Новости временных лет. Март 1911 года

• TUT.BY

О чем писали в белорусских газетах 100 лет назад? У вас есть уникальная возможность полистать издания вековой давности благодаря совместному проекту белорусского интернет-портала TUT.BY и Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси.

Вы получите ценные сведения по истории, географии и культуре нашей страны того периода, найдете всевозможную справочную информацию, медицинские советы, кулинарные рецепты, а также юмористические и рекламные материалы. Будь в курсе событий вековой давности! Сегодня представляем вашему вниманию новости марта 1911 года…

Немного статистики

Колькі дзе ёсць чыгунак?

На тысячу квадратных вёрст выпадае жалезнай дарогі: 

У Расеі	3 вярсты
Турціі	3 -“-
Японіі	20 -“-
Італіі	61 -“-
Гішпаніі	61 -“-
Аўстрыі	67 -“-
Голландіі	100 -“-
Немеччыне	112 -“-
Англіі	126 -“-
Бэльгіі	173 -“-

За праезд чыгункай плата ў ІІ классе паўтара раза большая як у ІІІ, а ў І – два з палавінай большая. Дзяцей да 5 гадоў можна вязьці дарма, або толькі не займалі мейсца; з 5 да 10 гадоў плоціцца ¼ часьць білету. Кожны пасажыр можэ вязьці з сабой 10 фунтоў багажа дарма.
“Беларускі каляндар “Нашае Нівы” на 1911 г.”

---

События общественной жизни

Учора прыйшла тэлеграма, што Сталыпін падаўся ў адстаўку... Падача ў адстаўку першага міністра Сталыпіна выйшла з таго, што ў Гасударственым Савеці ... аткінулі ў Законе аб земстве ў Заходным краю стацьцю, у каторай напісана, што ўсе жыцелі будуць раздзелены для выбароў на “палякоў” і “рускіх”. З гэтай адстаўкі зрабілася вялізная справа, – як кажуць, міністэрскі крызіс. Правыя члены Гасударственага Савету пастанавілі, што земства ня трэба ўцягіваць у нацыянальную палітыку...; потым гаварылі, што ў законе не растлумачэно, каго лічыць палякамі, каго рускімі?

Сталыпіна ўгаварылі, каб ён назад паступіў першым міністрам; ён цьвёрда паставіў, што ня вернецца, калі ня будуць споўнены яго жаданьня. 12 марта выйшоў Іменны Высочайшы Указ на 3 дні распусьціць Думу і Савет... Адным словам, Сталыпін узяў верх над усімі... У апошнюю мінуту стала вядома, што Закон аб земстве ўжо ўведзен 14 марта [1911г.].

“Наша ніва”. 1911. № 9-11

---

Апошнімі днямі па ўсіх гарадох Расеі панавала гарачка палітычная: усе чакалі, што вось-вось пачнецца вайна з Кітаем... Але Кітай згодзіўся на ўсё, што ад яго вымагала Расея, так што вайна, каторай усе чакалі, ўжо адыйшла. Кітай цяпер ешчэ ні надта дуж, мае мала добрага войска, дык і прыйшлося яму прытаіцца; але ў Кітаі народ увесь кіпіць, уступку Расеі лічаць для Кітаю ганьбай. І што там будзе далей, пакажэ час... Кітайцоў 400 мільёнаў, і калі такую машыну добра нарыхтаваць, то гэта выйдзе сіла... І ці ня лепш было бы для эўрапейскіх гасударств, каб гэтага экзамену саўсім на рабіць на сваю галаву?

“Наша ніва”. 1911. № 11-12

---

Значнай падзеяй у культурным жыцці Мінска стала выстаўка, наладжаная ў сакавіку 1911 года ў памяшканні польскага грамадскага сходу “Ognisko”. Яе ініцыятарамі з’яўляліся мінскі скульптар Я. Тышынскі і мастак Ф. Рушчыц. У выстаўцы ўдзельнічалі 30 мастакоў, якія прадставілі звыш 160 твораў жывапісу, графікі, скульптуры, фатаграфіі. Сярод іх меліся работы польскіх, літоўскіх і беларускіх аўтараў: Я. Станіслаўскага, В. Прушкоўскага, С. Віткевіча, Ф. Рушчыца, М. Чурлёніса, Я. Булгака, І. Ярэменкі і інш.
“Каталог художественной выставки в Минске...”. 1911 г.

---

Нам пишут...

З Мінска

Зямельная камісія гарадзкой думы пачала нешта кратацца каля справы выкупу арэндатарамі гарадзкой зямлі... Дык нашы арэндатары, апрача невялікай жмені першых “прасіцелёў”, пастанавілі лепш пачэкаць з выкупам, пакуль Гас. Дума не зацьвердзіць закону, за якую справедлівую цану павінен рабіцца выкуп, ад катораго горад ня будзе мець права адказывацца.

“Наша ніва”. 1911. № 12

---

З м. Новый-Пагост Дзісненскага пав. Вілейскай губерніі

... Вось жэ трэба ведаць, што завуць у нас “белым”, а што “чорным” хлебам. Хлеб, каторы пякуць з аржаной мукі – с чыстаго зерна, завецца ў нас белы, а чорны той, у каторым палавіна, а то і больш, дасыпано мякіны. Бульба і хлеб-мякіннік гэта глаўны наедак нашых селян, дык і дзіва німа ніякаго, што палавіна людзей хварэе на жывот і недакроўе. Ратаваць нас з гэтай бяды памыкаюцца розныя апекуны, але з гэтаго бывае толькі карысць гэтым апекунам...Адна толькі навука з гэтаго, што нашым братам мужыкам трэба самім працаваць дзеля лепшаго жыцьця.

