«Пераходны» сэкс

Источник материала:

Да 16 i старэй

Гарманальныя страсцi

Свет змяняецца не толькi ў тэхнагенным накiрунку. У Еўропе, напрыклад, змянiўся статус сям’i — рэгiстрацыя шлюбу не з’яўляецца абавязковым атрыбутам, змянiлася стаўленне еўрапейцаў да пажаданага ўзросту для нараджэння першага дзiцяцi — не раней чым 35 гадоў, да спосабаў i метадаў засцярогi ад непажаданай цяжарнасцi — нараджаюцца новыя сродкi кантрацэпцыi. Нязменным «пунктам» на працягу апошнiх дзесяцiгоддзяў застаецца адно: падлеткавы сэкс. Для любога грамадства звышактуальнымi застаюцца дзве праблемы — непажаданая цяжарнасць i распаўсюджванне ВIЧ-iнфекцыi ў самым верагодным асяроддзi.

Аднойчы ў спецыялiста па рэпрадуктыўнаму здароўю — замежнай жанчыны-прафесара спыталi «Цi адабраеце вы сэксуальныя адносiны ў падлеткавым узросце?». На што яна адказала iншым пытаннем: «А вы ўхваляеце дождж?». Мала хто любiць дажджлiвае, шэрае надвор`е, але, напэўна, яно не падасца такiм непрымальным, калi адпаведным чынам апрануцца i прыхапiць з сабой парасон.

Высокi «сярэднi» паказчык

Беларусь не вызначаецца высокiмi паказчыкамi палавога жыцця моладзi. Згодна з данымi даследавання ААН, праведзенага яшчэ ў 2002 годзе, за апошнiя дзесяць гадоў у нас зменшылася колькасць абортаў i вакуум-аспiрацый сярод 15—19-гадовых, i цяпер сярэднi паказчык перарывання цяжарнасцi складае амаль 38 на 1000 дзяўчат. 61 працэнт падлеткавых цяжарнасцяў заканчваецца дзетанараджэннем.

Паводле больш свежага сацыялагiчнага даследавання кафедры акушэрства i гiнекалогii Беларускага дзяржаўнага медыцынскага унiверсiтэта, больш за 70 працэнтаў вучняў агульнаадукацыйных i спецыялiзаваных школ прызнаюць дашлюбныя адносiны, а больш як трэць маюць цi мелi «сувязь», прычым у агульнаадукацыйных школах першы палавы акт здараецца крыху раней, чым у спецыялiзаваных, хоць у цэлым гаворка iдзе пра 14—15 гадоў. Прэзерватывам карыстаюцца дзесьцi палова апытаных, а гарманальнай кантрацэпцыяй — каля 12 працэнтаў, пры гэтым, як заўважае загадчыца кафедры акушэрства i гiнекалогii БДМУ Людмiла Мажэйка, «чым маладзейшыя нашы дзецi, тым лепш яны спрабуюць засцерагацца, хоць працэнт усё роўна надзвычай нiзкi».

«Песня» для падлеткаў

Аднойчы да вышэйпамянёнай замежнiцы-прафесара прыйшлi на прыём двое — 18-гадовыя Ён i Яна. Каб трапiць на прыём да спецыялiста падобнага ўзроўню, неабходна загадзя запiсацца i даволi доўга чакаць. Нельга сказаць, што такiя паводзiны ўласцiвыя падлеткам. Аднак самае вялiкае здзiўленне з’явiлася ў доктара пазней, калi высветлiлася, што iнiцыятыву праявiў хлопец. Паводле яго слоў, дзяўчынка яму вельмi падабаецца, маўляў, абодва бакi выспелi для сумеснага сэксуальнага жыцця, i цяпер ёсць неабходнасць паклапацiцца пра бяспеку такiх адносiнаў. «Як я тады «спявала»!» — заўважыла прафесар, узгадваючы свае эмоцыi падчас правядзення кансультацыi, якiх, на вялiкi жаль, мала або амаль няма ў краiнах былога Саюза.

Беларускiя медыкi цудоўна ўсведамляюць, што падлеткi ў нас сёння «завiслi ў паветры». Дзве вiдавочныя праблемы пакуль не знаходзяць вырашэння. Па-першае, самi ўрачы дрэнна ўяўляюць сабе спецыфiчныя асаблiвасцi i патрэбы падлетка, а па-другое, падлеткi не iдуць i нават пазбягаюць сустрэч з урачом. Дружалюбныя да падлеткаў клiнiкi, кабiнеты, якiя паступова адкрываюцца ў абласных гарадах, — навiнка для дарослых, а для маладых людзей нешта незразумелае, а часам нават i невядомае.

