Панiжэннем не караюць

Источник материала:

Калi мы кажам, што кожны работнiк мае пэўныя абавязкi, то нельга забываць i пра "адваротны бок медаля" — абавязкi працадаўца. На жаль, часта апошняе застаецца нiбыта за кадрам, а мiж тым статыстыка сведчыць, што летась праверкi заканадаўства аб працы былi праведзены больш чым у 25 тысячах арганiзацый краiны i па сутнасцi нiводны вiзiт дзяржiнспектара не абышоўся без канстатацыi таго цi iншага парушэння.  

Прычыны маглi быць рознымi: ад простага няведання да свядомага грэбавання прававымі нормамі. Але наступствы ў большасцi выпадкаў аднолькавыя — вiнаватыя службовыя асобы панеслi пакараннi. Якiя i за што? Менавiта гэтай тэме i была прысвечана чарговая оn-linе канферэнцыя з удзелам спецыялiстаў Дэпартамента дзяржаўнай iнспекцыi працы Мiнiстэрства працы i сацыяльнай абароны: начальнiка ўпраўлення прававога забеспячэння i нагляду Алены Камiсаравай, намеснiка начальнiка прававога забеспячэння i нагляду Вадзiма Браташа, намеснiка начальнiка ўпраўлення арганiзацыi нагляду i кантролю Тамары Крамко i кансультанта Марыны Грышукевiч.

Прычыны маглi быць рознымi: ад простага няведання да свядомага грэбавання прававымі нормамі. Але наступствы ў большасцi выпадкаў аднолькавыя — вiнаватыя службовыя асобы панеслi пакараннi. Якiя i за што? Менавiта гэтай тэме i была прысвечана чарговая оn-linе канферэнцыя з удзелам спецыялiстаў Дэпартамента дзяржаўнай iнспекцыi працы Мiнiстэрства працы i сацыяльнай абароны: начальнiка ўпраўлення прававога забеспячэння i нагляду Алены Камiсаравай, намеснiка начальнiка прававога забеспячэння i нагляду Вадзiма Браташа, намеснiка начальнiка ўпраўлення арганiзацыi нагляду i кантролю Тамары Крамко i кансультанта Марыны Грышукевiч.

Дамовы перш за ўсё

Фiнансавы стан арганiзацыi — рэч заўсёды галоўная. Але якой бы складанай сiтуацыя нi была, яна не можа лiчыцца "ўважлiвай прычынай" для затрымкi выплаты зарплаты. Работнiкi павiнны атрымлiваць свае грошы ў днi, вызначаныя ў калектыўным або працоўным дагаворы. У адваротным выпадку вiнаватым пагражае штраф: у памеры ад 10 да 100 базавых велiчынь на юрыдычную асобу i ад 4 да 20 базавых велiчынь — на наймальнiка або яго ўпаўнаважаную асобу.

Дарэчы, аналагiчнае пакаранне Кодэкс аб адмiнiстрацыйных парушэннях прадугледжвае i яшчэ ў адным выпадку — калi ў арганiзацыi ў адвольным парадку змяняюцца тэрмiны выплат. А ў сваю чаргу гэтыя тэрмiны вызначаюцца зноў-такi калектыўным ці працоўным дагаворам.

Не сакрэт, што стаўленне да практыкi заключэння кантрактаў далёка не адназначнае. Але тут жа нялiшне нагадаць: для работнiка, якi заняты на ўмовах тэрмiновага дагавора, вызначаныя пэўныя "кампенсацыi" — павелiчэнне тарыфнай стаўкi цi акладу да 50 % i даванне да 5 дадатковых дзён адпачынку. Пры гэтым павышэнне акладу ўсяго на 1 % i толькi 1 "лiшнi" дзень адпачынку парушэннем не будзе. А вось адсутнасць такiх "бонусаў" увогуле — ужо так. Прычым у гэтым выпадку ёсць падстава звярнуцца ў дзяржiнспекцыю працы — упаўнаважаную службовую асобу пакараюць штрафам ад 4 да 20 базавых велiчынь.

Таксама вельмi "папулярнае" парушэнне — затрымка выдачы работнiку працоўнай кнiжкi пры звальненнi. Нiбыта некалькi дзён "адтэрмiноўкi" — справа не страшная. Аднак санкцыi ў дачыненнi да ўпаўнаважанай службовай асобы наймальнiка тут будуць усё тыя ж: штраф ад 4 да 20 базавых велiчынь. I, апроч таго, наймальнiк можа вызначыць сваёй упаўнаважанай асобе дадатковае "пакаранне" ў выглядзе прыцягнення да дысцыплiнарнай адказнасцi.

