Урокi жыцця

Источник материала:

На здымку тым — самотная хацiна была: не старая яшчэ, досыць моцная, але даўно ўжо, вiдаць, пустая, бо ўнутры куст малiннiку вырас i на волю стаў мкнуць — цераз акно...

— О-о! Чернобыль... То ест Черно-быль?! — убачыўшы фота, прызналi госцi-замежнiкi.

— Не, — сказаў фатограф. — Гэта проста хата. У вёсцы... Непадалёк тут. Гаспадары, вiдаць, памерлi, дзецi — з’ехалi...

— Nоu! Нет... — стаялi на сваiм iншаземцы. — То ест Черно-быль. То ест большой катастроф!..

А мо, i сапраўды гэта «ён», той «катастроф»? — пасля ад’езду гасцей стаў думаць фатограф. — I не малы ж?.. Калi ўсё, што цягам жыцця свайго пакутлiва нажывалi, шанавалi i мелi бацькi, нiкому з дзяцей не патрэбна.

Быццё вызначае...

Прыкмета часу — у гарадах, на першых паверхах дамоў, у былых падвалах i калясачных — адкрываюцца новыя маленькiя крамкi, кавярнi, цырульнi... А найчасцей, вiдаць, майстэрнi — па вырабу ключоў, па рамонту абутку, адзення...

Шмат iх, як быццам, а ўсё роўна чарга. Сёння, прынамсi — з маленькага сiвога дзядка, з маладой кабеты i сталай... З дзяўчынкай гадоў 13. Знерваваныя абедзьве, заплаканыя. З-за чаго, па размовах здагадацца не цяжка: матуля джынсы малой (?) купiла. Тая, каб моду дагнаць, у iх дзiрак нарэзала — на ўсiх мяккiх месцах. Паспрабавала потым падбiць нейкай белай тканiнай, — непрыгожа атрымалася. Прынеслi да майстрых.

Да таго ж, як мацi лiчыла, джынсы трэба яшчэ ўкарацiць. А дачка — нi ў якую: модна, кажа, каб калошкi па зямлi цягалiся. I тут жа «ў бутэльку», у слёзы...

Пажылая стомленая швачка паглядзела на iх, паслухала старэйшую, потым — малую, даверлiва сказала (ёй):

— Вось мая вiзiтовачка. Будзеш iсцi на прыпынак, паглядзi пад ногi. Калi табе, сваiмi калошкамi, захочацца падцiраць усё, што ўбачыш, пазванi — я пакiну тваю даўжыню, калi не — падкарачу. На адзiн сантыметр. Дамовiлiся?

...Не ведаю, што рашыла дзяўчынка, я (услед за ёй) паглядзеўшы пад ногi, зразумела, што быццё вызначае не толькi свядомасць, яно ж, вiдаць, дыктуе моду. Прынамсi — на брыджы.

Мiма!

З дзедаўскiх баек. Двое на вулiцы.

— Што там дачка ваша робiць? — пытае малады.

— Ды шыю мые.

Хлопец недачуў крыху (цi мо глухаваты быў?) але падумаў: «Во! Трэба сватоў засылаць. Добрая ж жонка будзе — i шые, i мые?..

Вось i я ў выхадны...

Дамывала ўжо, — часопiс пад руку падкруцiўся. Надпiс зверху (лiтары з аршын): «Квадратныя метры па даступных цэнах!». «Клюнула» (прачытала некалькi аб’яў) i... Аж сэрца зайшлося: «двушка» (чытай двухпакаёўка) — у Мiнску, можна сказаць, у цэнтры, ды ў цагляным доме, 44 квадраты жылых — усяго 28 тысяч! Гэта ж i насамрэч, калi ў даўгi, па шыю, калi у крэдыт, можна купiць... Тую... Цi вось гэту? Нават танней...

Потым, калi першае ўзрушэнне прайшло, паглядзела на дату: стары часопiс — за снежань 2003-га. Цяпер тыя двухпакаёўкi, як мiнiмум, ў тры разы даражэй. А гэта значыць (помнiце тост з «Каўказскай палоннiцы»?), адстаюць нашы магчымасцi ад нашых жаданняў.

У каго на тры гады, у каго на пяць, а ў многiх, магчыма, на ўсё жыццё.

Урок. Англiйскай?

Многае ў гэтай сямейцы звязана з лiчбай 3. Ну па-першае, абаiм сужэнцам да трыццацi, у iх — трохгадовы сынок, трохпакаёвая кватэра, за плячыма тры вышэйшыя адукацыi, у арсенале — тры замежныя мовы...

