«Чернобыль – в сердце моём»: авторский репортаж Владимира Суббота

Источник материала:

Чарнобыльская хмара накрыла чацвёртую частку тэрыторыі Беларусі. У зонах забруджвання радыяцыяй апынулася 3 668 населеных пунктаў, 53 раёны.

У Брагінскім раёне абязлюдзелі амаль 60 вёсак.

Уладзiмiр Субат, журналiст:
Не аднойчы мне даводзілася бываць у выселенай пасля чарнобыльскай катастрофы брагінскай вёсцы Дуброўнае. І кожны раз цікавіла – ці ёсць там жыццё? Мінула 32 гады пасля той страшэннай катастрофы, якая памяняла свет на «да і пасля Чарнобыля». І вось журналісцкія шляхі-дарогі зноў мяне прывялі сюды, у Дуброўнае. 

Ці ёсць тут сёння жыццё?

Уладзiмiр Субат:
Галоўная вуліца Дуброўнага. Яна больш падобная нават не на сад, а на парк.

Столькі маладых дрэўцаў сярод старых яблынь, якія паміраюць, дажываюць свой час.

І вось сустрэча. Добры дзень!

Яўгенiя Данчанка, жыхар вёскі Дуброўнае:
Добры.

Уладзiмiр Субат:
Як вас жа вас зваць?

Яўгенiя Данчанка:
Жэня.

Уладзiмiр Субат:
А па бацьку?

Яўгенiя Данчанка:
Сяргееўна.

Уладзiмiр Субат:
Яўгенія Сяргееўна.

Яўгенiя Данчанка:
Так.

Уладзiмiр Субат:
І, канешне, прозвішча, напэўна, такое, як у ўсіх у Дуброўным?

Яўгенiя Данчанка:
Так. Данчанка. У нас большасць – Данчанка.

Уладзiмiр Субат:
Вы зараз адна ў хаце?

Яўгенiя Данчанка:
Адна.

Уладзiмiр Субат:
Сігналіць нехта. Хто гэта едзе?

Яўгенiя Данчанка:
Аўталаўка.

Тры разы на тыдзень аўталаўка Брагінскага спажывецкага таварыства курсіруе па выселеных вёсках. Сяляне не адчуваюць сябе забытымі.

Усе неабходныя тавары дастаўляюць.

Яўгенiя Данчанка:
Гэта мая дарагая прадаўшчыца. Яна мяне жалее. Яна маю сумачку прынясе.

Уладзiмiр Субат:
Што б Вы без яе рабілі б?

Прадавец аўталаўкі:
А я без них. Ну что, бабулечка, пойдёмте.

Яўгенiя Данчанка:
А я ж денег не взяла.

Прадавец аўталаўкі:
Ничего.

Яўгенiя Данчанка:
Малачка, булачку хлеба. Рысу.

Уладзiмiр Субат:
Што яшчэ хочаце ўзяць?

Яўгенiя Данчанка:
Вафлі ёсць? Я вафелькі хачу. Две дай.

«Мае суседзі былі ўсе – добрыя людзі»

Так званыя самасёлы чарнобыльскіх вёсак, па звычцы, вядуць сваю гаспадарку.

Кожную вясну засяваюць агароды.

А вось сады за дзесяцігоддзі здзічэлі, многія дрэвы ўчарнелі.

Памятае Яўгенія Сяргееўна дачарнобыльскае жыццё ў Дуброўным.

Яўгенiя Данчанка:
Мы тут вяселле гулялі. А гэта была адна хата. І вось гэта.

Дзве было. І тут мае суседзі. Добрыя людзі.

Усе – добрыя людзі.

А тут крынічка была.

Уладзiмiр Субат:
Палескія крыніцы. А вада, напэўна, такая смачная.

Яўгенiя Данчанка:
Светленькая.

«Усе збіраліся вечарам. Ідзем па асфальту і песні спяваем»

Да чарнобыльскай катастрофы больш за сто сямей жыло ў Дуброўным.

Людзі працавалі на палях саўгаса «Астрагляды», даглядалі на жывёлагадоўчых фермах кароў, цялятаў, свіней.

Гаспадарка была адной з лепшых на Гомельшчыне.

Як гаворыць наша гераіня – жыццё тут кіпела.

