Колькі трэба жанчыне?

Источник материала:

Простая мова

Гэта — мы цытуем часта. Прынамсi — куды часцей, чым... не менш таго вартае: «Mеmento vivere» — помнi пра жыццё.

Як бы чаго не выйшла

У бацькоў iх двое ўсяго. Старэйшы пасля школы ў горад па- даўся, да завода прырос, меншы — дома застаўся, у бацькавай хаце.

Годна жывуць — i адзiн, i другi. Бо не п’янiцы, не лайдакi. Пажанiлiся абодва, дзяцей падгадавалi. Большы сёлета нават за мяжу махнуў — адпачываў разам з жонкай.

У вёску потым заморскiх вiнаў навезлi, прысмакаў, картачак. Цэлы вечар расказвалi (i паказвалi), якiя гатэлi там, якi пясочак на пляжах («бабы, лiчы, без нiчога ляжаць. Топлес называецца»). А ўжо рэстаранаў там, розных экскурсiй, забаў...

— I, галоўнае ж, — «адкрывалi вочы» раднi, — па грашах — «нiчога страшнога», можна ездзiць. А хоць бы i вам. Па чарзе: тры тыднi адзiн гаспадарку глядзiць, тры тыднi — другi.

Радня — уважлiва слухала. I прылюдна згаджалася. А вось потым, сам-насам...

Гаспадар пакурыў ля акна, паўздыхаў, падумаў. I перш, чым заснуць, выдаў сваёй палавiнцы (маладзейшай на 12 гадоў):

— I ты ў мяне нiкуды не паедзеш, i сябе, вiдаць, не пушчу.

Адна баба сказала

...Страх нарадзiўся раней i апошнiя паўгода — трымаў (лiтаральна) за горла: то да ранку не даваў заснуць, то будзiў па начах, то ўвесь свет засланяў сярод белага дня.

А ўсё — з-за чутак: дзве гаспадаркi, казалi, «сальюць» у адну (так рэнтабельней будзе), i ў начальстве пакiнуць, зразумела ж, мацнейшых.

А куды тады ён — за тры гады да пенсii, са сваёй сярэдняй спецыяльнай?.. З хваравiтай жонкай, са студэнткай дачкой (на платным), з сынавым крэдытам на жыллё?..

Ад думак (вылецiць жа! Як пiць даць!) падскокваў цiск, сiвела i балела галава.

Да iнсульту аднойчы.

Пашанцавала яшчэ — выжыў, на ногi стаў. Хоць рабiць, канешне, нiчога не можа. Нават па дому.

На пенсii цяпер. Па iнвалiднасцi. На таблетках жыве.

...А былую гаспадарку яго нiхто нi з чым не аб’яднаў.

I ўсур’ёз — нават не збiраўся. Так... Пагаварылi.

Падумаеш?

Мусiць яшчэ раз: балбатун — знаходка для... аператараў мабiльнай сувязi.

I цi толькi для iх?

У тралейбусе (вушы каб заткнуў, — усё роўна пачуеш!) пажылая, вялiкая кабета расказвае некаму, як жыве. Кажа, прынамсi, што ў яе ўсё нармальна. Здаровая... I дзецi. Працуюць... Адно — мужык «з катушак з’ехаў». Слова ёй не сказаў, не параiўся: перад водпускам грошы атрымаў, — i ў вёску, да бацькi. Шыфер там купiў, дошкi нейкiя... «Старому, уяўляеш, 70 гадоў ужо... На труну — разумею. А на рамонт? На-ха-леру? Я так i сказала. Дык ён — з хаты сышоў. Дома не начуе. Падумаеш...»

Жонка верхаводзiць — мужык да цiхiх ходзiць.

Грэх на душу: мо, i правiльна робiць?

...А месца — няма

За што купiў... Мужчынка адзiн дачу прадаваў. Чарговага пакупнiка знайшоў, прывёз на агледзiны. Усё таму спадабалася — i дамок, i садок, i адрынка. Адно дрэнна, зямлi малавата — чатыры «соткi» ўсяго.

— Дык гэта ж не бяда! — кажа гаспадар. — Зараз мы з табой па сотцы маханём, — глядзiш, стане пяць, потым — па другой, па трэцяй... Колькi ўсiх табе трэба? Столькi i будзе, браток!

...Не ведаю, цi старгавалiся, цi «прырэзалi» зямлiцы яны. Мы — не: як было пяць сотак, так i засталося: суседскi гарод як на далонi ляжыць, жыццё — адпаведна — таксама.

Адзiн дзень. Нават не — ранiчка.

У суботу, гадзiн у адзiнаццаць дзецi да iх прыехалi: дачка з зяцем, з малым унукам. Снедалi разам (досыць прыгожа — стол ля ганку накрылi...), потым гарбату з тортам пiлi. Потым — гаспадыня загадала дзеду, каб слiвы нарваў. Дзед падхапiўся i ў момант прынёс. Госцi елi. Пакуль баба (з крыкам: «Прыдурак, якiх ты нарваў?! Яны ж зялёныя! Яны ж кiслыя!») не адабрала. Стары загнуў мацюка i знiк у доме. Малы спалохаўся i заплакаў. Дачка стала яго суцяшаць. Зяць сказаў:

— Ивановна, ну зачем вы так?

— Во... Я?.. Зноў я вiнавата?! — залапатала цешча. — Я дзiцяцi слiў зялёных нарвала?!..

— Да при чем здесь сливы? — абарваў яе зяць i пайшоў... заводзiць машыну.

Хвiлiн праз дзесяць госцi паехалi.