I дзве — свае. Прычым яна — гаворыць выключна на першай (з дзяржаўных), ён — на другой. (Малы — што вельмi цiкава — на абедзвюх, але не трасянкай, а ў залежнасцi, з кiм!..).

Зрэшты, цяпер не пра гэта. Пра тое, што па святах (чытай — калi вольныя грошы ёсць), сям’я выбiраецца ў горад — гуляе, адпачывае, на атракцыёны водзiць малога, недзе палуднуе...

На майскiя ў кавярню зайшлi, столiк занялi. Афiцыянтка тут як тут — меню прынесла. Выбралi стравы. Вось толькi гаспадынька, робячы заказ, удакладнiць рашыла (па-беларуску), з чаго адна з салатаў зроблена?..

Афiцыянтка закапылiла, сказала: «Можно подумать, что по-человечески вы спросить не можете?».

— Yеs, оf соrsе! — згадзiлася жанчына.

I пра тое ж стала пытаць па-англiйску, потым — па-нямецку...

Лёс не лес — на канi не аб’едзеш

Гэтую гісторыю чытачка расказала.

Чорт сем пар лапцей стаптаў, пакуль пару сабраў: яна — высокая, чарнявая, статная, а ён — наадварот — невялiчкi, худзенькi, рыжы. Але ж пасябравалi, больш за тое — пакахалi адзiн аднаго. Да вяселля справа iшла.

I дайшла б, вiдаць! Мацi яе ўмяшалася. З ранку да вечара стала гугнець, што не пара яны, што дачка сабе лепшага знойдзе — прыгажэйшага. А з гэтым... «Што з таго, што добры? Што з таго, што любiш? На вас жа ўсе азiрацца будуць, пальцамi паказваць. А дзецi... Пра дзяцей ты падумала? — пыталася мацi. — Хочаш, каб рыжымi дражнiлi?»

Гэтага (ну зразумела ж!) дзяўчына не хацела. А таму — па крыху, па малу адраклася i ад кахання свайго, i ад каханага.

Раз’ехалiся яны, рассталiся. Гадоў праз колькi (мацi праўду казала) яна i насамрэч iншага знайшла — такога ж, як сама: чарнявага, высокага. Замуж выйшла.

А што да дзяцей, то... «дагнала» яе тое, самае першае, самае дарагое каханне: дачушка па бацьках пайшла — высокая, чарнявая, а вось сынок — рыжы, як тое сонейка. I маленькi. Па мужавай бабцi пайшоў.

...З тым жа поспехам мог па бацьку.

Зразумелыя цалкам жаданнi!

Рэкламная акцыя: адна з досыць вядомых фiрмаў на ўсiх вагонах метро, на пакетах намалявала думачку-мару: «Сейчас бы «АLРЕN GОLD!».

Наш люд пачытаў i, зразумела ж, унёс карэктывы, гэта значыць, закрэслiў замежныя словы, дапiсаў — свае. Атрымалася (у адным месцы. — Аўт.): «Сейчас бы пивасика!». У другiм (i, вiдаць, жаночай рукой... Цi студэнцкай?): «...выспаться!». У трэцiм — «... СТО ГРАМ и Агурчик!» (правапiс захаваны).

Карацей — зразумелыя цалкам жаданнi. Бо нашы.

Святыя i грэшныя

Не кожная мацi, пачуўшы ад 18-гадовага сына цвёрдае «Я жанюся», хопiць якi чапяльнiк...

Не кожная заплача ад шчасця i скажа: «Сынок, ты ўжо вырас?!.»

Вось i гэта — не ўзрадавалася, але i забараняць ужо сэнсу не мела: прыняла «крыху цяжарную» нявестку, зрабiла сякi-такi вечар — не то вяселле, не то праводзiны ў войска. А вось далей...

Ледзь не ў кожным пiсьме пiсала сынку, якую ж няўдалiцу ён сабе выбраў! I дурнiца, маўляў, якiх свет не бачыў, i гультайка, i неахайнiца, i цэлымi днямi на плоце вiсiць — хлопцам вочкi строiць...

Што, чытаючы, думаў сын, што адчуваў, сказаць сёння цяжка, бо штодня ж пiсала i жонка. Пiсала, як сумуе без яго, як кахае, як Бога молiць, каб дапамог iм усё перажыць, як хапаецца за любую работу, як выстранчае свекрывi i як пакутуе ад таксiкозу... А потым — з дзiцем ужо — ад бяссонных начэй i бясконцых хвароб.

Цяжка хлопцу служылася.

