Вяртанне магчыма

Источник материала:

Сваю гiсторыю мне расказалi дзве жанчыны, кожная з iх бачыла яе па-свойму: адна з iх была пазбаўленая бацькоўскiх правоў на сваю дачку i здолела iх вярнуць, а ў другой адабраў дачку алкаголь i яна змагла дачакацца яе вяртання...

Святлана: Як я пачала пiць? Як i ўсе. Я ўладкавалася на працу ў краму прадаўцом. Пасля працы з дзяўчатамi з калектыву хадзiлi ў кiно, тэатры, рэстараны i крышку выпiвалi. Мне тады было ўсяго дзевятнаццаць i хацелася, каб жыццё было падобнае на свята. Ужо да 25 гадоў мне было патрэбна больш выпiўкi, каб дасягнуць пачуцця свята.

У той жа час я пазнаёмiлася з Мiкалаем i мы сталi жыць разам i разам уладкавалiся працаваць у ларок — прадавалi садавiну i гароднiну. У той час мы зараблялi шмат грошай, таму дазвалялi сабе дарагое спiртное i прыязджалi дадому на таксi. У пятнiцу мы пiлi за канец працоўнага тыдня, усю суботу пахмялялiся, а ў нядзелю адлежвалiся. Але наш рэжым хутка змяняўся. Пазней нам патрабавалася на наша «свята» тыдзень, а потым усё больш i больш...

Любоў Георгiеўна, мацi Святланы: Усё ўскладнiлася, калi да нас прыехаў жыць Мiкола.

Яны ўсё рабiлi разам: працавалi, пiлi i ўчынялi бойкi. Я памятаю, як гэта здарылася першы раз. Ён дачку пабiў так, што на ёй твару не было. Пасля гэтага яны нават разышлiся, але толькi на тры месяцы. Потым ужо не расставалiся. Увечары — бойкi, ранiцай — пахмелле.

Я ёй гаварыла: « Глядзi, якая ты спiтая стала з гэтым Мiколам, кiдай яго...». Святлана мне заўсёды нервова адказвала, маўляў, ты сама ўсё жыццё адна была i акрамя працы нiчога не бачыла, няўжо мне такога жыцця жадаеш? I я змаўкала. Я сапраўды вельмi рана развялася з мужам — ён пiў...

Святлана: Я зацяжарыла. Гэта стала вялiкай радасцю для мяне — пайшоў жа трыццаты год. У Мiколы былi ад першага шлюбу дзецi, але ён аказаўся не супраць яшчэ аднаго дзiцяцi... А мацi была супраць! Яна настойвала на аборце, але я нiяк не згаджалася.

На трэцiм месяцы цяжарнасцi майго Мiколу пасадзiлi за тое, што ён не плацiў алiменты. Для мяне гэта быў моцны стрэс. Гэта стала прычынай, па якой мяне забралi на «Хуткай» з пагрозай выкiдышу.

Аднак урачы ўратавалi маё дзiця i я нарадзiла сямiмесячную дзяўчынку. Але не ўсё было гладка, як мне здавалася. Маё дзiця нарадзiлася слабым: вельмi малая вага i да таго ж нiкацiнавае галаданне... Яшчэ месяц мы ляжалi ў бальнiцы.

Дома нас чакала мама. Усё было гатова да прыезду немаўляцi: дзiцячая калыска, ванначка i адзенне...

Любоў Георгiеўна: Я вельмi спалохалася, калi Света зацяжарыла. Яна шмат пiла i курыла, i нiякае дзiця яе не спынiла ў гэтым. А ў бацькi дзiцяткi яшчэ i закрытая форма сухотаў. Якiм яно магло нарадзiцца?..

Але мая ўнучка нарадзiлася i гэта стала вялiкай радасцю. Мы з сяброўкай наладзiлi вялiкiя прыгатаваннi да прыезду немаўляцi. Да таго ж мне здавалася, што Света ўзялася за розум i больш не п’е. I я працавала... Шмат працавала, каб пракармiць маiх дзяўчынак.

Святлана: Маёй дачцэ Анюце было каля года, калi вярнуўся з турмы яе тата. I ў першы ж дзень мы «адзначылi» яго прыезд. Не змаглi спынiцца — i зноў разам пiлi. Аднойчы (мацi ў гэты час была на працы), калi я i Мiкола былi п’яныя, муж пачаў зноў бiць мяне.

Любоў Георгiеўна: Наша Анечка пасля гэтай гiсторыi стала заiкацца. Я ўжо не магла пакiнуць дзiця дома i аддала дзяўчынку ў дзiцячы садок. Пасля вяртання Мiколы з турмы яны пачалi пiць яшчэ больш чым раней, выносiлi розныя рэчы з хаты. Грошай у iх не было — абое не працавалi. Гэта было сапраўднае пекла. Усе рэчы, якiя хоць колькi каштавалi, мне даводзiлася запiраць у маiм пакоi. Дзiця з садка не было каму забраць, бо я працавала на дзвюх работах. Я стала дамаўляцца, каб выхавальнiкi забiралi Анечку да сябе. Я прыходзiла позна i забiрала ўнучку дадому толькi спаць.

