Каса і "краса"

Источник материала:

Да валасоў дзяўчыны або жанчыны ў традыцыйнай культуры ўсіх славянскіх народаў было асобае стаўленне. Іх укладка, характар завівання, некаторыя дадатковыя атрыбуты сведчылі аб сацыяльным статусе іх уладальніцы і яе характары.

 Жанчыне катэгарычна забаранялася з’яўляцца на людзях з непакрытай галавой і распушчанымі валасамі.

 Распушчаныя валасы лічыліся прыкметай "дурнога тону"; часцей за ўсё яны сімвалізавалі пераходны стан іх уладальніцы. Так, раней існаваў абрад, пры якім жанчына, якая страціла мужа, хадзіла з распушчанымі валасамі на працягу сарака дзён.

 Распушчаныя валасы былі знакам "выключанасці" іх уладальніцы са свету традыцый і прынятых грамадствам культурных каштоўнасцяў.

 Падчас "пасаду" жаніху крыжападобна выстрыгалі або выпальвалі валасы, нявесце некалькі разоў распляталі і запляталі валасы ў некалькі кос.

 У касу нявесце ўпляталі "красу" (чырвоную стужку, якая выконвала ролю абярэга ад сурокаў нядобразычлівых гасцей).

 На Навагрудчыне да гэтай пары захаваўся надзвычай змястоўны па сваёй сутнасці абрад: пасажоная (або хросная) маці брала некалькі валасінак з галавы жаніха і нявесты, скручвала іх, пераплятаючы паміж сабою, і спальвала, каб навечна злучыць маладых.

 Пасля вяселля жанчына змяняла сваю прычоску: яна расчэсвала валасы на прабор, заплятала іх у дзве касы і ўкладвала ў выглядзе гнязда (сямейнага).

Аксана Катовіч, Янка Крук.