На што нам разлічваць у Камбоджы?

Источник материала:

Патэнцыял Паўднёва-Усходняй Азіі нельга недаацэньваць. У гэтай частцы свету ў 11 краінах пражывае больш як 600 мільёнаў чалавек, і гэтаму рэгіёну прадказваюць дастаткова сур'ёзныя перспектывы ў ХХІ стагоддзі. Асаблівыя чаканні навукоўцы звязваюць з Інданезіяй і Філіпінамі, на долю якіх прыпадае больш за палову ўсіх жыхароў рэгіёна, у сілу чаго па меры росту эканомікі будзе ўзрастаць не толькі рэгіянальная, але і глабальная значнасць гэтых дзвюх краін.

Расце значэнне і Асацыяцыі дзяржаў Паўднёва-Усходняй Азіі (АСЕАН). Краіны Адзінай эканамічнай прасторы, у прыватнасці, абмяркоўваюць з АСЕАН магчымасць стварэння ў перспектыве зоны свабоднага гандлю. Пра гэта ішла гаворка і падчас візіту старшыні Нацыянальнай асамблеі Каралеўства Камбоджа ў Беларусь у чэрвені 2012 года. Гэта дзяржава не самая буйная. Яе тэрыторыя крыху меншая за беларускую, а насельніцтва ў паўтара раза больш. Валавы ўнутраны прадукт на душу складае прыкладна адну сёмую ад беларускага ўзроўню (па парытэце пакупной здольнасці). Тым не менш гэта рынак для беларускай прадукцыі, патэнцыял якога яшчэ не выкарыстаны. Улічваючы вострую неабходнасць росту экспарту для захавання станоўчага сальда знешняга гандлю, Беларусь павінна маштабна прыходзіць і на такія параўнальна невялікія рынкі, як камбаджыйскі. Важнае пытанне, на якіх кірунках узаемадзеяння лепш за ўсё спыніцца?

У Камбоджы ўжо ведаюць пра патэнцыял беларускага машынабудавання для патрэб сельскай гаспадаркі. Таму падпісаны на мінулым тыдні кантракт аб зборачнай вытворчасці беларускіх трактароў, які дазволіць ураду краіны стварыць сотні працоўных месцаў, з'яўляецца крокам у правільным кірунку. З часам неабходна ствараць і іншыя зборачныя прадпрыемствы буйных беларускіх вытворчасцяў, выходзячы ў тым ліку і за рамкі сельскагаспадарчай спецыфікі. Узорам можа стаць спектр зборачных вытворчасцяў, адкрытых на тэрыторыі Венесуэлы. У гэтым выпадку будзе расці інтарэс камбаджыйскага боку да супрацоўніцтва, паколькі сабраная ў краіне тэхніка будзе ўспрымацца ў краіне як уласная і зможа выкарыстоўвацца не толькі на ўнутраным рынку Камбоджы, але і экспартавацца ў іншыя краіны рэгіёна. Урад Камбоджы зацікаўлены ў росце экспарту не менш, чым урад Беларусі, і хоча, каб экспарт рос за кошт складанай тэхнічнай прадукцыі.

Пэўны патэнцыял ёсць і ў супрацоўніцтва ў сферы адукацыі. Беларусь можа рыхтаваць сучасныя кадры для мадэрнізацыі камбаджыйскай эканомікі ў сваіх ВНУ. Такі кірунак супрацоўніцтва ўзаемавыгадны. Беларуская адукацыя даволі танная, што зручна для камбаджыйцаў, улічваючы невысокі ўзровень жыцця ў краіне. У сваю чаргу, Беларусі неабходна развіваць экспарт паслуг, і адукацыйны сектар эканомікі мае вялікі нерэалізаваны патэнцыял. Відавочная ўзаемавыгаднасць супрацоўніцтва ў гэтай сферы прывяла да падпісання міністрамі адукацыі Беларусі і Камбоджы пагаднення паміж міністэрствамі адукацыі дзвюх краін аб супрацоўніцтве ў галіне адукацыі падчас лютаўскага візіту парламенцкай дэлегацыі Беларусі ў Камбоджу.

У той жа час не варта чакаць бурнага развіцця адносін, у тым ліку ў галіне таваразвароту. Пры развіцці супрацоўніцтва неабходна ўлічваць наяўнасць шэрагу аб'ектыўных праблем. Галоўнай праблемай для развіцця гандлёва-эканамічных адносін як з Паўднёва-Усходняй Азіяй у цэлым, так і з Камбоджай у прыватнасці з'яўляецца вялікая аддаленасць Беларусі ад гэтага рэгіёна. У сілу гэтага фактару трэба старанна пралічваць лагістыку прапанаваных на экспарт беларускіх тавараў, каб іх кошт быў канкурэнтаздольным пасля дастаўкі.

Іншай сур'ёзнай праблемай з'яўляецца наяўнасць зоны свабоднага гандлю краін АСЕАН з Кітаем. Кітай, стаўшы прамысловым цэхам свету, прапануе краінам АСЕАН практычна любыя тавары прамысловай групы, што вырабляюцца і ў Беларусі, і іх не трэба везці для продажу праз увесь кантынент. Успомнім, што яшчэ да ўтварэння зоны свабоднага гандлю Кітай змог паспяхова выцесніць з В'етнама калісьці вельмі папулярныя там беларускія веласіпеды і матацыклы, прапанаваўшы сваю аналагічную прадукцыю. Гэты прыклад дае рэальнае ўяўленне аб тых цяжкасцях, якія чакае экспарт беларускіх тавараў на рынкі АСЕАН у канкурэнцыі з таварамі з Кітая.

Паспяховым фактарам для росту продажаў можа стаць акцэнт на еўрапейскае паходжанне беларускіх тавараў. Не сакрэт, што ў Азіі высока каціруюцца тавары з Еўропы, і гэта неабходна падкрэсліваць пры збыце беларускай таварнай прадукцыі. Ёсць таксама патэнцыял для збыту тых беларускіх тавараў, якія ў Кітаі для краін АСЕАН не вырабляюцца, у прыватнасці, для калійных угнаенняў. Нядрэнныя перспектывы ёсць у дзвюх краін і ў супрацоўніцтве на ўзроўні рэгіёнаў. Як паказаў вопыт развіцця адносін з Кітаем і Расіяй, рэгіянальнае супрацоўніцтва можа даваць вельмі сур'ёзныя вынікі.

Сяргей КІЗІМА,

загадчык кафедры міжнародных адносін Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, доктар палітычных навук.