З г. Смаргоні Вілейскага пав. Вілейскай губерніі

Калі-б хто із тутэйшых людзей захацеў напісаць гісторыю нашага гораду, то паказаў бы нашым беларусам, якое дзіва можэ зрабіць і ў сваёй старонцы навука, праца і капітал... Расьці і пашырацца наш горад пачаў ня больш як за 15-20 гадоў назад, – с таго часу, як тут пачалі аткрывацца гарбарні (кожевенные ф-ки). Смаргонь цяпер першы фабрычны горад у Віленскай губ. (ня лічачы Вільні)... За апошнія гады Смаргонь мае блізка саўсім гарадзкі выгляд. Тротуары, ліхтарні газовые, будоўлі каменные, кінэматографы (2), бібліотэкі, школы, гімназія для дзяўчат, вучылішчэ – саўсім горад!

“Наша ніва”. 1911. № 9-10

---

Хозяйке на заметку

Как высушить сырой погреб

В погреб кладут наклонную доску, посыпанную порошком извести, и ставят под нижний край ея какой-нибудь сосуд, известь вытягивает сырость в количестве вдвое большем своего собственного веса и стекает в виде жидкой кашицы по доске в сосуд. Всю собравшуюся в сосуде жидкость можно выпарить и получающуюся в остатке известь снова употребить. Таким немудреным способом можно всегда поддержать в погребе сухой воздух.

Средство против плесени на стенах

В сырых помещениях часто на стенах появляется плесень. Для уничтожения ея очень хорошо применять следующее средство: взять 2 золотника салициловой кислоты и растворить в 2 фунт. спирта, разбавленного немного водой. Затем к этому раствору прибавляют ложку карболовой кислоты и затем, взболтав, смесью этой смазывают места, покрытыя плесенью.



Медицинские советы

Головная боль

При приливах крови к голове, что сопровождается краснотой лица, шумом в ушах, потемнением зрения и головокружением: накладывать на голову холодные компрессы, ставить клистиры с уксусом, класть горчичник на затылок и спину. Подверженный приливам крови должен есть менее питательную пищу и понемногу, не употреблять крепких напитков, ходить около 2 часов. При малокровии, когда лицо и губы бледны, следует подкрепляться питательной пищей, ежедневно гулять, но не до усталости, принимать три раза в день железные препараты; при наступлении боли лечь в тихую комнату. При нервной головной боли, происходящей от напряжения ума, душевного волнения и проч., необходим совершенный покой при лежачем положении с несколько приподнятою головою, на которую полезно класть холодные компрессы... Иногда помогает крепкий черный кофе.

Зубная боль

Если она зависит от гнилости зуба, то помогают: а) легкий раствор марганцево-кислаго калия; в этом растворе намочить кусочек ваты и положить на больной зуб, повторяя так до прекращения боли; б) настойка на спирту, в тепле, в течение 10 дней свежих листьев подорожника: употреблять как первое средство; в) раствор в воде салициловой кислоты для полоскания. Для сохранения зубов, укрепления десен и уничтожения неприятного запаха во рту, полоскать рот утром и на ночь водным раствором борной кислоты в количестве чайной ложки на стакан воды.

“Виленский календарь на 1911 год”

---

Кулинарные рецепты

Як пячы пернікі

Поўгарца добра усмажэного і адшумаванага мёду адставіць ад агня і уліць па крысе кварту спірту. У начоўкі усыпаць 3 кварты аржаной мукі, перасеянай на густым рэшэце, жменьку добра парэзанай і варэнай памаранчовай скуркі. Поў-лота імбіру, столькі-ж ангельскага перцу і аныжу. Усё заліць гарачым мёдам, ў каторы толькі што ўлілі спірт і шпарка мешаць лапаткамі, пакуль цеста не пачне бялець, што будзе мені болей за дьзве гадзіны. Тады цеста накласці ў бляхі высланные паперай і ўставіць у печ зараз па хлебе. Як спячэцца, паставіць у зімным мейсцы, каб размяклі.

“Беларускі каляндар “Нашае Нівы” на 1911 г.

---

Юмор

– Чаму ў ночы сабакі больш брэшуць, чым днём?
– Бо ў дзень людзі ім памагаюць.

“Беларускі каляндар “Нашае Нівы” на 1911 г.”

Информация подготовлена по материалам, хранящимся в фондах отдела редких книг и рукописей Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа НАН Беларуси, научным сотрудником отдела Инной Мурашовой. Использованы оригинальные иллюстрации из изданий того времени, а также фотографии, опубликованные в книгах: В. Целеш “Гарады Беларусі на старых паштоўках” (Мінск, 2005), З. В. Шыбека “Мінскъ сто гадоў таму” (Мінск, 2007), “У пошуках страчанага: гісторыя Беларусі ў старых паштоўках [з калекцыі У. А. Ліхадзеева] (Мінск, 2007).

TUT.BY – время не властно над истинными новостями…