Ты жывая, Ганна?

Источник материала:

Ціха вымірае сёння наша вёска. Без стогну і болю і наракання адыходзіць у нябыт, заканчваецца трагедыя былога, вірлівага і сапраўднага жыцця. Жыцця, не вельмі вядомага сённяшняму пакаленню, таямнічага і шчымлівага. Гэта патаемная шчымлівасць выразна гучыць сёння толькі ў мастацкіх творах. Развітальнасцю пранізана і апавяданне Алеся Каско, што зараз перад вамі.

Віктар КАЗЬКО.

— Ты жывая, Ганна? Бачу: дзівішся, не чакала.

— Ну, чаму ж? Але чакала не сёння. Ты ж прыходзіш у дні, калі ў хаце няма памагатай. Праўда, яна сёння і носа не паказала.

— Хіба першы раз так? Схаджу ўсё-ткі я да ўлады, хай новую жанчыну прыставяць. Гэтай — дарма грошы плацяць. У вочы ёй казаў.

— Кінь: якія грошы — такі і догляд. Сама ўправілася. Дроў, што ты нанасіў, хапіла, бульбы. Хату, бач, падмяла... Хоць сватоў засылай.

— Дык, гэта, я магу і са сватамі...

— І з вянчаннем, і з вяселлем?

— Ты не пагодзішся, а то чаму б... Не смейся. Проста... Проста жыць нам трэба ў адной хаце — ці тут, ці ў маёй, навейшай... Даўно пара.

— От як? Не даўмелася ў акно зірнуць: мо на кані прыехаў, і званочак пад дугою? Давай-такі зірну, дапамажы ўстаць.

— З акна не ўбачыш, карэта пад самым ганкам стаіць... Згледзіш хіба суседку, была на вуліцы. Зноў "добры дзень" кінула мне са смяшком.

— Ці не да мяне, паламанай качаргі, раўнуе? Неяк жартам спытала, дык яна зацялася. Даўно не заходзіла, хіба толькі дачка яе часам.

— Часам жарты выходзяць на праўду. Ці казаў я: была і яна ў мяне на прымеце? Не яна адна... А да каго лашчыўся, каго любіў — тое і кожны камень ведае... Спадзяваўся адстаяць цябе перад Іванам, потым, дурань, — забраць у яго. Не атрымалася, а тым парадкам і ўсе мае "запасніцы" павыходзілі замуж. І, глядзі ты, дасюль з мужыкамі жывуць.

— Цэлае сяло каханак, а ты ўсё адзін. Жонку, хай і на старасці, вярнуў бы. Га, Рыгор?

— Якая мне яна жонка? У горадзе сабе, пры мужыку, сыне ды нявестцы. Не заходжу да іх... Дай Бог памяці, калі я ў іхнім горадзе быў! Сын гады ў рады вырвецца адтуль, праведае — дзякуй і на тым. Машынаю прыедзе і паедзе, не заначуе. Няма калі: у начальніках ходзіць, жонка на гадоў пятнаццаць маладзейшая... А то ў дом старых і адзінокіх, як мы з табою, не пускае. Не саром, кажа.

— Не ўся праўда твая, Рыгор. Ты што, проста так угаворваў мяне першаю ехаць у той самы дом?

— Як гэта проста так! Дзяцей у цябе няма, зусім адна і хворая. На даглядчыц табе не шанцуе. Няхай бы сабе ехала. Але ж не, пабыла крыху і вярнулася.

— Цябе сын не пускае, а мяне — няма каму? Як прыехала з пансіяната, адразу на могілкі пабегла. Не было тыдня, каб не завінулася там, балазе здароўе паправіла... Цяпер куды мне: яны самі да мяне ходзяць.

— Хто?

— Маці, бацька, вельмі часта — Іван. Мо крыўдуюць, што не наведваюся на магілы. Мо ў Івана не адно з-за гэтага крыўды... Гэта ў яго дзяцей не магло быць. А я — грэшніца. Хацела ўпотайкі зацяжараць. Ад цябе, ты яшчэ быў жанаты тады... Не змагла, прызналася Івану. Спадзявалася нават, што пагодзіцца на гэта. Людзі ж так робяць часам. Галава авечая! Ледзь не загубіла яго. Ён засіліцца спрабаваў — добра, што прыгледзела, не дала...

— Не плач. Лёгкая ты як на жарт, так і на слязу. Папракаеш мяне маім сынам? Твайго, ну, нашага, калі б ён раптам быў, часцей бачыў бы, а майго — гэты наезджы плюшч гарадскі малым забраў. Няблізкія мы. Давай з табою блізкія станем. Дзве хаты свае маем — нашто чужое?

— Во, з чаго пачалі, тым і скончылі... Ага, пра карэту тваю забыла. Дзе яна? Дальбог, схаджу гляну. Ну, хоць ката ўпушчу, даўно ў дзверы шкрабаецца... Падай, добры будзь, мыліцы.

— Не трэба табе мыліцы! На, накінь ватоўку. Яшчэ не зломак на рукі цябе ўзяць. Смейся-смейся... Мацней мяне за шыю абдымі. Якая ж ты лёгкая, высахла ўся, мала ясі... Не бойся, сходкі зручныя, сам ганак падладжваў. Сядай, бач, якая карэта! Нямецкая, сын расстараўся... Уселася?

— Уга, што баярыня. Але ж людзі, Рыгор... У сваю хату павязеш?

— Затуліся, дзень ветраны. Восень.

Ужо амаль аддыхаўшыся, ён пасунуў інвалідскі возік перад сабою. За весніцамі павярнуў у бліжэйшы канец вуліцы. Там, за кукурузным полем, высіўся пагорак з купкамі дрэў, дзе ляжалі іхнія продкі, дзе ў адведзіны чакаў Ганну яе Іван...