Святлана: Мяне пасадзiлi за разбойны напад. Нiколi не забуду, як мяне забiралi... Я чытала трохгадовай Анечцы казку «Усмешка i Слязiнка». У гэты час забеглi мiлiцыянеры са зброяй i мяне забралi...

Любоў Георгiеўна: Калi Свету пасадзiлi, Анечка вельмi сумавала па маме... Пакуль была магчымасць, я прыязджала з унучкай да дачкi. У той час Аня не ведала, што яе мама ў турме, яна думала, што тая захварэла i яе паклалi ў вельмi «строгую» бальнiцу.

Я помню, як аднойчы мы праязджалi з Аняй каля СIЗА на транспарце. Убачыўшы ў акно знаёмы будынак, Аня закрычала: «Бабуля, глядзi, вось бальнiца, у якой ляжыць мама». Людзi потым яшчэ доўга глядзелi на нас i шапталiся.

Як я жыла? Як i раней шмат працавала замест дваiх, каб вырасцiць унучку. Анюце патрабуецца асаблiвы догляд, бо ў яе схiльнасць да сухотаў.

Святлана: Я хацела стаць iншай: больш не пiць, уладкавацца на працу, выхоўваць Анечку (я якраз паспела б адправiць яе ў першы клас).

Там, на зоне, мне здавалася, што я перагледзела ўсё свае жыццё.

Калi мяне вызвалiлi, я ўсю дарогу плакала. З-за слёз праехала свой прыпынак у Мiнску. Аказалася на Маскоўскiм аўтавакзале. Нiхто не ведаў, калi мяне адпусцяць. Але... На вакзале мяне чакалi. Мацi i дачушка. Як i ўсе гэтыя гады... Колькi было слёз!..

Дома я даведалася, што Мiкола памёр. Не толькi ён — за два гады памерлi ўсе мае сябры. Так цi iнакш — з-за алкаголю.

Але доўга я не гаравала. Не прайшло i месяца, зноў пачала пiць. Калi не было грошай — прадавала адзенне...

Любоў Георгiеўна: Нейкi час мне здавалася, што Света выйдзе, i ў нас пачнецца сапраўднае жыццё. Мiколы ўжо не было... Анечка марыла аб тым, што яе матуля кiне пiць i будзе любiць яе, але...

Я даўно не маладая жанчына. Пачало «прыхоплiваць» сэрца. Стала вельмi цяжка працаваць. На мне была ўнучка: што з ёй будзе, калi са мной нешта здарыцца?

Вырашыцца было нялёгка: я распачала працэс пазбаўлення дачкi мацярынства. Ды цi можна было назваць яе мамай?! Яна прапускала самыя важныя i лепшыя моманты жыцця Анюты: яе першыя крокi, словы... яе першы званок.

Аднойчы Анюта паехала аздараўляцца за мяжу. Яе не было месяц. Я сустракала ўнучку ў аэрапорце. Самалёт затрымалi, i таму я Аню ўбачыла толькi а 12-й гадзiне ночы. Мы не паспелi на апошнi аўтобус, а на таксi грошы я пашкадавала, бо трэба было яшчэ тыдзень на iх жыць. Мы з Анютай пайшлi дадому пехатой. Iшлi дзве гадзiны. Света п’яная спала, не дачакаўшыся Анечкi, да таго ж яна закрыла кватэру знутры. Як мы нi званiлi, як нi стукалi, яна нас не чула.

Бедная Анюта! Яна засынала на сумках. Так стамiлася з дарогi, а потым столькi iшла пешшу... Я ў роспачы стала прасiць суседзяў, якiя не спалi, выбiць нам дзверы. Яны былi такiя самыя, як i мая дачка, i таму вырашылi мне дапамагчы. З умовай, што я аддам iм апошнiя грошы на бутэльку... Я пагадзiлася. У кватэру мы патрапiлi каля трох гадзiн ночы. А пятай гадзiне Света пайшла пахмяляцца, так i не ўбачыўшы сваю дачку.

Святлана: Мацi пазбавiла мяне мацярынства. Я лiчыла гэта памылкай. Што, калi з ёй што-небудзь здарыцца — Аню ж у iнтэрнат забяруць? У маiм разуменнi — гэта дзiцячая турма. Ад гэтых думак я ўздрыгвала... Але працягвала пiць.

Мацi, да таго ж, аддала Анюту ў санаторную школу-iнтэрнат. Мне здавалася, што гэта зроблена, каб мне яшчэ больш насалiць.

Тут мяне зноў пасадзiлi. За парушэнне рэжыму.

Толькi я вярнулася, у дом прыйшоў новы ўчастковы i заявiў: «Ты тут больш не будзеш банды скалачваць, адпраўлю цябе ў ЛПП!» Ён пад канвоем павёў мяне на медагляд. Разам з бамжамi.

