Рабіна

Источник материала:

Рабіна — дрэва з прыгожымі белымі кветкамі ўвесну і сакавітымі чырвонымі ягадамі ўвосень — у асяродку нашых продкаў стала сімвалам жаночай долі: спачатку нявесты, а потым маладой жанчыны. Згодна з беларускімі паданнямі, рабіна вырасла на месцы пралітых выгнанай з раю Евай слёз. Лічылася, што рабіну стварыў сатана, але Бог убачыў, што лісце на гэтым дрэве нагадвае крыж, і вырашыў забраць рабіну з-пад улады сатаны. Пасля гэтага чорт "апаганіў ягады рабіны, каб нанесці людзям шкоду, ад таго яны і зрабіліся горкімі". У той жа час чырвоны колер ягад звязаў гэта дрэва ў народнай свядомасці з ахоўнай магіяй. Рабінавыя галіны разам з іншымі раслінамі асвячалі на Тройцу, імі ўпрыгожвалі хаты на Сёмушным тыдні, упляталі ў вянкі на Купалле і г.д.

 Каб перасцерагчы сваю гаспадарку і хату ад нячыстай сілы, з боку вуліцы руплівы гаспадар абавязкова саджаў некалькі рабінавых дрэў.

 Крыж, выраблены з рабіны, ахоўваў чалавека ад ліхога вока і іншых непрыемнасцяў.

 У шматлікіх рэгіёнах рабіну выкарыстоўвалі ў час першага выгану жывёлы ў поле. Пастух галінкай рабіны гнаў на поле кароў, якія яшчэ не цяліліся.

 У некаторых рэгіёнах пастух павінен быў вырабляць пугу менавіта з рабіны. На ручцы ён рабіў столькі адзнак, колькі кароў было ў статку. У народзе лічылі, што гэтая пуга захавае кароў ад ваўка і сурокаў.

 Гронкі рабіны абавязкова вешалі ў хляве, каб у каровы не знікала малако, у якасці надзейнага абярэга і ўпрыгожання раскладвалі гронкі рабіны паміж шыбамі вокнаў на зіму.

 Ахоўную ролю выконвала рабіна і ў вясельным абрадзе. Ёю ўпрыгожвалі хату, падворак, ягады рабіны клалі ў абутак жаніха і нявесты, упрыгожвалі розныя стравы на стале, і безумоўна ж, вясельны каравай.

 Рабіна несла ў сабе і негатыўную інфармацыю. У народзе лічылі, што гэтае дрэва — прытулак нячыстай сілы. Таму народныя знахары, калі чыталі замовы, адсылалі хваробы, праклёны і сурокі менавіта на рабіну.

 Нягледзячы на горкі смак, нашы продкі ведалі цудоўныя лекавыя якасці ягад рабіны і выкарыстоўвалі іх пры розных запаленчых працэсах, асабліва пры захворваннях дзёснаў, і ахвотна ўжывалі ягады ў ежу. З ягад рабіны выраблялі настоі, віно, квас, адвары, іх запякалі ў караваі, варылі варэнне і г.д.

 Ягады рабіны нарыхтоўвалі на зіму пасля першых прымаразкаў, якія "вымарожвалі" горыч з ягад. Гронкі рабіны падвешвалі ў халодных месцах пад дахам хаты ці ў сенцах.

 Вялікая колькасць ягад на рабіне прадказвала суровую сцюдзёную зіму.

 Прыкмячалі, што ў год, калі не паспяваюць ягады рабіны, "не бывае ні добрага лета, ні цёплай восені".

Аксана КАТОВІЧ, Янка КРУК.