Лоўкасць рук... А болей нiчога?

Источник материала:

Алё, народ на провадзе!

Мой сябра ў такой сiтуацыi не разгубiўся — у яго «непарушны запас» быў. Узяў ён адтуль 100 долараў i адправiўся ў банк — памяняць. Рана прыйшоў — дзверы яшчэ зачынены былi, а людзi ўжо сабралiся. Стаяць, перамаўляюцца, гавораць, што каго прывяло. Ну i ён сваё слова ўставiў.

— Хачу, — кажа, — сотку памяняць. На юбiлей да сябры паеду. Падарунак трэба купiць.

— Канешне, канешне, — згадзiлася з iм чарнявая кабета ў капялюшыку. I праз хвiльку (даверлiва так): — А давайце я вам грошы абмяняю. Толькi адыдземся...

Сябар потым расказваў: «Галавой разумею, што глупства раблю, што не трэба мне за ёю iсцi, а ногi... Самi па сабе перастаўляюцца. Як пад гiпнозам...»

Карацей — адышлiся яны. Узяла тая кабета ягоную «сотку», палажыла ў сумачку, дала яму цэлую жменю пакамечаных долараў. Кажа: «Пералiчыце». Той стаiць, лiчыць, парадкуе заадно... Бачыць — тут яўна не хапае...

Жанчына адразу:

— Ой, прабачце, я памылiлася, я дома забылася... Давайце назад.

Забiрае жменю сваiх, сумачку адкрывае, кладзе. Яго, як быццам, купюру, толькi скамечаную ўжо, вымае, працягвае. I да машыны, што паблiзу стаяла.

Сябар яшчэ ўслед ёй паглядзеў. А потым — i на тое, што ў руцэ. Разгарнуў — адзiн долар там...

Пра тое, як цябе абдурылi, расказваць не любiць нiхто, але двум чалавекам сябрук «пахвалiўся» — мне, бо ад мяне нiчога не хавае, i дачцэ, бо ў яе давялося грошай прасiць. На той падарунак.

Алесь ДЗЕРАВЯНКА,

г. Мiнск.

Сказана? Зроблена

Гэта прыгода адбылася з маiм аднакурснiкам. Ён цудоўны мастак, апроч таго — дойлiд, шавец, на дудзе iгрэц... I пры гэтым — проста вельмi добры мяккi чалавек. Такiя, як правiла, нiколi не жывуць лёгка. Вось i яго абставiны вымусiлi пакiнуць Бацькаўшчыну, з’ехаць, як кажуць, да чорта на рогi — у Сiбiр, у горад Сургут.

Само сабой — там адразу ўразiла фаўна, флора, само сабой — душыла туга па Радзiме, якую хоць крышку ды развейвалi (не паверыце!) звычайныя, акурат такiя ж, як у бацькавай хаце, як дома... шэрыя мышкi. Упадабалi яны мастакова жытло, а ў iм — вялiкiя старыя валёнкi: з кожнай дзiрачкi — былi вечары — выглядала па адной, а то i па дзве вясёлыя, разумныя мордачкi...

З гэтым, як вы разумееце, трэба было нешта рабiць. Умелец нават ведаў, што: сканструяваў мудрагелiстую мышалоўку ў стылi мадэрн, паставiў у любiмым мышыным куце. Паланянак доўга не чакаў: першая — трапiла ў пастку ў першы ж вечар.

Сябар злавiў яе, патрымаў у руках, палюбаваўся, пагладзiў, завязаў на хвосцiку — банцiчкам — ружовую нiтку i сказаў: «Глядзi — болей не трапляй мне! Цанi свабоду!». Мышка ў адказ згодна кiўнула i з яго i насамрэч лёгкай рукi знiкла за форткай.

...У той вечар мастак-звералоў спаць не ўкладаўся: доўга думаў, маляваў, чуў, як шоргала нешта ў куце, як цiха папiсквала, а нарэшце — убачыў... знаёмы ружовы банцiк. Ён прыйшоў не адзiн, — з вясёлай пяцёркай дзетак. Мацi-мыш падкоўкай рассадзiла iх каля клеткi, нештачка патлумачыла, потым шмыганула на верх мышалоўкi, лапкай нацiснула на прыладку. Дзверцы, ляснуўшы, зачынiлiся, кавалачак сыру ўзнёсся ўверх, дзе яго ўжо чакала кемлівая мышка.

«Перахiтрыла?! Няўжо?», — не верачы сабе прамовiў мастак.

«Дык ты ж сам сказаў: «Цанi свабоду», — блiснула вочкам мыш з ружовым банцiкам i нырнула ў дзiрку пад парогам. Следам за ёй падалася i «свiта».

Эдуард БАГIНСКI,

г. Гродна.

Язык мой вораг

Недзе на пачатку 60-х гадоў у нашу вёску (мяне потым замуж адтуль узялi. — Аўт.) прыехаў малады спецыялiст. Жанаты ўжо быў, з гаспадаркай. Кароўку меў, свiней... I толькi паспеў усё перавезцi, праблема ўзнiкла — свiнка «загула». Не есць, бедная, не п’е, у дзверы шчэмiцца... Разумее гаспадар, трэба ёй кавалера шукаць, а дзе — ён жа нiчога i нiкога не ведае. Падумаў: трэба пайсцi ў вёску i спытаць. А вось як? Адукаваны ж ён, прыезджы — рашыў, што трэба па-руску.