Гэта было апошняй кропляй. Мне здавалася, што яшчэ два гады зняволення я не вытрымаю. Да гэтага я адчувала, што ёсць куды падаць. Але цяпер нiбы дасягнула краю. Заставалася толькi вырашыць: загiнуць канчаткова цi паспрабаваць выбрацца.

У той жа дзень я пайшла ў ЖЭС i ўладкавалася на працу. Там я выпiла з сябрам апошнюю шклянку. I дала сабе зарок: больш нi кроплi!

Нiводная брыгада не хацела мяне браць. Усе ведалi, што я за птушка. Нават калi выйшла на працу, са мной амаль што месяц нiхто не гаварыў. Толькi чакалi, калi сарвуся, вып’ю... За працай я пазбаўлялася думак аб выпiўцы, а праз некалькi месяцаў стала думаць аб тым, што павiнна адпрацаваць за ўсе папярэднiя гады. Мяне пачалi паважаць. Можа нават любiць.

Любоў Георгiеўна: Доўгi час я не верыла, што такое магчыма. Света без кадзiроўкi, без прымусовага лячэння проста перастала пiць. Прайшло ўжо два гады, як яна не п’е. Да сённяшняга дня да нас тэлефануюць яе былыя сябры. Бывае, што i пад акном свiшчуць. Але ўсё гэта такiя дробязi...

Дачка вярнула сабе бацькоўскiя правы. Дастаткова было працаваць, не пiць год. Гэта пацвердзiў участковы i суседзi. З працы далi добрую характарыстыку. Цяпер у маёй Анюты ёсць мама, не фiктыўная, а самая сапраўдная, якая хварэе за сваё дзiця ўсёй iстотай — душой i сэрцам. Я адышла для Анюты на другое месца. Так i павiнна быць. Першае што зрабiла Света — адправiла Аню ў звычайную школу, каб тая кожны дзень была дома. Стала больш клопату i менш грошай. Затое ўвечары яны вельмi доўга ляжаць, абняўшыся, у ложку...

Дачушачка прыходзiць да мяне на работу i дапамагае, пакуль Анюта ў школе. Зараз я шчаслiвая мацi i бабуля... Мне ў жыццi больш нiчога не патрэбна, толькi б у iх было ўсё добра.

Святлана: Праз некалькi месяцаў пасля таго, як кiнула пiць, я зразумела, што згубiла дваццаць гадоў свайго жыцця. Вы разумееце, я ўсе гэтыя гады лiчыла, што маё жыццё — суцэльнае свята. А аказалася — бруд... Мне здавалася, што мацi — мой вораг, якi зайздросцiць i папракае. А аказалася, што ў яе за мяне спакутавалася душа. Яна дзевяць гадоў ратавала самую каштоўную часцiнку мяне — маю дачку.

Я загубiла не толькi сябе, але i дзяцiнства сваёй дачцэ, здароўе мацi. Зараз мне 40. Засталося няшмат часу, каб выправiць свае памылкi. Гэта ўвогуле немагчыма. Доўгi час пасля майго вяртання ў жыццё Анюта перад сном пыталася, цi сапраўды я яе люблю? Я яе зацалоўвала i шаптала, што няма чалавечка на гэтай зямлi, якога я люблю больш. Ёй было страшна, што заўтра я магу яе разлюбiць i зноў пайсцi да сваiх сяброў.

Сёння няма нiводнага чалавека на зямлi, якi б асудзiў мяне больш, чым я сама сябе кожны дзень асуджаю. Я працую дворнiкам. Пашанцавала з працай, таму што ў мяне ранiцай i ўвечары ёсць некалькi гадзiн, каб пабыць з дачкой (часцей за ўсё мы займаемся ўрокамi). Зараз я ведаю, што дзiця мала накармiць i добра апрануць. Дачцэ трэба, каб я была не толькi мацi, але i сябрам на ўсё жыццё.

Для мяне галоўнае — не прапусцiць момант, калi яна паўстане перад выбарам, якiм шляхам пайсцi.

* * *

Анюта — гэта маленькая дзесяцiгадовая дзяўчынка, якой вельмi пашанцавала ў жыццi — яе жаданне збылося. Сiтуацыя, якую змагла пераадолець яе мацi, амаль што непераможная. I такiх бацькоў-пераможцаў адзiнкi. Але яны ёсць. Значыць, гэта магчыма.

Калi я прыйшла ў гэту сям’ю, то аказалася сведкам спрэчкi. У Анюты быў дзень нараджэння, i яна хацела прынесцi пакет гасцiнцаў у клас. Бабуля ўзяла пакет i пайшла да выхаду. Тады Аня прыйшла да матулi i расказала аб гэтым.

— Якая ж рознiца? — здзiвiлася я.

— Я хацела, каб несла МАМА,— проста адказала Анюта...