Гаспадыня ж — блiжэй да абеду — ужо «вiсела» на суседскiм плоце i ўголас зайздросцiла:

— От добра вам! Дзецi прыедуць, усё чыста паробяць, памогуць. А мае — ну, вы ж бачылi — гультаi з гультаёў. Паказалiся во, павiталiся i назад. Можа, у лес дзе паедуць, палатку паставяць... Усё роўна як тут iм месца няма. Дом жа вялiкi...

(Глядзi падзагаловачак).

Калі ведаць сваё?

Дробязь, а прыемна: адна з айчынных швейных фабрык сваю краму адкрыла — у Мiнску, на галоўным праспекце. Досыць бойкае месца. Годны iнтэр’ер. Не ваўком глядзяць прадавачкi. Да таго ж — цiкавы тавар.

Адно — памеры... На, так бы мовiць, Гулiвераў, 42 па каўняры, рост 180 (i болей) сарочак шмат (а пiнжакоў, касцюмаў...), на меншых — кот наплакаў.

...Перапiс насельнiцтва, кажуць, будзе. I, канешне ж, шмат што пакажа. Апроч, вiдаць, вось гэтага — якiя мы (па камплекцыi), колькi ў нас маленькiх-удаленькiх, колькi таўсцякоў i дзядзькаў Сцёпаў?

З «цёткамi» пытанняў таксама воз.

I пакуль не знойдзем адказаў...

Не, фабрыкi нашы не будуць, дасць Бог, без работы, калектывы iх — без зарплат, а насельнiцтва — без пакупак. Але ж адна справа мераць i купляць сваё — у новых, утульных, фiрменных крамах. I зусiм другая — немаведама што i адкуль. На рынку.

Што паказвае вопыт

Вёска. Прыпынак i лёгкi прыцемак... У iм — чародка дзяўчат (пад хмаркаю дыму). Нетутэйшых, вiдаць, бо з пустымi рукамi i смаляць. Усе. Напаказ. Гэта значыць, у бальшынi — няўмела, за кампанiю, але ж адну цыгарку кiдаюць, другую бяруць... Пры гэтым — па-дзiцячы аб нечым шэпчуцца i гучна рагочуць.

На смех той (а мо, i на дым?) з-за блiжэйшага плоту выглядае бабуля, памаленьку клыпае ў бок прыпынку i ставiць перад дзеўкамi ледзь не поўнае вядзерца яблыкаў.

— Нам не нужно, — горда заяўляе крайняя, чарнявая.

— У нас денег нет, — ёй «падпявае» сяброўка.

— А божачкi! Дзеткi мае, — баронiцца бабка, — хiба ж я вам «за дзеньгi». Нападала во... Дык бярыце, ешце сабе.

«Дзетак» — двойчы запрашаць не трэба: вядро iмгненна пусцее, бабулька, адпаведна, сыходзiць. I, дзякаваць Богу не чуе, як у адной з дзяўчынак звiнiць мабiльнiк, як яна, жуючы напоўнiцу, некаму даводзiць, што «вот застряли в этой дыре. Целый час автобуса нет... Хорошо ещё бабка... дурная какая-то вынесла яблок. Представляешь — задаром!»

...Я, магчыма, не ўспомнiла б яе, калi б тыдняў праз колькi, едучы ў метро, не згледзела побач акурат такую ж дзяўчынку — высокую, чарнявую... Ганарлiвай быць ёй перашкаджала адно — пакет. Не столькi вялiкi, але ж, мусiць, цяжкi. Ручкi парвалiся. I цяпер дзяўчына трымала яго аберуч. Над голым пузiкам...

Уявiла, як нязручна ёй, беднай... Нават стаяць, а ўжо потым — некуды iсцi, несцi... Дастала з сумачкi любiмую авоську, моўчкi працягнула.

Дзяўчына, гэтак жа моўчкi, не павярнуўшы галавы, узяла, пераставiла сваю паклажу, разоў колькi «ўзважыла» ў руцэ, цi добра трымае i, адвярнуўшыся задам, горда пайшла на выхад.

Адкуль выснова: «дурныя» ёсць... Не толькi ў вёсцы...

Трэцяга дня, дарэчы, мне «гуманiтарку» адтуль перадалi. Падалося спачатку: пакет як пакет — не цяжкi. А пакуль давезла — рукi абарваў. Думала, хоць з прыпынку ля дома — людзi ж вакол, мужчыны, суседзi — нехта крыху паднясе. Не...

Так што «дурныя» ёсць. Усюды. Але вельмi няшмат.

Валянцiна ДОЎНАР.

(З нiзкiм паклонам... Найперш — да iх.)

КАЛI ТЫ ПОБАЧ

(малюнак словам)

...Сонейка сышло.

I ад гора счарнела неба.

З болю, з адчаю ўпала яно... У такое ж мора — Чорнае-Чорнае.

Ля яго — ну вось жа, рукою падаць — стаў чамусьцi цягнiк (сказалi — хвiлiн на 15), i людзi, змучаныя доўгай дарогай, духатой, спякотай, рушылi з вагонаў, нахаду скiдаючы майкi, кiнулiся да вады.

Была яна проста казачнай: мяккай, цёмнай, цёплай, лашчыла — не цела, не. Душа ад пяшчоты тае была высокай-высокай, як неба. I бясконца шчодрай, як мора.

Апякала, болем працiнала толькi адно — цягнiк: тыя ж 15 хвiлiн зараз скончацца, ён кранецца i...

I ўсё гэта беззваротна скончыцца.

...Колькi гадоў прайшло, а нiчога (хоць блiзка!) падобнага перажыць не прыйшлося.

Толькi зараз...

Калi ты побач, я адчуваю сябе ў тым моры.

Калi ты — побач.

Як мала жанчыне трэба!