Пачатак славянскай цывiлiзацыi

Источник материала:

Пра пачатак славянскага пiсьменства мы ведаем з «Аповесцi мiнулых гадоў». Там апавядаецца пра тое, як аднойчы славянскiя князi Расцiслаў, Святаполк i Коцел адправiлi да вiзантыйскага цара Мiхаiла паслоў са словамi: «Зямля наша хрышчоная, але няма ў нас настаўнiка, якi б наставiў i навучыў бы нас, i патлумачыў святыя кнiгi...» Тады цар Мiхаiл выклiкаў двух вучоных братоў — Канстанцiна i Мяфодзiя, i ўгаварыў iх пайсцi ў славянскую зямлю. Калi ж браты прыйшлi, яны пачалi складаць славянскую азбуку i пераклалi Апостал i Дабравесце. Гэта адбылося ў 863 годзе. Адсюль i вядзе свой пачатак славянскае пiсьменства. Потым браты пераклалi Псалтыр, Актоiх i iншыя царкоўныя кнiгi. З таго часу ў Кiеве, Ноўгарадзе, Полацку i iншых гарадах пачалi стварацца школы па навучанню славянскай грамаце. Азбука, якой мы карыстаемся дагэтуль, называецца кiрылiцай у памяць аднаго з братоў — святога Кiрыла (Канстанцiна).

Iмёны гэтых асветнiкаў сёння ўзгадваюць усе славянскiя краiны, абавязаныя iм пачаткам сваёй цывiлiзацыi. Праваслаўная царква абвясцiла iх святымi i раўнаапостальнымi, гэта значыць прыроўненымi да апосталаў.

Браты былi родам з македонскага горада Салунi, цяпер Салонiкi ў Грэцыi. Мяфодзiй быў старэйшым з сямi братоў, Канстанцiн — малодшым. Iмя Кiрыл ён атрымаў ужо пры пострыгу, у самым канцы жыцця. Бацька Кiрыла i Мяфодзiя займаў высокi пост памочнiка правiцеля горада. Магчыма, мацi iх была славянкай, бо браты з дзяцiнства ведалi славянскую мову нароўнi з грэчаскай.

Будучыя славянскiя асветнiкi атрымалi выдатныя выхаванне i адукацыю. Канстанцiн з малых гадоў выявiў незвычайны розум. Яму яшчэ не было i 15 гадоў, калi ён чытаў кнiгi Рыгора Багаслова. Чуткi пра дараваннi Канстанцiна дасягнулi Канстанцiнопаля i хлопец быў узяты да iмператарскага двара, дзе навучаўся разам з сынам iмператара ў лепшых вiзантыйскiх настаўнiкаў. У знакамiтага Фоцiя, будучага Канстанцiнопальскага патрыярха, Канстанцiн вывучаў антычную лiтаратуру. Спасцiгаў ён таксама фiласофiю, рыторыку, матэматыку, астраномiю i музыку. Яго чакала блiскучая кар’ера пры двары, але ён сышоў у манастыр на гары Алiмп, да свайго брата Мяфодзiя.

Як лепшага прапаведнiка веры, абаронцу праваслаўя, Канстанцiна часта пасылалi ў суседнiя краiны для ўдзелу ў дыспутах. I паездкi гэтыя былi паспяховыя. Усё жыццё Канстанцiна было напоўнена частымi цяжкiмi iспытамi, напружанай працай. Гэта падарвала яго сiлы, i ў 42 гады ён моцна захварэў. Ён прыняў манаства з iмем Кiрыл i цiха спачыў у 869 годзе. Здарылася гэта ў Рыме, калi браты ў чарговы раз шукалi падтрымкi ў папы Рымскага сваёй галоўнай справы — распаўсюджванне славянскага пiсьменства. Перад смерцю Кiрыл казаў брату: «Мы з табой, як два валы, вялi адну баразну. Я знямог, але ты не падумай пакiнуць працу настаўнiцтва i зноў пайсцi на сваю гару». Мяфодзiй перажыў брата на 16 гадоў. Ён працягваў перакладаць на славянскую мову Свяшчэнныя кнiгi. Пераемнiкам пакiнуў лепшага вучня — архiепiскапа Гаразда i каля двухсот святароў-славян.