Работу па вяртаннi нацыянальных культурных каштоўнасцяў у Беларусь сiстэматызуе камiсiя пры Саўмiне

Источник материала:

Па розных прычынах у розны час многiя беларускiя культурныя каштоўнасцi апынулiся за межамi рэспублiкi — у Расii, Украiне, Польшчы, iншых краiнах. У вынiку аб багатых культурных гiстарычных традыцыях беларусам даводзiцца расказваць "на пальцах". Так, нялёгка iдуць стварэнне экспазiцыi будучага музея гiсторыi Беларусi, насычэнне арыгiнальнымi прадметамi залаў Мiрскага i Нясвiжскага замкаў. Важна абагульнiць iнфармацыю аб каштоўнасцях, iх месцазнаходжаннi, што i зробiць камiсiя. Такую работу пачыналi ўжо некаторы час таму: у Беларусi выдадзена некалькi зборнiкаў "Вяртанне", у якiх пералiчаны найбольш каштоўныя пiсьмовыя, рэчавыя i выяўленчыя рарытэты, што знаходзяцца за мяжой.

Наступным крокам камiсii будзе работа па вяртаннi каштоўнасцяў у рэспублiку. Але гэта не трэба разумець як тое, што слуцкi пояс або Бiблiя Скарыны з’явяцца ў Беларусi выключна ў арыгiнальным выглядзе. Варыянты вяртання могуць быць розныя — перадача на доўгатэрмiновы дэпазiт, арганiзацыя выставак, вiртуальнае вяртанне, прыкладам якога можа быць перадача пры садзейнiчаннi Нацыянальнай камiсii па справах ЮНЕСКА архiваў Мiхала Клеафаса Агiнскага на кампакт-дысках у Дзяржаўны музей гiсторыi тэатральнага i музычнага мастацтва. Гэта можа быць капiраванне работ i прадстаўленне iх ужо ў выглядзе копiй. У прыватнасцi, з польскiм бокам ёсць дамоўленасць аб перадачы 48 копiй партрэтаў Радзiвiлаў у Нясвiжскi замак.

Каб вярнуць непасрэдна культурную каштоўнасць, трэба даказаць, што яна апынулася за межамi Беларусi незаконна. З другога боку, у розных краiнах дзейнiчае заканадаўства адносна вяртання каштоўнасцяў. Напрыклад, у Расii прыняты закон, па якiм такая магчымасць выключана. Таму камiсiя будзе супрацоўнiчаць з партнёрамi ў iншых краiнах, збiраючы i абагульняючы ўвесь матэрыял, якi быў створаны ў Беларусi i звязаны непасрэдна з краiнай. Гэта работа атрымае рэгламентаваны, сiстэмны выгляд.

Камiсiя — пастаянна дзеючы кансультатыўны орган, якi будзе перыядычна збiрацца, падводзiць вынiкi, рыхтаваць запыты, матэрыялы. У склад камiсii ўвайшлi прадстаўнiкi розных ведамстваў — мiнiстэрстваў замежных спраў, культуры, адукацыi, iнфармацыi, акадэмii навук i iншых органаў. Пастаянна будуць працаваць сакратарыят i рабочая група, куды ўвойдуць вучоныя, якiя займаюцца тэмай вяртання культурных каштоўнасцяў.

Магчыма, сабраны камiсiяй матэрыял стане асновай для даследаванняў у адным з iнстытутаў Нацыянальнай акадэмii навук Беларусi або гiстарычнага факультэта БДУ. Несумненна, вынiкi работы гэтай камiсii будуць мець выхаваўчы, адукацыйны, прапагандысцкi характар, сказаў на заканчэнне Iгар Чарняўскi.