Першы год умовы не змяняюцца

Источник материала:

Твае правы

Не сакрэт, што стаўленне да размеркавання бывае даволi розным. Хтосьцi перакананы, што ў стане знайсцi сабе цiкавую i высокааплатную працу самастойна, а таму iмкнецца пазбегнуць двухгадовай «адпрацоўкi» ўсiмi магчымымi сродкамi i спосабамi. А хтосьцi (асаблiва сярод уладальнiкаў дыпломаў па не самых запатрабаваных на рынку працы спецыяльнасцях) наадварот, лiчыць накiраванне на работу цi не адзiным шанцам для пачатку кар’еры. Словам, нейкай адзiнай думкi тут па-ранейшаму няма. I тым не менш факт застаецца фактам — сёння працаваць па размеркаванню пачынае абсалютная большасць выпускнiкоў бюджэтных аддзяленняў. Прычым у такой сiтуацыi маладыя спецыялiсты маюць не толькi абавязкi, але i пэўныя правы. I аб iх — наша гутарка з начальнiкам галоўнага ўпраўлення вытворчай i сацыяльна-эканамiчнай работы Савета Федэрацыi прафсаюзаў Беларусi Сяргеем Адамавiчам САРОКIНЫМ.

«IЛЬГОТЫ» СЕМ’ЯМ. I НЕ ТОЛЬКI

Няма сумненняў, што традыцыйна самае папулярнае пытанне — ільготы i перавагi пры размеркаваннi. Хто са студэнтаў цi навучэнцаў бюджэтных аддзяленняў можа карыстацца iмi зараз?

— У першую чаргу льготамi карыстаюцца iнвалiды I i II груп, якiм прадастаўляецца работа з улiкам стану здароўя па пастаянным месцы жыхарства бацькоў, цi, у выпадку стварэння сям’i, — па месцы жыхарства мужа або жонкi, — тлумачыць Сяргей Сарокiн. — Такое ж правiла дзейнiчае i ў адносiнах да iншых сем’яў — муж накiроўваецца да жонкi або жонка да мужа ў адзiн населены пункт. А калi адзiн з прадстаўнiкоў шлюбнай пары закончыў ВНУ раней i ўжо размеркаваны, то пры накiраваннi на работу другога гэты факт улiчваецца ў абавязковым парадку — тут зноў-такi дзейнiчае прынцып аднаго населенага пункта.

Апроч таго, вызначаны льготы (накiраванне па месцы пастаяннага жыхарства сям’i) для цяжарных жанчын i мацi з дзецьмi ва ўзросце да 3 гадоў. У рэшце рэшт, нельга забывацца — перавагi падчас размеркавання маюць выдатнiкi i пераможцы прэстыжных конкурсаў.

«ПАД’ЁМНЫЯ». У ВЫПАДКУ ПЕРАЕЗДУ

Асноўная i цi не галоўная гарантыя для выпускнiка бюджэтнага аддзялення — безумоўна, працоўнае месца. I, заўважым, што паведамiць аб размеркаваннi ў навучальнай установе павiнны загадзя — не пазней чым за два месяцы да яе заканчэння.

Адначасова малады спецыялiст мае права на шэраг дадатковых «стымулаў». Так, у выпадку размеркавання пасля заканчэння навучальнай установы яшчэ да пачатку работы прадастаўляецца водпуск працягласцю ў 30 дзён з аплатай у памеры месячнай стыпендыi. А калi гаворка iдзе аб педагагiчных работнiках, то працягласць такога водпуску складае 45 дзён, i, адпаведна, аплата — паўтары месячныя стыпендыi. Прычым калi па тых цi iншых прычынах выпускнiк стыпендыi не атрымлiваў, то выплаты робяцца зыходзячы са стыпендыi сацыяльнай.

— Апроч таго, калi навучальную ўстанову заканчваюць дзецi-сiроты цi дзецi без бацькоў, то iм выдзяляецца бясплатна адзенне, мяккi iнвентар i дадатковая грашовая дапамога, — працягвае Сяргей Сарокiн. — А калi выпускнiк размяркоўваецца ў iншую мясцовасць, то яму, а таксама членам яго сям’i, кампенсуюцца выдаткi па праезду, перавозу маёмасцi, выплачваюцца «сутачныя», а таксама так званыя «пад’ёмныя» — аднаразовая дапамога ў памеры аднаго месячнага акладу.

Пры гэтым нялiшне адзначыць, што непрадастаўленне гарантый не з’яўляецца падставай для скасавання дагавору аб размеркаваннi. А вось адстойваць у такiх варунках свае правы — поўнае права маладога спецыялiста. Да прыкладу, тут ёсць варыянт звароту па дапамогу да мясцовых органаў улады. Або другi варыянт — звароту ў суд.

I яшчэ. Цяперашняе заканадаўства не ўтрымлiвае нiякiх нормаў, якiя б гарантавалi маладому спецыялiсту забеспячэнне жыллём цi выплату кампенсацый па яго найму. Разам з тым гэтыя пытаннi могуць быць вырашаны праз новага наймальнiка цi мясцовую ўладу. I зноў-такi на месцы варта пацiкавiцца наконт iншага — магчымасцi атрымання крэдытаў на будаўнiцтва цi набыццё жылля, куплi мэблi цi бытавой тэхнiкi.