Уладзiмiр Субат:
Колькі вяргінь, квітнелі кветнікі нашы. Аж душа радавалася.

Шырокія палі акружаюць Дуброўнае. Зямля тут ўрадлівая, шчодрая на ўраджаі збожжавых, бульбы і іншых культур.

Гэта была сапраўдная палеская жытніца.

Яўгенiя Данчанка:
Раней, яшчэ жылі ўсе тут, усе збіраліся вечарам. Ідзем па ўсяму асфальту і песні спяваем, да самага скрыжавання.

Як начная прагулка.

Уладзiмiр Субат:
Ці даўно Вам даводзілася такі праменад па Дуброўным ладзіць?

Яўгенiя Данчанка:
Як сёння? Гэта ўжо даўно.

«Прыйшоў у маю хату, што трэба атаварыўся, і пайшоў»

Вандроўку па Дуброўным працягнулі ў доме гаспадыні.

Уладзiмiр Субат:
Хто гэта заліваецца? Як зваць яе?

Яўгенiя Данчанка:
Жучка.

Уладзiмiр Субат:
Колькі ёй гадоў?

Яўгенiя Данчанка:
Два.

Уладзiмiр Субат:
А хату на замок зачыняеце?

Яўгенiя Данчанка:
Замыкаю, так.

Уладзiмiр Субат:
Ад каго?

Яўгенiя Данчанка:
Каб яго апублікавалі, каб пабачылі, як ён вырывае. Прыйшоў у маю хату, што трэба атаварыўся, і пайшоў.

І вось такое выпрабаванне даводзіцца цярпець адзінокім састарэлым у пакінутых чарнобыльскіх вёсках.

Яўгенiя Данчанка:
Вось я тваражок адтапіла і буду есці.

Уладзiмiр Субат:
Бачу яйкі на стале. Курачкі нясуцца?

Яўгенiя Данчанка:
Нясуцца. А вось мой тэлефончык.

Тэлефануюць: «Мама, як ты?»

«Пеўнік спявае, а сабачка гаўкае – і мне весялей»

У Яўгеніі Сяргееўны – два сыны. З сем’ямі яны выехалі з Дуброўнага. Старэйшы жыве ў Гомелі, а малодшы – на Віцебшчыне.

Уладзiмiр Субат:
У вас уся цывілізацыя ў хаце.

Яўгенiя Данчанка:
Так.

Уладзiмiр Субат:
Вы не адчуваеце сябе адзінокай?

Яўгенiя Данчанка:
Не, пеўнік спявае, а сабачка гаўкае – і мне весялей.

32 гады таму старэйшы сын Яўгеніі Сяргееўны толькі ажаніўся. Пра аварыю на Чарнобыльскай атамнай станцыі сям’я Данчанкаў даведалася ад сватоў.

Яўгенiя Данчанка:
Не сказаў ніхто, што такая бяда.

Уладзiмiр Субат:
Люді раз’ехаліся па свеце.

Яўгенiя Данчанка:
А хочацца сустрэцца. Хочацца такога, но ўжо яго не будзе.

«Бацька казаў: «Донька, нікуды не хадзі. Мы тут моцна гаравалі, працавалі. Жыві да канца»

Яўгенія Сяргееўна так і не пакінула родны дом. І засталася адна. І ўсе гэтыя 32 гады – на ўсю выселеную вёску Дуброўнае.

Уладзiмiр Субат:
Людзі паехалі з Дуброўнага, а чаму Вы не пакінулі?

Яўгенiя Данчанка:
Я – па просьбе свайго бацькі. Ён казаў: «Донька, нікуды не хадзі. Мы тут моцна гаравалі, працавалі. І жыві да канца, пакуль будзеш жыць».

З кожным годам усё цяжэй гаспадыні ўпраўляцца са сваім агародам, соткі засяваць.

Здароў’ё ўжо не тое, што ў маладыя гады.

Але знаходзіць сілы, каб не пуставала зямля.

Яўгенiя Данчанка:
Вось мой агародзік. Мая клубнічка, мой часнычок.

Я ўжо трошкі апрацавала.

Там будуць у мяне і памідорчыкі, і перчыкі, і агурчыкі. Раней у мяне быў вялікі агарод. Я трымала свіней.

Зямлі ў мяне багата было.

Хадзіце ўжо дадому.