты работніка адпаведнай прафесіі і пасады.

Не хочуць — рабі сам

Здараецца, што работнік настойвае на афармленні пенсіі, а арганізацыя ў гэтым адмаўляе. Што рабіць у такім выпадку?

— Звычайна гэта датычыцца сітуацый, калі чалавек мае намер выйсці на пенсію раней за агульнаўсталяваны ўзрост, прычым падставай для адмовы з'яўляецца адсутнасць у работніка спецыяльнага стажу занятасці ў асаблівых умовах, — заўважае Ядвіга Аляшкевіч. — Зрэшты, у такіх варунках наймальнік абавязаны выдаць работніку на рукі пісьмовае паведамленне пра тое, што права на датэрміновую пенсію няма, а таксама ўказаць прычыны адмовы. Што ж да работніка, то можна адзначыць: пры нязгодзе з рашэннем наймальніка ён можа падаць заяву на пенсію ва ўпраўленне па працы, занятасці і сацыяльнай абароне самастойна.

Калі знікаюць "межы"?

Як вядома, памер пенсіі залежыць ад стажу і заробку, пры гэтым зноў жа нялішне нагадаць: адначасова з часам работы ў стаж залічваецца перыяд і іншай дзейнасці — навучання на дзённай форме, догляд дзяцей ва ўзросце да 3 гадоў, інвалідаў І групы і састарэлых, служба ў арміі і г.д. Прычым пры стажы 25 поўных гадоў у мужчын ці 20 гадоў у жанчын пенсія па ўзросце прызначаецца ў памеры 55 працэнтаў сярэднемесячнага заробку. А надалей за кожны поўны год работы пенсія ўзрастае на 1 працэнт заробку.

— Паводле заканадаўства, павелічэнне робіцца максімум на 20 працэнтаў, інакш кажучы, у мужчын улічваецца стаж працягласцю не больш за 45, а у жанчын — не больш чым 40 гадоў, — распавядае Ядвіга Аляшкевіч. — Аднак выйсці за гэтыя "межы" ўсё ж можна. Так, пенсіянер мае права добраахвотна адкласці свой выхад на пенсію і працягваць працаваць — у такім выпадку за кожныя два месяцы такой працы ў будучыні памер пенсіі ўсё роўна будзе ўзрастаць на 1 працэнт заробку.

Працяг работы з варыянтамі

Падчас работы пенсія можа выплачвацца ў поўным памеры, выплачвацца з частковым абмежаваннем ці не выплачвацца ўвогуле. Так, у перыяд працы не робяцца пенсійныя выплаты за выслугу гадоў медыцынскім і педагагічным работнікам, спартсменам, лётчыкам, артыстам і іншым катэгорыям работнікаў (калі работнік застаецца на пасадзе, што дала права на атрыманне на такую пенсію), не робяцца выплаты пенсій дзяржслужачым і пенсій, якія былі прызначаны раней за агульнаўсталяваны ўзрост у сувязі з працяглым беспрацоўем.

Абмежаванні датычацца тых, хто мае індывідуальны каэфіцыент больш за 1,3 — паводле заканадаўства, у перыяд працы пры разліку пенсіі большы каэфіцыент "не працуе". Разам з тым, варта адзначыць: абмежаванне па каэфіцыенце не выкарыстоўваецца ў адносінах да пенсіянераў, якія працуюць на прадпрыемствах сельскай гаспадаркі і занятыя непасрэдна вытворчасцю сельгаспрадукцыі. Нарэшце, зразумела: падчас працы цалкам атрымліваць сваю пенсію будуць і пенсіянеры, якія маюць каэфіцыент менш за 1,3.

Сяргей ГРЫБ.