Не ў памяцi цяпер, як ён клопат свой там тлумачыў, але факт, што i наш, вясковец, быў не лыкам шыты, годна яму адказаў. Кшталту:

— Вы, таварышч рукавадзiцель, за свiнку сваю сiльна не гаруйце. У канцэ нашай дзярэвнi — адна цёця жывёт. Па прозвiшчу Дзеркачыха. У яе кнырок есць. Так што вы смела можэце к ней падайсцi...

Добра, — думае навасёл, — схаджу, трэба ж дамовiцца. Зайшоў ён у той канец «дзярэвнi», адшукаў патрэбную хату, пераступiў парог. Бачыць — ля печы бабулька тупае, аладкi пячэ. Ён павiтаўся i (па-беларуску ўжо... Не будзеш жа мазгi тлумiць старому чалавеку) кажа:

— Я прыезджы ў вас. Працаваць тут буду... Ды во — свiнка загула, а ў вас кажуць кнырок ёсць. То, цётка Дзеркачыха, цi можна...

У той ад гэтага звароту аж твар змянiўся, чапялу ў кут паставiла, дзяркач ухапiла i да яго:

— Ах ты, — кажа, — паскуднiк! Якая я табе Дзеркачыха? Падумаеш, мужык перад смерцю венiкаў нарэзаў... Што мог, тое i зрабiў... Дагэтуль карыстаюся. А ты, бач, не паспеў пераехаць, а ўжо дражнiць мяне будзеш?!

— Не! цётачка! Ды бронь Божа! Прабачце! У думках не было! Мне ў вёсцы ваша прозвiшча...

Толькi тут ён зразумеў, што яго — яго ж уласны язык падвёў: па-руску спытаў? Яму, як змаглi, па-руску адказалi. Ну, насамрэч — «деревня» — гэта «вёска», а «прозвище» — гэта ж мянушка, а не «фамилия»...

Карацей, з Дзеркачыхай (хоць i не адразу) яны паразумелiся. I пазнаёмiлiся. Да таго ж малады спецыялiст змоладу засвоiў, што паказваць сваю вучонасць, сваю адукаванасць трэба не языком.

Лiдзiя ФАРБОТКА,

в. Пруды

Стаўбцоўскага раёна.

Плач, згубiўшы...

У тое спякотнае лета, калi ў Мiнску, як здавалася, «плавiўся» асфальт, мне, гараджанiну, моцна пашанцавала — студэнцкi сябра запрасiў у вёску да сваiх бацькоў. Жылi яны непадалёк ад Чэрвеня, у на дзiва маляўнiчых мясцiнах, мелi, як зараз кажуць, не слабую гаспадарку, а планавалi — павялiчыць яшчэ, для чаго i трэба было ўзвесцi новы хляўчук. Менавiта гэтым мы з сябрам i рашылi заняцца...

Дагэтуль памятаю, як добра ў нас пайшла работа, як лёгка там дыхалася, як смачна пiлося i елася, а ўжо якiя сны потым снiлiся на духмяным сене...

Усё рухнула ў адзiн, можна сказаць, момант, лопнула, як паветраны шар ад дотыку iголкi. Лiтаральна: сцягваў са спатнелага цела любiмую сарочку i парваў. Узяўся зашываць — там жа, на сенавале. Зрабiў усё, завязаў вузельчык. Iголку ўткнуў у крокву над галавой i... забыўся.

Успомнiў толькi ранiцай — iголкi на месцы не было. Абгледзеў, абмацаў усе блiжэйшыя драўляныя канструкцыi, перабраў рукамi ўсё верхняе сена. I ўрэшце не сваiм голасам сказаў аб прапажы сябру.

Дагэтуль помню яго вочы, яго роўны разважлiвы голас, голас маладога, але вясковага чалавека, загартаванага рознымi бядотамi:

— Дрэнь-навiна, брат... У нас ужо было так — здохла карова, а потым знайшлi iголку ў страўнiку. Але ж на гэты раз, можа, неяк абыдзецца... Не прагаварыся толькi мацi. Перажываць моцна будзе.

Тады ж — перажываў, ды што там — проста пакутаваў я. У кожную вольную хвiлiну лез на сенавал i...

Iголку ў стозе шукаў, канешне ж, не першы (i, вiдаць, не апошнi?). Самаму заклятаму ворагу не пажадаю такога занятку! А тым больш — пад мудрым, даверлiвым позiркам, якiм штодня мяне вiтала Красуля. Ад яго, ад гэтага позiрку, як костка ў горле, станавiлiся ўсе малочныя стравы, хацелася аднаго — забiцца недзе ў кут, нiкога не чуць, не бачыць.

Месца такое на сенавале я ўрэшце знайшоў, лёг пад самым схiлам, там, дзе пачынаюць «выстэльваць» кроквы...

Нешта казытнула, калi ўладкоўваўся. Адмахнуўся, як ад надакучлiвай мухi i...

У руцэ ў мяне апынулася... нiтка (!), па якой я лёгка знайшоў iголку!

...З той хвiлiны дакладна ведаю: радасць ад таго, што знайшоў нешта чужое, не iдзе нi ў якае параўнанне з той, калi згубiў нешта сваё. А потым знайшоў.

Ну як я iголку. На сенавале.

Iлья ШАХРАЙ,

г. Мiнск.

Рубрыку вядзе Валянцiна ДОЎНАР.

Ад яе ж... Пiшыце.