Гродна з’яўляецца адзiным горадам Беларусi, дзе насельнiцтву прадаюць парасят дзiкоў

Источник материала:

Сентыментальнае апавяданне

А 95-ы, якi здаваўся такiм далёкiм, надышоў вельмi хутка. Яны i сапраўды былi дарослымi, сапраўды ўсе дзесьцi працавалi, сапраўды хтосьцi з колiшняга дружнага хаўруса патаўсцеў, хтосьцi паспеў выйсцi замуж i нават нарадзiць нашчадка. У яе жыццi таксама шмат змянiлася: цiкавая праца, новыя знаёмствы, з цыбатага падлетка, якой была ў сямнаццаць, яна ператварылася ў зграбную стройную дзяўчыну, якую на вулiцы праводзiў пажадлiвымi вачыма не адзiн мужчына. Ёй падабалася падабацца, яна з паблажлiвай усмешкай выслухоўвала камплiменты i прымала кветкi, з ахвотай хадзiла на спатканнi i студэнцкiя вечарынкi, дзе заўсёды было шмат вiна i не вельмi далiкатных позiркаў i рук. Але пры ўсёй яе знешняй разняволенасцi i пры ўсiх чутках, што аб ёй, як i аб усякай больш-менш сiмпатычнай дзяўчыне, хадзiлi ў iнтэрнаце i нават у родным невялiкiм гарадку, куды часта прыязджала да мацi на выхадныя, нiхто са знаёмых мужчын не мог пахвалiцца, што аднойчы заснуў на яе доўгiх залацiстых валасах. Яна чакала некага незвычайнага, «прынца на белай свiннi», як нярэдка кпiлi з яе больш вопытныя ў справах кахання прыяцелькi...

Скончылася летняя практыка, да пачатку вучобы заставалася яшчэ пару тыдняў, i яна паехала адпачыць у роднае мястэчка. Хадзiла з малымi на возера i ў лес, чытала кнiжкi Дзюма — вяртала сабе душэўны спакой i раўнавагу, якi так лёгка страцiць у вялiкiм тлумным горадзе. На выхадныя з’ехалiся былыя аднакласнiцы, сабралiся ў iхняй вялiкай хаце, дзялiлiся навiнамi, пiлi сухое вiно. Пад вечар некаму прыйшло ў галаву схадзiць у клуб на вяселле — выходзiла замуж дзяўчына з паралельнага класа. Усе тут жа згадзiлiся «патрэсцi старымi касцямi» i рушылi на танцы.

Яна яго заўважыла адразу. Не таму, што ён на тым вяселлi, што вакол спявала i таньчыла, быў сведкам. Не таму, што ён быў зусiм незнаёмы — прыехаў, пэўна, з Мiнска, з маладым. У яго былi дзiўныя, нiколi нябачаныя дагэтуль, вочы. Як агрэст. Яна iменна так i падумала тады: «як агрэст», i яна сапраўды нiколi такiх не бачыла — празрыстыя, з жаўцiнкай, бы цукровыя ягады пад сонцам, а па iх — маленькiя, карычневыя, як зярняткi, кропачкi... Вочы глядзелi акурат на яе з непрыхаванай зацiкаўленасцю. Яна ўжо прывыкла да такiх позiркаў, але гэтыя вочы раптам захацелася ўбачыць блiжэй, нашмат блiжэй.

Было 26 жнiўня, i была субота...

Яны разам танцавалi ўвесь вечар, даўшы падставу бабулям, што сядзелi на лаўках уздоўж сцен, асуджальна хiтаць галовамi, а «старшай шаферцы», мешкаватай нязграбнай сястры маладой, пакрыўджана чмыхаць носам у кутку. У нядзелю вяселле раз’ехалася, паехала ўжо ў Мiнск i яна. У яго кiшэнi ляжаў напiсаны яе рукой адрас iнтэрната i нумар пакоя.

Ужо назаўтра яна выправiла дзяўчат з пакоя ў кiно на апошнi сеанс i параiла-загадала шукаць начлег у iншым месцы. Ведала (цi адчувала?): ён прыйдзе абавязкова. Як ведала i iншае: што павiнна адбыцца — адбудзецца. Ад тых зялёных вачэй не было нi паратунку, нi дарогi назад.

... А зялёныя вочы былi так блiзка. Яны ўспыхвалi залацiстымi iскрынкамi ля самых яе вачэй i здавалiся маленькiмi светлячкамi ў прыцемках шэрага, восеньскага ўжо ранку. I тады, iменна тады яна ўспомнiла той трохгадовай даўнасцi дзiўны сон i прыгадала дату iхняга знаёмства. I рашыла для сябе, што яе лёс нарэшце знайшоў яе i вось стомлена спiць у яе на плячы, а ёй нiчога больш i не трэба, толькi б заўсёды бачыць вось гэту прыгожую галаву на сваiм плячы...

Ранкам, пацалаваўшы яе на развiтанне, ён сказаў: «Ты яшчэ сама не разумееш, але ты створана для кахання i пяшчоты. Шчаслiвы будзе той мужчына, якому ты сябе падорыш. Я яму ўжо зайдрошчу. I помнiць буду цябе. Абавязкова. Мы калi-небудзь сустрэнемся яшчэ»... Пайшоў, абяцаўшы хутка зайсцi. Яна верыла i чакала, i не згадвала тыя дзiўныя яго словы. А яны адны i былi — праўда.

Ён не з’явiўся нi праз тыдзень, нi праз месяц. Яна чакала i думала, што з iм здарылася нейкая страшная бяда. I кляла сябе за тое, што не спытала ў яго нi прозвiшча, нi тэлефона. Iнакш была б ужо побач, дапамагла б, засланiла б ад любой бяды. Сяброўкi цiха пасмейвалiся: не чакай, быў ды сплыў. Яна разумела, што хутчэй за ўсе яны кажуць праўду, але паверыць — не магла.