I вярнуўся... лягчэй не стала: забыць не мог матулiны пiсьмы. Прыглядаўся да жонкi, раўнаваў, папiкаў. А найгорш, што пiць стаў. I ўжо тады... Крыўдзiў — не тое слова: i бiў, i з хаты выганяў...

Iншая б, вiдаць, не стрывала — развялася даўно, а гэта — цярпела: засвоiла некалi, што першы мужык ад Бога. Ды i бацька ў дзяцей...

Дзецi — як трэба чакаць — хутка выраслi, «сталi на крыло» i з дому зляцелi, а вось свякроў — наадварот — захварэла, саслабела. Сын забраў да сябе. I нявестка цяпер (тая самая «дурнiца i гультайка») ёй у ложак кашкi падае, паравыя катлеткi, сокi. Цяжка. Але ж не скардзiцца.

Адно... Трэцяга дня дачцэ званiла. Сказала, што ў нядзельку ў царкве была, пакаялася...

— Ты?! Мама! А ў чым?! — спытала дачка.

— Ну як жа? На бацьку злую, на свякроў закрычу, бывае, калi не хоча ўстаць ды ў туалет схадзiць...

Што цiкава: свякроў за сваё жыццё да споведзi не хадзiла нi разу.

Бо грахоў за сабой, вiдаць, не адчувала. Нi тады, нi цяпер.

Праблемы «зроку»

У замежных клiнiках (калi верыць зноў жа замежным фiльмам) ад хворага патрэбна няшмат. Найперш — страхоўка. У нас — калi пацыент пры памяцi — запiшуць усё: прозвiшча, год нараджэння, прапiску, месца работы, пасаду...

Але i гэта яшчэ не ўсё.

Сябар з падлогi iголку ступнёй «падабраў», пайшоў у клiнiку. Там, як водзiцца, зрабiлi здымак, узялi аналiзы, сказалi: «Альтэрнатывы няма. Будзем рэзаць. Заўтра... З ранiцы».

А напярэдаднi, пад вечар, у палату медсястрычка зайшла — папрасiла распiсацца, што ён згодны... На аперацыю. Той спярша разгубiўся (альтэрнатывы, казалi ж, няма!), а потым «ультыматум паставiў», «сур’ёзна» гэтак сказаў:

— Калi iголку назад аддасцё, — распiшуся.

— А навошта яна вам? — здзiвiлася маладзiца.

— Ну як гэта — навошта? Я на здымку бачыў яе — вушка цэлае. Шыць яшчэ буду.

«Во скнара! Во крахабор!» — аднымi вачамi сказала дзеўка сябрам па палаце i ўпотай пакруцiла пальцам ля скронi: не ўсе клёпкi, маўляў.

...Заўважалi: тое, чаго не хапае iншым, мы, як правiла, бачым здалёк.

А чаго не хапае сабе, — i ва ўпор часцяком не бачым.

Града пад... усмешку

Прыяцелька, стамiўшыся разрывацца памiж домам, працай, маленькай унучкай, старэнькай матуляй i дачай, увосень здалася — прынесла ладную кардонку з насеннем, сказала: «На, можа, спатрэбiцца?»...

Напрадвеснi вольная гадзiнка была. Рашыла рэвiзiю зрабiць, перабраць запасы. У тым лiку — з кардонкi.

Прыгожыя там пакецiкi былi, акуратныя — ад цыгарэт, ад запалак. I на кожным — надпiс. Почырк, праўда, неразборлiвы, але ж чытаць можна. Тут — «Астры «Седая дама» (гучыць як?!), тут — «Огурцы (очень ранние) «Отелло»», тут — «Помидоры от тети Веры», морковь «Чемпион»...

На чарговым пакеце нешта няўцямнае. I доўгае...

Паднёсшы пад лямпачку, з трудам чытаю: «А пёс ёго знает, что это».

Хацела спытаць... Але паблiзу сабак не было.

Так усё i засталося. Да пары.

У выхадныя разбiла градку, пасеяла.. Усмешку...

Што ўзыдзе, убачым.

Валянцiна ДОЎНАР.

Ад яе ж.

Кажуць, каб ведаць смак яблыка, не абавязкова з’есцi ўвесь, — можна надкусiць.

Тым, каму дастаткова... Год з лiшкам таму з такiх вось карацелек-абразкоў злажылася кнiга. Называецца яна «Праз каханне» i прадаецца (яшчэ i пакуль) на асобных поштах.

Што цiкава, на Аршаншчыне, дзе падпiсчыкаў у «Звязды» параўнаўча няшмат, яе разабралi, на Бабруйшчыне, дзе значна болей — ляжыць.

Калi вы хацелi б купiць, а няма — напiшыце.