"Я хачу наблізіць паэзію да прозы" - Андрэй Хадановіч расказвае пра свой новы рэалізм

У блогу Андрэя Хадановіча з’явіліся новыя вершы, якія моцна розняцца ад папярэдняй творчасці паэта. "Наша Ніва" спытала Хадановіча, што паўплывала на змены ў ягоным творчым падыходзе і чым ён цяпер натхняецца.

"Ужо некалькі год, як я заўважыў за сабой пэўную тэндэнцыю, — расказвае Хадановіч. — Падчас напісання вершаў з’яўляецца жаданне максімальна наблізіць іх да прозы, але каб лірыка засталася лірыкай, а не пераўтваралася ў эпіку.

І вершы атрымліваюцца падобнымі да сінопсіса празаічнага твору — мне вельмі цікава даходзіць да гэтай мяжы, не пераходзячы яе.

Мне цікава было працаваць над рыфмаванай прозай, ці наадварот захоўваць у "празаічных радках" рытм, расхістваць гэтыя формы, каб у выніку атрымаўся не шэкспіраўскі белы верш і не верлібр, а нешта сярэдняе — як мага далей ад такой "школьнай" гладкасці. Хацелася расказаць гісторыю ў вершы.

Наша Ніва: Чыёй творчасцю вы натхняліся, калі пісалі гэтыя вершы?

Андрэй Хадановіч: Паэзія збольшага бывае двух відаў: паэзія жыцця — і прапушчаная праз культурную прызму. Калі я пачынаў, то быў вельмі "кніжным" хлопчыкам — шмат цытаваў, намякаў, каб чытачы маглі гэта разгадаць. Але чым далей, тым больш мне хочацца непасрэднага кантакту з жыццём, якое ўрэшце для мяне выўляецца цікавейшым за літаратуру.

Хутка ў "Дзеяслове" выйдзе падборка маіх парыжскіх тэкстаў, якая так і завецца — "Новы рэалізм".
Мне хочацца дакрануцца да рэальнасці, але не наіўным чынам. Наўрад ці можна знайсьці тут канкрэтны ўплыў. Хутчэй я натхняўся гісторыямі з жыцця — дзіцячымі і юнацкімі перажываннямі. Тут сутыкнуліся памяць і фантазія — некаторыя рэчы даводзіцца выдумаць, некаторыя ўзгадаць, і, самае галоўнае, каб чытач не бачыў той мяжы, дзе ўспаміны пераходзяць у выдумку.

Фота: Generation.by

Андрэй Хадановіч. Белыя плямы (гісторыя з геаграфіяй)

Возера было вузкае й вельмі даўгое,
і раздзяўбаі з гэтага берагу перабіраліся
да прыдуркаў з іншага толькі наўплаў.
Раздзяўбаі на гэтым — спартовы летнік,
а прыдуркі на тым — піянерскі летнік.
Покуль спартоўцы на гэтым збіралі лодку
(восем здаровых бамбізаў — сваю васьмёрку),
піянеры на іншым адгарадзілі купальню
і збудавалі на беразе распраналку
з хвоі і дошак, што спіянерылі ў вёсцы.
У весляроў дрыжалі ў руках развадныя ключы:
нават спартоўцам ясна, калі купальня —
значыць будуць купацца, калі ж распраналка —
значыць ёсць каму перад тым распрануцца.

Асаблівасцю той распраналкі для піянераў
быў геніяльны агляд, што адкрываўся з вады
(хтось зэканоміў дошкі на чацвертую сценку),
а загарэлая Танька, якая пайшла ў распраналку,
мела хутчэй камсамольскія габарыты.
Паўз купальню якраз праходзіла адзіночка
з летуценнікам Толем, што затапіў вясло,
перакуліўшы лодку, і ледзьве не патануў.
З Толіка рагаталі абодва летнікі, трэнер
перасадзіў яго з адзіночкі ў васьмёрку.
Танька пасля два дні не хадзіла купацца.
Толік пакляўся, што гэтага так не пакіне.
Танька сказала, што ён яшчэ пашкадуе.

Толік пашкадаваў на наступны дзень,
задрамаў усяго на хвіліну, пакуль загараў,
а прачнуўся — усе весляры рагочуць:
нейкі мярзотнік, ужыўшы крэм ад загару,
вывеў яму на спіне крыўднае слова,
нецэнзурнае слова ВУАЕРЫСТ.
Спрабаваў загараць — белы надпіс пачырванеў,
стала яшчэ смяшней.
Двухметровы Толік
меў сантымент да гісторыі з геаграфіяй,
зноў і зноў штосьці крэмзаў у контурных мапах,
пакідаючы ў некаторых белыя плямы
для краінаў, якіх яшчэ не паспеў адкрыць.
І калі піянерскі летнік напоўнілі вершы,
кожны — на аркушы, выдраным з контурных мапаў,
самай нявіннай была рыфма "Танька — без станіка".
Гэта стала пачаткам гучнай славы паэта.

Піянерка адказвае, як піянеры-героі:
пераплывае возера, ўзяўшы зубную пасту,
хоча намазаць ворага, як патрабуе
старажытны ваярскі кодэкс. А там не спяць.
Штось дэкламуюць. "Танька — без станіка". Потым рогат.
"Ну, пачакай, сучын сын, ты ў мяне прачнешся!"

Зранку Толік прачнуўся ад паху пасты.
Акуратны надпіс на лобе: "Зірні на лодку!"
Выскачылі на бераг, а там васьмёрка —
іх васьмёрка! — ад носа да кармы ў белых плямах.
Хтось прамовіў: "Яшчэ шанцуе, маглі і прабіць!"

Нават самай дурной піянерважатай,
нават трэнеру ясна, што гэта каханне.
Заўтра трэнер, а трэцяй ночы перабярэцца
на маторцы праз возера, да піянераў,
і абудзіць важатую, яны разам
уварвуцца ў палату дзяўчатак, а там…

Але ўсё гэта будзе, а трэцяй, яшчэ праз гадзіну,
а покуль ён з ёю ўдваіх, у палаце дзяўчатак,
што далікатна пайшлі сярод ночы купацца
("Пойдзем пазагараем", — сказалі сяброўкі),
трохі разгублены і не трохі шчаслівы,
вывучае на вузкім рыпучым ложку,
як і належыць аматару геаграфіі,
белыя плямы на мапе яе загару.