С нового года в Белорусской медицинской академии последипломного образования, четырех медвузах и 17 колледжах можно будет пройти курсы первой помощи. Программа рассчитана на 16 часов, записаться смогут все желающие. Сделать это получится в call-центрах, которые уже в январе появятся в учебных заведениях, а позже — в больницах и поликлиниках. Их номера опубликуют на сайте Минздрава и самих учреждений.
На днях Андрей Витушко — врач отделения анестезиологии-реанимации РНПЦ «Мать и дитя» инициировал и провел в здании Минздрава первый открытый мастер-класс. За последние 20 лет доктор не раз сталкивался с ситуациями, когда рядом с ним на улице или, например, в транспорте человеку становилось плохо. Совсем недавно дважды за два дня ему пришлось спасать людей вне работы.
— Ехаў па Мінску, бачу: на трамвайных рэйках ляжыць мужчына, спыніўся, падышоў і да прыезду хуткай аказваў яму дапамогу, — возвращается к тем событиям Андрей Витушко.
На завтра после этого случая доктору снова пришлось помогать человеку. На этот раз — в самолете.
— Я ляцеў у адпачынак у Грузію. Толькі заснуў, як па гучнай сувязі спыталі: ці ёсць у салоне ўрач, — рассказывает доктор. — Адзін з пасажыраў самлеў. Памералі ціск — вельмі нізкі. Уключылі вентылятар, знялі верхні слой вопраткі, паклалі яго ў гарызантальнае становішча, паднялі ногі вышэй за галаву. Чалавек хутка дайшоў да сябе.
Андрей Витушко шутит, что медики часто попадают в такие ситуации. Есть, говорит доктор, у него коллега, который вообще не может никуда спокойно выехать в отпуск — то рядом с ним кто-то тонет, то авария. В отличие от медработников, которые точно знают, как оказать первую помощь, у обывателей сразу же возникают вопрос: «Что делать?»
— Есть десять основных состояний, которые требуют оказания первой помощи до приезда медработников. Это утопление, кровотечение, ожоги, — перечисляет Ольга Маршалко, начальник управления кадровой политики, учреждений образования Минздрава. — Слушателей курсов обучат, как в таких ситуациях помочь человеку.
Те, кто пройдет курсы, получат не только знания, но и сертификаты. Пока же мы предлагаем несколько простых советов по первой помощи, о которых на своем мастер-классе рассказывал Андрей Витушко.
Па-першае, трэба ацаніць, ці ў прытомнасці чалавек. У амерыканскіх фільмах паліцэйскі, калі падыходзіць да ляжачага чалавека і пытае: «Are you okay?», зусім не плануе даведацца, як у чалавека справы. Ён хоча ацаніць узровень прытомнасці. Калі хворы размаўляе — добра. Калі рэакцыі на голас няма, можна крыху пацерабіць яго за плячо ці трохі пабіць па шчацэ. Калі рэакцыі няма і на гэтыя дзеянні, то трэба праверыць, ці чалавек дыхае.
Для гэтага разгарніце пацярпеламу галаву, каб у яго адкрыўся рот. Не згінаючы галавы, вярніце ніжнюю сківіцу на месца і падтрымлівайце яе за падбароддзе. У людзей, якія безпрытомнасці ляжаць на спіне, мышцы роту не могуць утрымліваць язык на месцы, ён завальваецца назад і перакрывае праходжанне паветра. А апісаная маніпуляцыя дазваляе ўзнавіць праходнасць дыхальных шляхоў.
Потым трэба паднесці сваё вуха да рота пацярпелага. Чуем дыханне, адчуваем яго шчакой, сочым, як уздымаецца грудная клетка. Усё гэта робім 10−15 секунд. Калі за гэты час не зафіксавана хаця б тры ўздыхі, то значыць дыхання няма, і трэба пераходзіць да рэанімацыйных мерапрыемстваў.
Некаторыя прапануюць паднесці да носа і рота тэлефон або люстэрка. Але, напрыклад, зімой, калі тэмпература на вуліцы ніжэй, за тэмпературу цела, экран запацее, нават у таго, хто не дыхае. Таму такі спосаб ненадзейны.
Часам людзі не аказваюцжь першую дапамогу, бо думаюць, што могуць яшчэ больш нашкодзіць пацярпеламу, напрыклад, зламаць рабро падчас масажу сэрца. Па заканадаўству, калі нанесеная шкода, менш за тую, якая была папярэджана, то санкцый не надыйдзе. Але ў кожным разе, першую дапамогу трэба аказваць правільна.
Трэба памятаць, некаторыя людзі, якія ляжаць на вуліцы і здаюцца п’янымі, насамрэч цвярозыя. У іх можа быць інсульт ці, напрыклад, гіпаглікемія — частая праблема людзей з дыябетам. Але нават калі чалавек п’яны — гэта не нагода адмаўляць яму ў дапамозе.
Праверыць падозранні на інсульт часам можна папрасіўшы чалавека усміхнуцца, высунуць язык і падняць рукі. Пры інсульце адна палова цела працуе горш. Таму ўсмешка будзе крывая, язык ссунецца ў бок, адна рука будзе падымацца горш за другую. Калі вы бачыце хоць нешта з гэтых праяваў - неадкладна тэлефануйце ў хуткую.
З чалавекам, якому дрэнна, трэба падтрымліваць пастаянны кантакт. Уважліва слухаць скаргі, адвесці пры неабходнасці ў цёплае месца, даць вады ці аказаць іншую дзейсную дапамогу. Пажадана пазбягаць ацэначных сітуацый і падбадзёрванняў. Казаць: «Что нас не убивает, делает сильнее», або «До свадьбы заживет», не трэба. Калі ў чалавека пералом ці баліць сэрца, пацыент можа быць вельмі рэзкі і нават агрэсіўны. Трэба быць гатовым да гэтага.
Здараецца, напрыклад, у час аварыі, дапамога патрэбна адразу двум і больш людзям. Існуе правіла: чалавек, які крычыць, не заўсёды самы цяжкі з пацярпелых. Часта бывае так, што найгорш таму, хто маўчыць і не варушыцца.
Пры эпілепсіі неабходна прыбраць ад чалавека ўсе прадметы, аб якія ён можа пабіцца. Сунуць у рот лыжку ці іншыя прадметы, каб ён не закусіў язык, не трэба. Калі прыступ цягнецца больш за пяць хвілін, тэлефануйце ў хуткую. Калі пацыент перастаў дыхаць — пачынайце рэанімацыю.
— Спецыялізаваныя курсы паршай дапамогі дапамогуць узнавіць школьныя ці ўніверсітэцкія веды, папрактыкавацца, — делится мнением Андрей Витушко. — Ніводзін тэкст, ніводнае відэа не заменіць жывога навучання, якое камбінуе тэорыю з адпрацоўкай практычных навыкаў. У экстрэннай сітуацыі спрацуе толькі тое, што вы цвёрда засвоілі розумам і зрабілі рукамі. Дарэчы, запісацца на курсы першай дапамогі можна таксама ў Беларускім чырвоным крыжы.