Дынастыя

Источник материала:

Карані

Дарога да гэтай сядзiбы для Iва Залускага пачалася некалькi гадоў таму, калi ён упершыню наведаў сваё «радавое гняздо». Вось так жа крокi дыктавалi мелодыю. Вецер выклiкаў трымценне не толькi ў дрэвах.

Мелодыя, якая нарадзiлася ў Залессi, стала тэмай жыцця. Для Iва Залускага i яго брата Анджэя — тэмай пошуку сваiх беларускiх каранёў. Для нас — тэмай пошуку свайго страчанага мiнулага.

У Залессi нарадзiлася Амелiя, дачка Мiхала Клеафаса Агiнскага. Прабабка Iва. Яна стала Залускай, калi выйшла замуж за Караля Тэафiла Залускага. Адсюль i новае прозвiшча прамых нашчадкаў Агiнскага. Толькi жывуць нашчадкi слыннага беларускага роду цяпер у Польшчы i Англii.

У 1946-м годзе бацькi Iва Залускага пераехалi ў Вялiкабрытанiю. У Амплефорскiм каледжы бенедыкцiнцаў ён пачаў вучыцца iграць на фартэпiяна. Затым працягваў навучанне ў Каралеўскай акадэмii музыкi i ў Педагагiчным каледжы. Музыкант i музыказнаўца. Пiсаў пра многiх кампазiтараў. Але некалькi апошнiх гадоў вывучае творчасць Агiнскага. Жыццё Агiнскага даследуе i Анджэй Залускi, брат Iва, якi жыве ў Польшчы. Анджэй таксама бываў у Залессi — мог сабе ўявiць як усё тут было ў дзяцiнстве прабабкi Амелii. Цi будзе так яшчэ некалi?

У сядзiбу Агiнскага ўжо ездзяць турыстычныя групы. Але яна будзе мяняцца, аднаўляцца. У жнiўнi праект па рэстаўрацыi сядзiбы пройдзе экспертызу, з верасня павiнна пачацца рэстаўрацыя. На працягу чатырох гадоў сядзiбу мяркуюць аднавiць, прычым не закрываючы яе падчас рэстаўрацыi, думаюць аднаўляць па частках.

Першы прыпынак пасля Мiнска для Iва Залускага — менавiта ў Залессi. Прапрапраўнук Агiнскага тыдзень праводзiць у Беларусi. Наведаў Маладзечна, 4 чэрвеня ён ганаровы госць музычнага конкурсу iмя Агiнскага, якi праходзiць у Смаргонi. Прадаўжальнiкi роду Агiнскага, якi служыў сваёй краiне, i цяпер дэманструюць прыклад добрых адносiнаў да сваёй радзiмы. I кожны з братоў лiчыць неабходным сказаць сваё слова пра заснавальнiка знакамiтай дынастыi, напiсаўшы пра яго кнiгу.

Кнiгi розныя. З кнiгi Анджэя Мiхал Клеафас Агiнскi паўстае палiтычным дзеячам, дыпламатам, нават авантурыстам. Iва даследуе жыццё музыканта. Яго кнiга, якую ў перакладзе на рускую мову выдала мiнскае выдавецтва «Чатыры чвэрцi», нездарма мае назву «Ген Агiнскага». Яе прадставiў сам аўтар.

— Вялiкi гонар для мяне знаходзiцца ў Беларусi, дзе адчуваю павагу, хоць я нарадзiўся ў Польшчы, жыву ў Англii, — гаворыць Iва Залускi. — Але мае каранi ў Польшчы i Беларусi. Таму я тут пачуваюся як у сябе дома.

Для мяне найважней, каб цэлы свет ведаў творы Агiнскага, яго гiсторыю. Каб ведаў i пра тое, што ў ягонай дынастыi кампазiтары ёсць да нашага дня. У напiсаннi кнiгi «Ген Агiнскага» я атрымлiваў дапамогу з Лiтвы, Польшчы, Беларусi, Расii. Дасылалi дакументы, рукапiсы, з гэтага ўдалося сабраць архiў iнфармацыi.

— Раскажыце, хто пасля вас будзе працягваць дынастыю Агiнскага?

— Музычная дынастыя Агiнскiх працягваецца далей. Маё пакаленнне — брат Анджэй i я. Далей ёсць ужо два пакаленнi. У Польшчы — Асташэўскiя, там тры музыканты. I ў Англii яшчэ адно пакаленне — Зайлер. I ўсе адчуваюць гены Агiнскага. Праз два пакаленнi пасля мяне iдзе гэты ген, на пiянiна iграюць яго прадстаўнiкi, на кларнеце. Малодшаму 16 гадоў, яшчэ ў школе вучыцца. Але ў пакаленнi 40-гадовых нашчадкаў Агiнскага ёсць прафесiйныя музыканты.

— Калi Вы ўсвядомiлi сваё паходжанне? Калi адчулi, што любiце музыку?

— Я з маленькага ўзросту iграў на фартэпiяна. Адкрыў Агiнскага 15 гадоў таму, зацiкавiўся спадчыннасцю. Але перад тым быў выкладчыкам музыкi, граў у рок-бандзе i не думаў пра Агiнскага. Усё прыйшло потым.

Iва Залускi стаў не проста прапагандаваць музыку свайго продка. Ён стаў збiраць музыку ўсёй дынастыi. Таму што яе пiсаў i сын Мiхала Клеафаса Ксаверый, i дачка Амелiя. Тры зборнiкi Iва Залускi ў гэты прыезд перадаў беларускаму музею Тэатральнай i музычнай культуры. Асобная размова пра поўны зборнiк паланезаў самога Агiнскага. У зборнiку, якi перадаў Iва, усяго 24 паланезы. Але да гэтага часу ў Беларусi было вядома толькi 18 паланезаў. Шэсць твораў Iва знайшоў у дадатак да iх. Англiйскi прапраўнук Агiнскага з задавальненнем сам iх выконвае.

Ён любiць iграць музыку i iншых прадстаўнiкоў дынастыi. А гэта творы розных стыляў: ад тых, якiя напiсаныя для клавесiна, да сучасных рок-опер, якiя належаць самому Iва. Напрыканцы 90-х гадоў у Лондане ўбачылi свет два кампакт-дыскi, якiя называюцца «Музыка дынастыi Агiнскiх». Выканаўца — Iва Залускi.

Нам таксама пашчасцiла: у гэты прыезд музыку сваёй дынастыi Iва Залускi выконваў на сольным канцэрце ў канцэртнай зале iмя Шырмы Белдзяржфiлармонii. Тыя, хто не здолеў патрапiць, могуць навярстаць страчанае: беларускае выдавецтва «Каўчэг» выдала кампакт-дыскi, якiя ўключаюць поўны збор паланезаў Агiнскага ў выкананнi яго прапрапраўнука. Прывiтанне, радзiма!..