А месяцы праз тры яна стаяла дома на аўтобусным прыпынку, чакаючы аўтобуса на Мiнск. Раптам спынiлася машына: «Паехалi, сядай». Аднакласнiца з паралельнага i яе наваспечаны муж, з вяселля якiх усё пачалося, ехалi на падоранай бацькамi патрапанай iншамарцы ў горад. Нядаўняя маладая з гонарам пачала паказваць вясельныя фоткi. Потым, глянуўшы на адну, з якой глядзелi зялёныя нахабныя вочы, зарагатала: «А ты маёй сястрычцы добрае вяселле наладзiла. Яна пасля цябе нават пабiць хацела, з гора перабраўшы... Ты яго больш у Мiнску не сустракала? Ён жа ажанiўся нядаўна»... «Ага, а як ажанiўся,— зайздрослiва працягнуў муж, — кватэру трохпакаёвую бацькi нявесты падарылi...»

Яна не помнiла, што казала ў адказ i як даехала да горада. Апрытомнела на праспекце: яна брыла па iм без парасона пад лiстападаўскiм мокрым снегам, якi хляпаў цэлымi камякамi прама на твар. Дайшла да царквы — ногi самi прынеслi. Зайшла, паглядзела на строгiя твары святых, ва ўсёдаравальныя вочы Мацi Божай — i рашыла жыць.

Больш нi словам, нi думкамi нават не згадвала. Так тады загадала сабе: забыць i не ўспамiнаць. I — змагла. Толькi часам, у абдымках iншага, прыгадвала тыя зялёныя з залацiстымi кропачкамi вочы, якiя ў шэрым жнiвеньскiм досвiтку былi так блiзка ад яе вачэй...

Прайшло пяць гадоў. Змянiлася ў жыццi шмат — месца работы, месца жыхарства, сямейнае становiшча: яна паспела «схадзiць замуж» i лёгка, па ўзаемнай згодзе разысцiся, калi заспела мужа ва ўласнай пасцелi з суседкай-прыяцелькай. Муж тады сказаў: я цябе вельмi кахаю, але ты хочаш нейкага беззаганнага прынца. А я — не прынц, я — звычайны мужык... Яна толькi пацiснула плячыма i назаўтра панесла заяву на развод.

Летам тады яна не паехала на мора, як звычайна. Прыехала, стомленая i зламаная, залiзваць раны дадому, да мацi. Там акрыяла пацiху, чытала Дзюма, хадзiла з малым пляменнiкам, якi ўсюды бегаў за цёткай, бы хвосцiк, у лес цi на возера... Малы вiшчаў ад задавальнення, кiдаючы на хвалi пляскатыя каменьчыкi, а яна задумлiва глядзела на ваду, лянотна расцягнуўшыся на коўдры. У канцы жнiўня ўжо нiхто не купаўся, але, як заўсёды на выхадныя, па берагах стаяла шмат рыбакоў i iхнiх машын. «Дзяўчына, вы, пэўна, мясцовая, — не падкажаце, дзе тут рыба лепш клюе», — пачула над сабой гуллiвы голас, якi здаўся знаёмым. Павярнулася — i аслупянела: прама на яе глядзелi зялёныя, бы агрэст, вочы, iскрылiся ад сонца залацiстымi кропачкамi. Ён таксама яе пазнаў i нейкi час маўчаў, нязграбна трымаючы вуды, нiбы не ведаў, куды падзець не толькi iх, але i рукi. «Прывiтанне»,— вымавiў нарэшце. Памаўчаўшы, кiўнуў на малога: «Твой?» «Мой, — ускiнуўшы галаву, адказала. — А як твае гадуюцца?» «Мае? Хто табе сказаў, што яны ёсць? Я наогул — свабодны i нiчый. А помнiш, я табе казаў, што мы калi-небудзь сустрэнемся»... «Не», — яна знайшла ў сабе сiлы коратка i з пагардай адказаць, на большае не хапiла змогi, бо нахлынула раптам нешта, i вочы былi так спакуслiва блiзка...

Пляменнiк спаў на сядзеннi ягонай машыны, ляжалi на траве забытыя, зусiм не патрэбныя вуды... I ўсё было як першы раз, нiбы не было пяцi гадоў, iншых спатканняў, iншых мужчын. Яна зноў думала, што гэта лёс, i зноў, як i тады, пяць гадоў назад, прыгадала свой дзiўны сон. Бо была субота. 26 жнiўня.

Цалуючы яе на развiтанне, ён сказаў: «Мы абавязкова сутрэнемся зноў». Яны наогул гаварылi вельмi мала: яна не сказала яму, што малы — гэта не яе сын, не спытала яго прозвiшча i нумар тэлефона, не сказала яму свае каардынаты. Мiльганула насустрач ранняй поўнi яго iншамарка, пакiнуўшы за сабой пыл, якi заходнi вецер вельмi хутка разагнаў па нiзiне...

Прайшло ўжо тры гады. Яна спакойна жыве далей, па-ранейшаму не абдзеленая шанцаваннем i ўвагай. Заводзiць iнтрыжкi з паклоннiкамi, якiя нiчым сур’ёзным не заканчваюцца. Яна чакае яго. Ведае, што яны абавязкова сустрэнуцца зноў. Калi 26 жнiўня будзе ў суботу. Цi ў iншую дату i iншы дзень. На гадзiну цi назаўсёды...

Зрэшты, цi так ужо гэта важна?..