КАНТРАКТЫ З ВЫКЛЮЧЭННЯМI

У выпадку размеркавання былы выпускнiк прымаецца на бестэрмiновы дагавор або на кантракт. Прычым тэрмiн дзеяння апошняга не можа складаць менш за 2 гады. Цi азначае гэта, што ўвесь гэты час малады спецыялiст будзе працаваць на адной i той жа пасадзе i мець аднолькавую тарыфную стаўку?

— Паводле тлумачэння Канстытуцыйнага Суда, на працягу першага года работы маладыя спецыялiсты, што працуюць па размеркаванню, не могуць праходзiць атэстацыю, — падкрэслiвае Сяргей Сарокiн. — Iнакш кажучы, на працягу першага года ўмовы кантракта могуць паляпшацца, аднак нi ў якiм разе не пагаршацца. Што ж да другога года работы, тут сiтуацыя адрознiваецца. Калi наймальнiк вырашыць правесцi атэстацыю i падчас яе камiсiя прыйдзе да высновы, што малады спецыялiст не адпавядае сваёй пасадзе, можа адбыцца панiжэнне. Аднак без змены профiлю прафесii i спецыяльнасцi.

Пры гэтым варта заўважыць, што вызначаны шэраг умоў, калi наймальнiк можа скасаваць датэрмiнова кантракт па сваёй iнiцыятыве. Па-першае, гэта можа адбыцца ў вынiку лiквiдацыi арганiзацыi. Па-другое, у выпадку скарачэння штатаў. Аднак у такой сiтуацыi адмiнiстрацыя абавязана прыкласцi ўсе намаганнi, каб прапанаваць iншую, звязаную са спецыяльнасцю, пасаду.

Пры немагчымасцi ж выкарыстання спецыялiста на рабоце ў дадзенай арганiзацыi абавязак па яго працаўладкаванню ўскладаецца на ведамаснае мiнiстэрства. I ў сваю чаргу апошняе абавязана знайсцi месца па спецыяльнасцi або квалiфiкацыi ў сваёй сiстэме. Або, як варыянт, адкамандзiраваць на работу ў сiстэму iншага мiнiстэрства.

Трэцяя падстава скасавання кантракта — неадпаведнасць пасадзе або выконваемай рабоце з прычыны стану здароўя. Прычым стан здароўя работнiка, у адносiнах да якога вырашаецца пытанне аб звальненнi, павiнен быць пацверджаны медыцынскiм заключэннем. Чацвёрты варыянт — сiстэматычнае невыкананне маладым спецыялiстам сваiх службовых абавязкаў. Варыянт пяты — неаднаразовае з’яўленне на працоўным месцы ў алкагольным цi наркатычным стане. Далей. Дапускаецца магчымасць звальнення маладога спецыялiста пры ўмове нез’яўлення на рабоце на працягу 4 месяцаў запар з прычыны часовай непрацаздольнасцi, калi заканадаўства не вызначае больш працяглы тэрмiн захавання месца працы пры пэўным захворваннi. Дзеля справядлiвасцi, трэба заўважыць, што звальненне па дадзенай падставе з’яўляецца толькi правам, але не абавязкам наймальнiка. Нарэшце, прычынай звальнення можа стаць крадзеж маёмасцi наймальнiка або iншыя процiпраўныя дзеяннi. Але, адзначае Сяргей Сарокiн, нават у выпадку «вiнаватых» дзеянняў, адмiнiстрацыя павiнна выкарыстоўваць скасаванне кантракта як крайнюю меру. Тады як найперш — меры выхаваўчыя.

Паўналетнi па агульных правiлах

Цi ёсць якiя-небудзь асаблiвыя патрабаваннi да рэжыму работы маладых спецыялiстаў? У прыватнасцi, цi павiнны яны быць занятая поўны працоўны тыдзень i цi могуць прыцягвацца да работ у начную змену?

— Якiх-небудзь дадатковых умоў для маладых спецыялiстаў тут няма, па сутнасцi яны ўжо нiчым не адрознiваюцца ад астатнiх работнiкаў прадпрыемства, — кажа Сяргей Сарокiн. — Таму калi малады спецыялiст ўжо дасягнуў 18-гадовага ўзросту, ён будзе працаваць у рэжыме поўнага тыдня. I можа прыцягвацца да работы ў начны час.

Агульным з’яўляецца i правiла прадастаўлення працоўнага водпуску. Такi водпуск можа давацца толькi праз 6 месяцаў работы ў наймальнiка. Праўда, у дадзеным выпадку верагодныя пэўныя выключэннi. Раней чым праз 6 месяцаў выйсцi ў водпуск, да прыкладу, змогуць цяжарныя жанчыны, сумяшчальнiкi, настаўнiкi цi выкладчыкi, а таксама зноў-такi асобы, якiя не дасягнулi паўналецця.