Людміла Валчок: Амаль адразу пасля родаў пачала трэніравацца

Пра трохразовую паралімпійскую чэмпіёнку Людмілу Валчок мы пісалі неаднойчы, узгадвалі яе няпросты лёс. Паваротным момантам у яе жыцці стала падзенне з даху інтэрната і пералом пазваночніка ў дваццацігадовым узросце. Паўтара года дзяўчына правяла ў бальніцах і прызвычаілася жыць у інваліднай калясцы. Да траўмы Людміла была ў нацыянальнай зборнай па лёгкай атлетыцы, займалася бегам на доўгія дыстанцыі. Але тройчы выйграць Алімпіяду (дакладней Паралімпіяду) ёй наканавана было ў інваліднай калясцы. Людміла Валчок выступае як на зімовых, так і на летніх спаборніцтвах. Зімой — у лыжных гонках на санях, летам — у адаптыўным веславанні.

Пасля траўмы, акрамя медалёў чэмпіянатаў свету і Паралімпіяд, у Людмілы з'явілася ўсё, пра што мараць звычайныя людзі, — трохпакаёвая кватэра ў алімпійскай вёсцы ў Мінску, аўтамабіль, любімая праца, магчымасць трэніравацца і адпачываць за мяжой. Яе аптымізму і энергіі можна зайздросціць бясконца, але толькі блізкія людзі ведаюць, якой працы і намаганняў усё гэта каштавала дзяўчыне. Людміла сустрэла любімага чалавека, і зусім нядаўна спартсменка стала маці. У першы дзень лютага ў яе нарадзілася дачка Анастасія. Мы сустрэліся з Людмілай і ўзгадалі няпростыя павароты ў яе жыцці.

— Людміла, як змянілася жыццё пасля таго, як ты стала маці?

— Усё ў нас выдатна, я ўсё паспяваю і з усім спраўляюся сама. Ужо прыступіла да трэніровак і ў маі збіраюся разам з Анастасіяй паехаць на першыя зборы — у Брэст.

— ?

— Плануем, што Сяргей (тата Анастасіі) возьме адпачынак і паедзе з намі, каб я магла трэніравацца. Ён і мая мама і зараз мне вельмі дапамагаюць. У мяне яшчэ вельмі невялікі мацярынскі "стаж", не магу прызвычаіцца, па-ранейшаму мяне некуды нясе. Паспяваю і пачытаць нешта, нават на вышыўку час застаецца, пакуль мая малышка спіць.

— Як падчас цяжарнасці ты пераадольвала ўсе складанасці?

— Ніякіх праблем са здароўем падчас цяжарнасці ў мяне не было. На пятым месяцы я паехала заваёўваць алімпійскую ліцэнзію...

— Адчуваецца, што сябе ты ніколькі не шкадуеш. Памятаю, як падчас заезду на Алімпіядзе ты рэменем да крыві сцерла спіну, цяпер цяжарная адправілася на спаборніцтвы...

— Зараз я ж не медалі заваёўвала, а толькі ліцэнзію. Мне трэба было ўсяго толькі трапіць у фінал. Нават урачы нічога супраць не мелі. Цяжарнасць — гэта ж не хвароба. На спаборніцтвах з намі быў урач, так што ўсё было нармальна.

— У тым, што былі бытавыя цяжкасці, можна не сумнявацца. У тваім пад'ездзе пандус ёсць толькі на вуліцы. А да ліфта вядзе яшчэ сем прыступак...

— Пандус таксама, дарэчы, не адразу зрабілі. Спачатку сказалі, што ён будзе "псаваць эстэтычны выгляд дома". Давялося напісаць нямала паперак. Як толькі я даведалася, што цяжарная, адразу пачала звяртацца ў інстанцыі і прасіць, каб мне зрабілі электрапад'ёмнік: пандус там стрымаўся б для самазабойцаў, таму што вельмі круты пад'ём. У Мінгарвыканкаме на самым высокім узроўні паабяцалі, што зробяць. Але яго няма і дагэтуль! Таму да самых родаў даводзілася скакаць па прыступках на калясцы.

— Некалькі гадоў таму ў цябе аналагічныя праблемы былі са стаянкай побач з пад'ездам, хоць спраў там — усяго нічога: здавалася б, толькі акрэсліць фарбай парковачнае месца...

— Так, былі праблемы. У жыцці не можа ўсё быць роўна. Я таксама не ведаю, як бы паводзіла сябе на месцы чыноўнікаў, калі б у мяне хтосьці з калясачнікаў нешта прасіў. Адзін з чыноўнікаў мне кажа: "Ну, мы вас разумеем...". Так раззлаваў мяне, я і адказваю: "Ведаеце, зразумееце толькі калі давядзецца сесці ў каляску і зрабіць круг па маім маршруце".

— Затое, як прыемна, калі бюракратычная сцяна парушана і табе, нарэшце, робяць паркоўку...

— Зрабіць яе зрабілі, і суседзі стараюцца маё месца не займаць. А калі на "Мінск-Арэне" хакей, трашчаць усе двары, і маё месца займаюць таксама. Даводзіцца падпіраць. Часам і нахаміць могуць, часам і прабачэння папросяць. Неяк паставілі на маё месца мікрааўтобус, я падперла. Тэлефануюць: я зараз пераеду тваю машыну. Пераязджайце, кажу, я выклічу ДАІ і давядзецца заплаціць штраф...

— Памятаю, як ты праз увесь горад ездзіла на працягу некалькіх месяцаў у аўташколу на грамадскім транспарце. Выпрабаванне, здаецца, не менш складанае, чым заваяваць алімпійскі медаль...