Яшчэ адна сур'ёзная тэма — бяспека працы. Скаргаў з боку работнiкаў тут шмат, таму нялiшне ведаць: парушэнне тэхнiкi бяспекi, правiлаў па ахове працы цi прамысловай санiтарыi наймальнiкам цi адказнай асобай можа пацягнуць за сабой штраф у памеры ад 20 да 50 базавых велiчынь, а на юрыдычную асобу — нават да 300 БВ. Прычым у выпадку паўтарэння гэтых жа парушэнняў на працягу года "стаўкi" ўзрастаюць: штраф у дачыненнi да наймальнiка цi адказнай асобы ўжо вагаецца ў межах 30—50, а ў дачыненнi да юрыдычнай асобы — у межах 100—400 базавых велiчынь.

Адметна, што Кодэкс аб адмiнiстрацыйных правапарушэннях вызначае адказнасць i за спробу... "не афiшаваць" няшчаснае здарэнне на вытворчасцi або прафесiйнае захворванне. У такiм выпадку наймальнiк можа заплацiць штраф ад 2 да 10, iндывiдуальны прадпрымальнiк — ад 10 да 50, а юрыдычная асоба — ад 50 да 100 базавых велiчынь.

Застрахавацца ад бухгалтарскiх памылак немагчыма. Аднак пытанне ў iншым: што чакае бухгалтара, якi няправiльна налiчыў грошы i тым самым нанёс арганiзацыi матэрыяльны ўрон у памеры... менш за сваю зарплату?

Зрэшты, адказ тут вiдавочны: суму ўрону ўтрымаюць з заробку бухгалтара. Аднак пры гэтым наймальнiк абавязаны запатрабаваць пiсьмовае тлумачэнне, выдаць распараджэнне аб утрыманнi ўрону не пазней чым праз два тыднi з дня яго "адкрыцця" i пачаць "спаганяць" выплаты не раней чым праз 10 дзесяць дзён пасля адпаведнага паведамлення работнiку.

Пры складаннi графiку водпускаў работнiк выказаў пажаданне адпачыць без перапынкаў. Кiраўнiк вырашыў па-iншаму i падзялiў водпуск на дзве часткi. А ў вынiку — парушыў заканадаўства. Яно вызначае, што за выключэннем асобных, прадугледжаных калектыўным дагаворам выпадкаў, падзел на часткi (адна з якiх не можа быць меншай за 14 каляндарных дзён) магчымы толькi па ўзаемнай згодзе. I калi такой згоды работнiк не даў, то ён можа аспрэчыць рашэнне наймальнiка ў камiсii па працоўных спрэчках цi ў судзе.

Падстаў для прыцягнення работнiкаў да дысцыплiнарнага спагнання шмат. Але бяда ў iншым: часта гэта робiцца з парушэннямi. У прыватнасцi, наймальнiкамi не вытрымлiваюцца тэрмiны (не пазней за адзiн месяц з дня высвятлення i шэсць месяцаў з дня здзяйснення), з работнiка не бяруць тлумачальную запiску, не знаёмяць з загадам пад роспiс на працягу 5 дзён. I больш за тое: калi-нiкалi наймальнiк выкарыстоўвае спагнаннi, якiя не прадугледжваюцца заканадаўствам, — скажам, строгiя вымовы цi нават перавод на пасаду з больш нiзкай аплатай...

Выйсце ў гэтым выпадку — таксама зварот у iнспекцыю працы. Дзяржiнспектарам дадзена права складаць пратаколы на наймальнiкаў — гэтыя пратаколы накiроўваюцца на разгляд суда. Прычым у вынiку вiнаватыя службовыя асобы наймальнiка могуць заплацiць штраф ад 20 да 100 базавых велiчынь.

Як сцвярджаюць у дэпартаменце, аднавiць свае правы i прыцягнуць да адказнасцi вiнаватых наймальнiкаў цалкам рэальна. Але пры адной вельмi важнай умове — наяўнасцi працоўнага дагавора з абавязковым указаннем канкрэтнай зарплаты на дзень яго падпiсання, тэрмiнаў выплаты заробкаў, працягласцi асноўнага i дадатковага водпуску, рэжыму працы i адпачынку. Прычым сам дагавор павiнен быць абавязкова пiсьмовым. Бо даказаць што-небудзь на падставе вусных дамоўленасцяў — амаль нерэальна.