Памяці маэстра: Аляксандр Дзяруга

Источник материала:

Гэта клас - кантрабас

Шасцікласніца Таня Рогач прыйшла ў аркестр да Дзяругі ўслед за сяброўкамі-цымбалісткамі. Праўда, утаймоўваць цымбалы ў яе не вельмі атрымлівалася. Дзяруга нават даў ёй інструмент дадому (хоць гэта было не ў яго правілах), каб дзяўчынка дадаткова займалася. Жадаемага выніку маэстра не дачакаўся. Тады прапанаваў Тані асвоіць… кантрабас (вялікую балалайку). Інструмент, на якім звычайна гралі хлопцы.

- Вы не пакрыўдзіліся на настаўніка за гэта? – цікаўлюся.

- Што вы! - адказвае Таццяна Яўгеньеўна. – Я была ўдзячна яму за тое, што мяне пакінулі ў калектыве.

- На кантрабасе граць атрымлівалася?

- З дапамогай Дзяругінскай лічбава-знакавай сістэмы я хутка асвоіла інструмент і даволі ўпэўнена грала на ім.

Дзяўчынка-падлетак з “мужчынскім” інструментам, несумненна, прываблівала позіркі гледачоў і выклікала яшчэ большую цікавасць да калектыву. Цяпер бы гэта назвалі крэатыўным прадзюсарскім ходам ці “фішкай”.

Дарэчы, гісторыя з цымбаламі, якія Дзяруга даў Таццяне для самастойнага навучання, займела цікавае прадаўжэнне. Інструмент (быў ён на той час не новы, можа, нават спісаны) Аляксандр Анісімавіч назад не патрабаваў. Цымбалы так і засталіся дома ў дзяўчынкі. Праз чвэрць стагоддзя яны занялі сваё месца ў музеі смаргонскай гімназіі. На сённяшні дзень сталі ўнікальным экспанатам школьнай калекцыі. Дзе захоўваюцца іншыя інструменты, на якіх гралі выхаванцы Дзяругі, аўтару гэтых радкоў трэба будзе яшчэ высветліць. 

Цымбалы з аркестра ДЗЯРУГІ.

Фотасалон у рэжыме нон-стоп

Але зноў вернемся ў 1975 год. Час, калі аркестр яшчэ актыўна гастраляваў.  Ці проста добра адпачываў разам са сваім кіраўніком. Адкрыўся парк Чалюскінцаў – смаргонскія музыкі апрабоўваюць новенькія атракцыёны. З’явіўся парк Горкага – Дзяруга і яго выхаванцы там прагульваюцца, а потым катаюцца на катарах на Мінскім моры.

Не толькі з аркестрантамі, з іншымі дзецьмі Аляксандр Анісімавіч таксама вельмі сябраваў. З маленства прывучаў іх бачыць навакольную прыгажосць. У СШ №2 стала традыцыйным свята кветак. Дзеці прыносілі з дому прыгожыя букеты і ладзілі выставы. Рыхтавалі вершы, інсцэніроўкі, дзе галоўнымі героямі былі кветкі. Таня Рогач заўсёды прымала ўдзел у гэтым свяце. Удзельніцай аркестра яна стала пазней.  

Таня з малодшым братам на стадыёне. Нечаканы ракурс. 1974 год.

---

“Збор металалому, урок фізкультуры, піянерскі збор – настаўнік заўсёды быў з намі і фатаграфаваў, - зазначае Таццяна Яўгеньеўна. – Ён быў нашым фоталетапісцам. У многіх смаргонскіх сем’ях – дзясяткі фотаздымкаў, якія зрабіў Аляксандр Анісімавіч”.

Збор металалому. 1977 год.

---

Яго прыгожы сад – асобная тэма для ўспамінаў. Месца для сустрэч дзяцей і моладзі. Месца для чаявання. Фотасалон пад адкрытым небам.

Таццяна Яўгеньеўна знайшла фотаздымак, дзе яе мама маленькая, разам з бацькамі, сфатаграфавана ў садзе Дзяругі. Прыкладна 40-я гады ХХ стагоддзя. І сама Таццяна таксама не раз фатаграфавалася на фоне жывапіснага пейзажу. У дзень яе шаснаццацігоддзя Аляксандр Анісімавіч правёў цэлую фотасесію, якая засталася ў памяці Таццяны Яўгеньеўны як адна з самых душэўных падзей жыцця.

Піянерскі злёт. Танец “Купалінка”. 1975 год.

Галоўныя скарбы маэстра

Сучаснікі ў адзін голас сцвярджаюць, што Дзяруга не любіў пастановачных здымкаў, заўсёды стараўся злавіць удалы кадр. А калі ствараў пастановачныя фота, то заўсёды стараўся яго па-мастацку аздобіць. У фотаальбоме Тац­цяны Рогач, на жаль, мы не знайшлі фотаздымка, дзе яна з кантрабасам. Затое знайшлі фота з легендарным веласіпедам-“дамачкай”, на якім калясіў Аляксандр Дзяруга. Настаўнік прапанаваў свайго двухколавага сябра, каб зрабіць фотаздымак больш мастацкім. І ў яго гэта атрымалася. Несумненна, талент фотамастака ў Дзяругі быў.

Таццяна РОГАЧ з легендарным веласіпедам-дамачкай, на якім ездзіў Аляксандр ДЗЯРУГА. 1975 год.

---

Таццяна Яўгеньеўна мае яшчэ адну памяць, якая засталася ад маэстра. Калі Дзяругу пакідалі сілы, ён больш бываў дома, чым сярод людзей, паклікаў да сябе Таню  і падарыў кнігу “Песні” Васіля Лебедзева-Кумача 1953 года выдання і ноты. Свае галоўныя скарбы. Кніга і дагэтуль ляжыць у рабочым стале жанчыны. Як напамін пра любімага настаўніка. Як пацверджанне таго, што гэта самы дарагі падарунак у яе жыцці. А ноты яна аддала музыкантам. Музыка Дзяругі павінна гучаць…

Свае ўзнагароды, у тым ліку тры Ганаровыя граматы Вярхоўнага Савета БССР, а таксама юбілейны віншавальны адрас Аляксандр Дзяруга перадаў на захаванне Барысу Міхайлавічу Хіневічу, былому дырэктару гімназіі. Цяпер гэтыя рэчы знаходзяцца ў гімназічным музеі.

Ведаеце, што мяне больш за ўсё ўразіла? Не, не тое, што маэстра мае ажно тры Ганаровыя граматы Вярхоўнага Савета БССР. Увагу прыцягнуў віншавальны адрас, які падрыхтавалі настаўнікі і вучні СШ №2 да 70-годдзя Аляксандра Дзяругі. Гэта не папка з залатымі літарамі. А стальніца (дошка, на якой рэжуць хлеб ці мяса), аздобленая з аднаго боку фотапартрэтам героя і малюнкамі музычных інструментаў.

“Прымітыўнае віншаванне. Але дошка ў гаспадарцы спатрэбіцца”, - сказаў бы чалавек прагматычны. Але Дзяруга не быў прагматыкам. Напэўна, гэты віншавальны адрас стаў для яго не менш (а, можа, і больш) важнай і важкай узнагародай, чым вышэй згаданыя. Інакш, як можна растлумачыць тое, што Дзяруга захоўваў яе разам з іншымі граматамі?

Віншавальны адрас ад настаўнікаў і вучняў СШ №2.

Галіна АНТОНАВА.

Фота з сямейнага архіва Таццяны РОГАЧ.