Могiлкi разбураюць... Каб аднавiць

25.08.2009 21:50 — |

Размер текста:: A; A; A

Источник материала:

У вiцебскi карпункт нашай газеты нядаўна патэлефанаваў чытач з вёскi Крынкi Лёзненскага раёна: «Звяртаемся да вас па дапамогу, разбярыцеся, калi ласка! Разбураюць помнiкi воiнам-вызвалiцелям! I гэта перад святкаваннем чарговай гадавiны вялiкай Перамогi над фашыстамi! Як жа так можна? — вельмi эмацыянальна расказваў мясцовы жыхар. — Куды толькi я не звяртаўся — нiкому з афiцыйных органаў справы да гэтага няма. Вось, напрыклад, помнiчак гвардыi капiтану Чарных ляжыць цяпер у кучы будаўнiчага смецця. За што ж яго забiлi двойчы?»

Каб праверыць гэтыя факты, адправiўся ў незапланаваную камандзiроўку. На месцы адразу ўсё высветлiць не атрымалася, бо прыезд журналiста са сталiчнай газеты, тым больш рэспублiканскай, стаў выпадковым шанцам для вяскоўцаў, каб паскардзiцца i на розныя iншыя праблемы. Па дарозе да «месца надзвычайнага здарэння» некалькi мясцовых жыхароў пацвердзiлi словы чалавека, якi тэлефанаваў, аб разбурэннi.

Падыходзiм да воiнскiх могiлак, ад чыгуначнай станцыi яны знаходзяцца ўсяго ў некалькiх сотнях метраў. Рабочыя, якiя тут працуюць, чамусьцi, адразу пачынаюць саромiцца. Тое, што ўбачыў, мякка кажучы, здзiвiла. Сапраўды, разбураны помнiк з надпiсам «гвардыi капiтан Чарных Мiкалай Iосiфавiч. 1920—1943» ляжыць побач з iншымi часткамi былых помнiкаў.

Пашанцавала, што старшыня сельскага Савета таксама была на рабочым месцы. Пазнаёмiлiся.

Людмiла Iванова спачатку вельмi здзiвiлася майму вiзiту. Але ж калi пачула пра мэту камандзiроўкi, адразу ўсё патлумачыла. Сапраўды, могiлкi разбураюць, але ж гэта робiцца на законнай падставе. З абласнога бюджэту на маштабную рэканструкцыю была выдзелена сума ў памеры 40 мiльёнаў рублёў. Работы ажыццяўляе паважаная вiцебская фiрма, што выйграла тэндар. Працуюць на аб’екце старанна. Яшчэ некалькi тыдняў — i завершыцца рэканструкцыя могiлак.

— Вы ж зразумейце, што ўлады хацелi, каб могiлкi выглядалi як мага лепей! — гаворыць старшыня сельскага Савета. — Колькi часу прайшло, як гэты комплекс памяцi з’явiўся ў Крынках! Безумоўна, даўно ўжо трэба было прывесцi могiлкi ў парадак. Тут пахавана каля 5 тысяч чалавек, якiя вызвалялi гэтую зямлю. З iх прозвiшчы больш за 1,5 тысячы невядомы i зараз.

Людмiла Генадзьеўна паказала новыя таблiчкi з прозвiшчамi пахаваных на могiлках, што зроблены з сучаснага матэрыялу — больш даўгавечныя. Па-новаму будзе выглядаць i помнiк камандзiру партызанскага атрада Мiхаiлу Васiльевiчу Навумаву («Мiшку-мараку» — менавiта так называлi яго партызаны). Ён загiнуў у 1942 годзе, а нарадзiўся ў 1918-м.

Ваенны камiсар Лёзненскага раёна, падпалкоўнiк Дзмiтрый Мiхайлавiч Дзмiтрыенка таксама паведамiў, што рэканструкцыя могiлак вядзецца для таго, каб яны адпавядалi патрабаванням часу.

— Мы вельмi сур’ёзна кантралюем гэтую рэканструкцыю, — патлумачыў Дзмiтрыенка. — Усе фотаздымкi, што былi на могiлках, будуць захаваны, нi адно прозвiшча не будзе страчана. Прыязджайце на адкрыццё пасля завяршэння ўсiх работ, самi ўсё ўбачыце.

Звязалiся мы i з кiраўнiцтвам фiрмы, рабочыя якой займаюцца ажыццяўленнем гэтага праекта.

— У нас ёсць усе неабходныя дакументы, дазволы, афiцыйныя дамоўленасцi, усе работы адпавядаюць таму, што прадугледжана праектам, — расказалi яны. — Фотаздымкi дэманцiраваны. Фрагменты старых стэл будуць выкарыстаны пры стварэннi новых элементаў манументальнай экспазiцыi на могiлках...

Мо, i сапраўды людзям трэба тлумачыць аб усiм, што плануецца рабiць у вёсцы. Як лiчыць усё той жа зацiкаўлены жыхар з Крынак, можна было б на тэрыторыi могiлак павесiць нейкую аб’яву аб тым, што тут збiраюцца рабiць: калi завершацца работы, хто iх ажыццяўляе i да т.п. Напэўна, ён мае рацыю?..

Аляксандр ПУКШАНСКI,

Лёзненскi раён.