Здароўе, якога няма

Медыцынскае абследаванне дзяўчынак у Мiнску паказала, што ва ўзроставай групе 12—14 гадоў самыя розныя захворваннi маюць 57 працэнтаў, а сярод 15—17-гадовых — 78 працэнтаў. 75 працэнтаў сталiчных старшакласнiц маюць хранiчныя захворваннi. Назiраюцца расстройствы ўсiх сiстэм, у тым лiку рэпрадуктыўнай. У пачатковых класах такiя парушэннi маюць каля 6-7 працэнтаў дзяўчынак, у 17 гадоў — больш чым трэцяя частка. У спартыўных школах парушэннi рэпрадуктыўнай функцыi назiраюцца ў 72 працэнтаў дзяўчат, у спецыялiзаваных — у 59, а ў агульнаадукацыйных — у 41 працэнта.

Асноўнымi прычынамi парушэнняў рэпрадуктыўнай сiстэмы з’яўляюцца, як правiла, стрэсы (а на iх наяўнасць дома i ў школе ўказвае досыць вялiкi працэнт апытаных дзяўчынак), вострыя хранiчныя iнфекцыi, дэфiцыт або лiшак масы цела, паталогii яечнiкаў, хваробы печанi i нырак, аператыўныя ўмяшаннi, запаленчыя хваробы i iншае. Паводле слоў Людмiлы Мажэйка, наогул рэпрадуктыўная сiстэма вельмi крохкая, i вялiкiя непрыемнасцi могуць пачацца з малых — з парушэнняў менструальнага цыкла, напрыклад. Расстройствы менструальнай функцыi назiраюцца ў 61 працэнта старшакласнiц.

Новае слова ў кантрацэпцыi

Прафесар Гунта Лаздане, рэгiянальны саветнiк Сусветнай арганiзацыi аховы здароўя па рэпрадуктыўнаму здароўю, не толькi вучыць студэнтаў Латвii, але i спрабуе палепшыць сiтуацыю ў 52 краiнах Еўропы. Нашым медработнiкам у галiне аховы рэпрадуктыўнага здароўя i планавання сям’i прафесар прадставiла дапаможнiк на рускай мове «Медыцынскiя крытэрыi прымальнасцi для выкарыстання метадаў кантрацэпцыi» — рэкамендацыi, якiя могуць дапамагчы ў правядзеннi больш кампетэнтных кансультацый па выбару сродку кантрацэпцыi для людзей з пэўнымi захворваннямi i для падлеткаў.

Паводле «Медыцынскiх крытэрыяў» i слоў спадарынi Лаздане, не iснуе адназначнага адказу на пытанне, якi сродак кантрацэпцыi з`яўляецца аптымальным для падлеткаў. Канешне, для неманагамных адносiнаў (а менавiта такiя характэрны для «пераходнага» перыяду) кантрацэптывам №1 застаецца прэзерватыў, якi засцерагае не толькi ад цяжарнасцi, але i ад IППШ. Аднак эфектыўнасць прэзерватыва значна змяншаецца падчас няправiльнага выкарыстання. Да таго ж латэксны выраб абараняе не ад усiх непрыемнасцяў.

Вядома, падлеткi могуць падвяргацца высокай рызыцы заражэння iнфекцыямi, якiя перадаюцца палавым шляхам, яны горш, чым дарослыя, пераносяць пабочныя эфекты i таму хутчэй адмаўляюцца ад рэгулярнага карыстання метадам. Па вялiкаму рахунку, падлеткам не падыходзяць таблеткi, «бар`еры», адсочванне фертыльнасцi i iншае, паколькi яны патрабуюць ад карыстальнiка пэўных намаганняў. Тым не менш, «правядзенне растлумачальнай работы i ўрачэбнае кансультаванне, як на папярэднiм этапе, так i непасрэдна ў момант выбару канкрэтнага метаду кантрацэпцыi, можа аказаць падлеткам iстотную дапамогу...».

P.S. У Галандыi няма педыятраў. Хлопчыка або дзяўчынку кансультуе сямейны ўрач, хадзiць да якога нiкому не боязна. У Швецыi сямейны ўрач займаецца лячэннем, а для кансультацый па планаванню сям“i iснуюць дружалюбныя цэнтры для моладзi. У нас да 18 гадоў назiрае педыятр. Далей яна пераходзiць у рукi ўчастковага тэрапеўта i гiнеколага, а хлопчык у сэнсе рэпрадуктыўнага здароўя тым часам губляецца. Дружалюбныя да моладзi цэнтры толькi пачынаюць стварацца. А пакуль яны «разгортваюцца», застаюцца адкрытымi вельмi важныя для некага зараз пытаннi: цi з’явiцца ў нашага падлетка магчымасць набыць экстранныя кантрацэптывы без рэцэпта ўрача? I дзе непаўналетнi возьме грошы на рэгулярную засцярогу?