— Зусім не. Я ва ўсім шукаю станоўчыя моманты. У грамадскім транспарце бачыш людзей, знаёмішся з імі. Мне дагэтуль кіроўцы 73-га аўтобуса ў горадзе бібікаюць: даўненька мы цябе не каталі...

— Люда, у чым сакрэт твайго аптымізму? Няўжо ніколі не бывае такога, што раніцай ад уяўлення колькасці спраў на дзень, прычым не самых прыемных, не хочацца нават з ложка ўставаць?

— Ды не займаюся я ніякімі непрыемнымі справамі (смяецца)! Усе мае справы — добрыя. З'ездзіць на трэніроўку, на вучобу — хіба гэта дрэнна? Усё гэта дае нейкі штуршок у жыцці, адкрывае новыя магчымасці. Я зараз вучуся ў магістратуры інстытута турызму. Доўга думала: паступаць — не паступаць? Тут і цяжарнасць, і Паралімпіяда хутка... Але вырашыла, што буду паступаць. Вось у студзені здала першую сесію. Сама здзівілася, калі зразумела, што вучоба прыносіць мне вялікае задавальненне. Таму, калі ў мяне шмат планаў на дзень, я радуюся, што ў мяне ёсць справа. Гэта ж лепш, чым сядзець і думаць: " Чым бы мне заняцца?" Спытайце ў маёй мамы, што такое дэпрэсія і мігрэнь. Яна медык, і ўсё раскладзе вам па паліцах і скажа, што гэта — ад гультайства. Усе мы зараз прывязаны да сваіх кватэр. Маё дзяцінства прайшло ў прыватным доме ў Смілавічах. Мы і па дрэвах лазілі, і ў рэчку скакалі, зімой з горкі каталіся. Зараз усе дзеткі сядзяць па кватэрах і гуляюць у камп'ютары. Ну, з горкі яшчэ пакатаюцца, а на дрэвы не залезуць, не змогуць! Ніхто не адціскаецца ад падлогі, не падцягваецца: ім не цікава. А што яны ўспомняць з дзяцінства — як у вайнушку гулялі ў камп'ютары?

— Гэта зараз у цябе ёсць кватэра і месца ў паралімпійскай зборнай. Але ўсё гэта з'явілася пасля выйгрышу ў Турыне-2006. Да гэтага табе давялося пажыць у няпростых умовах...

Да размовы падключаецца мама Людмілы:

— Яшчэ і пасля Турына трэнеры не маглі падзяліць прызавыя, вырашалі, хто з іх самы галоўны і каму што дастанецца. А Люда купалася ў жалезных начоўках у нашым вясковым доме ў Смілавічах, які пабудаваны гадоў сто таму.

— Прыйшлося ўкласці сродкі і зрабіць рамонт, — працягвае Людміла. — Там былі высокія парогі, вуглы, якія ніяк не аб'ехаць: рухацца на калясцы практычна немагчыма. Тым не менш, пасля выйгрышу Паралімпіяды ў Турыне мне давялося нейкі час там пражыць. Гэта былі перашкоды, якія неабходна было пераадолець, каб рухацца далей. Я ўсё нанава навучылася рабіць сама — і прыбіраць, і гатаваць. Пасля я год жыла ў інтэрнаце, пакуль будавалася кватэра. У мяне быў прахадны пакой, а выгоды агульныя. Але вучылася, трэніравалася — усё было нармальна. У мяне з’явілася шмат сяброў, з якімі мы дагэтуль неразлучныя.

— Кола сяброў і знаёмых моцна змянілася пасля ракавога падзення з даху?

— Тады рухнуў увесь свет. Змянілася літаральна ўсё. Зразумела, многія людзі ад мяне адвярнуліся. Я на іх не крыўдую: у кожнага сваё жыццё. Сама ж яшчэ нейкі час думала, што мне зробяць аперацыю — я ўстану і пайду. Нават мама, хоць і медык, але гэтаксама думала, спадзявалася на цуд. Так, мы аптымісты, а як інакш? Калі б я ныла, каму было б лягчэй? Мне балюча, а блізкім — яшчэ цяжэй. Ні ў якім разе нельга апускаць рукі.

— Але пасля рэабілітацыі ты ўвогуле доўга не магла знайсці сабе занятак...

— Паўтара года я правяла ў бальніцах. А пасля ўдзельнічала ва ўсіх спаборніцтвах, каб хто-небудзь мяне заўважыў. Я нядрэнна плавала — навучылася ў дзяцінстве на Волме. Аднойчы трэнер па плаванні патэлефанаваў мне дадому, запрасіў на турнір. У мяне з'явілася такая надзея! Я загарэлася: нехта мяне заўважыў! Але пасля спаборніцтваў ён проста са мной павітаўся — і ўсё. Так я "абламалася" з плаваннем. Я пайшла працаваць з дзецьмі-інвалідамі ў рэабілітацыйны цэнтр. Калі праз паўгода мне патэлефанавала мой трэнер Тамара Шыманская і запрасіла ў лыжныя гонкі на санках, я тры дні адмаўлялася. Тым больш што лыжы цярпець не магла са школьных часоў. Але мама настаяла, каб я з'ездзіла, сказаўшы: "Не спадабаецца — вернешся дадому". Я паспрабавала сані: гэта было крута! Я ж нікуды не магу выбрацца на калясцы ўзімку: проста забуксую. А тут я магу ездзіць і любавацца зімовым лесам. Напрыклад, на зборах у Фінляндыі такая прыгажосць! Алені побач з лыжнёй гуляюць! Гэта мара.

— У Паралімпіядзе ў Лондане збіраешся ўдзельнічаць?

— Рыхтуюся. Амаль адразу пасля родаў пачала трэніравацца, зараз падцягваю функцыянальную падрыхтоўку. Адкрыецца сезон — і на ваду.