Цяжкасцi перамагання рассеянага склерозу

Источник материала:

«Звязда» супраць рассеянага склерозу

— Як можа заявiць пра сябе рассеяны склероз?

НЕДЗВЕДЗЬ Георгiй Канстанцiнавiч, доктар медыцынскiх навук, прафесар, галоўны навуковы супрацоўнiк Рэспублiканскага навукова-практычнага цэнтра «Неўралогiя i нейрахiрургiя»:

— Рассеяны склероз — хранiчнае захворванне цэнтральнай нервовай сiстэмы, якое ў большасцi выпадкаў прыводзiць да iнвалiднасцi. Згодна з данымi Мiнiстэрства аховы здароўя, зараз у нашай краiне каля 3,5 тысячы такiх хворых. Гэта менавiта тыя, каго паставiлi на ўлiк, каму прысвоiлi iнвалiдную групу. Разам з тым мы можам меркаваць, што дзесьцi яшчэ каля 1,5 тысячы чалавек жывуць з раннiмi прыкметамi рассеянага склерозу, але iмкнуцца не афiшаваць сваю праблему. З другога боку, i самi ўрачы не спяшаюцца з выстаўленнем дыягназу. Абумоўлена гэта ў тым лiку каварствам працякання захворвання, паколькi апошняе не мае тыповых прыкмет. Пра зараджэнне хваробы можа сведчыць, напрыклад, галавакружэнне, зняменне рукi цi нагi, кароткачасовае дваенне ў вачах. Не варта пры гэтым забываць, што «пiк» захворваемасцi на рассеяны склероз прыпадае дзесьцi на 18—25 гадоў. Гэта ўзрост, як мы разумеем, актыўнага навучання, экзаменаў, бясконцых выпрабаванняў. У гэты час маладыя людзi могуць нават не заўважаць вышэйпамянёных сiмптомаў.

ХАДАСОЎСКАЯ Валянцiна Мiхайлаўна, кандыдат медыцынскiх навук, дацэнт кафедры нярвовых i нейрахiрургiчных захворванняў Беларускага дзяржаўнага медыцынскага ўнiверсiтэта:

— Колькi людзей — столькi можа быць прычын, якiя падштурхнулi да пачатку развiцця захворвання. Сваё адмоўнае слова могуць сказаць i злоўжыванне алкаголем, i вiрусныя iнфекцыi, такiя як адзёр, краснуха, туберкулёз, хламiдыёз, герпес. Не так даўно загаварылi пра небяспеку бактэрыяльных iнфекцый, — пра той жа барэлiёз. Больш за тое, дамiнiзуючыя хваробы нервовай сiстэмы, да лiку якiх i адносiцца рассеяны склероз, — гэта шматачаговае паражэнне, якое адбываецца пад уплывам некалькiх фактараў. Што ў каго стала вызначальным, можна ўстанавiць падчас збору анамнезу, а вось прадвызначыць гэтыя фактары, каб папярэдзiць захворванне, вельмi складана. Чаму гаворка iдзе менавiта пра маладых людзей? Таму што «перагрузка» надыходзiць на фоне гарманальных перабудоў арганiзма, фармiравання трох важных сiстэм — нервовай, iмуннай i эндакрыннай. Дарэчы, адказаў на шматлiкiя пытаннi, звязаныя з рассеяным склерозам, было б больш, калi б у нашай краiне працягвалiся сур’ёзныя навуковыя даследаваннi. У свеце яны, безумоўна, праводзяцца. Дастаткова сказаць, што не так даўно замежныя вучоныя вынайшлi спецыфiчны фермент, якi перашкаджае развiццю рассеянага склерозу. У нас жа хоць i створаны каардынацыйны савет па гэтай праблеме пры Мiнiстэрстве аховы здароўя, але работу яго нельга прызнаць дастатковай з-за адсутнасцi той жа навуковай дзейнасцi, якая вялася некалi ў iнстытуце неўралогii. Сёння доследныя работы па гэтай праблеме можна пералiчыць па пальцах. Тым часам па неўралагiчнаму накiрунку рассеяны склероз выходзiць па распаўсюджанасцi на другое пасля эпiлепсii месца.

— Наколькi я разумею, дыягнаставаць рассеяны склероз на ранняй стадыi амаль немагчыма, значыць, i лячэнне нерэальна прызначыць, што называецца, своечасова? I яшчэ: цi можа медыкаментозная тэрапiя тых жа вiрусных iнфекцый паслужыць прафiлактыкай рассеянага склерозу?

НЕДЗВЕДЗЬ Г.К.: — Сучасныя метады дыягностыкi — магнiтарэзанансная тамаграфiя, iмуналагiчныя i электрафiзiялагiчныя тэсты дазваляюць паставiць дыягназ на ранняй стадыi захворвання. Што датычыцца iнфекцый, то праведзеная на раннiм этапе тэрапiя здольна затрымаць прагрэсiраванне захворвання, але не прадухiлiць яго.

ХАДАСОЎСКАЯ В.М.: — Мiж iншым, вылечыць вiрусную iнфекцыю значна складаней, чым змагацца з рассеяным склерозам... Дакладней, варта сказаць так: стандарты лячэння рассеянага склерозу добра вядомыя. Але для таго, каб хворы адчуў паляпшэнне, каб ён як мага даўжэй заставаўся ў рэмiсii, патрабуецца пастаяннае, дынамiчнае назiранне ў спецыялiста, эфектыўнае купiраванне абвастрэнняў, iндывiдуальны падыход да кожнага. А за 10—12 дзён знаходжання ў бальнiцы не заўсёды ўдаецца зняць абвастрэнне... А далёка не ўсе пацыенты ведаюць, як важна прымаць вiтамiнныя комплексы, рацыянальна харчавацца, ужываць паболей вадкасцi... I гэтак далей.

НЕДЗВЕДЗЬ Г.К.: — Сапраўды, дадатковыя рэкамендацыi маюць вялiкае значэнне. Такiя хворыя, асаблiва калi яны яшчэ намагаюцца працаваць, павiнны памятаць, што iм нi ў якiм разе нельга перанапружвацца. Нават такую простую, здавалася б, рэч пацыенту павiнен паведамiць спецыялiст.

ХАДАСОЎСКАЯ В.М.: — У нас ёсць магчымасцi для ажыццяўлення дыягностыкi на абласным узроўнi, але ёсць i праблема кансультатыўна-дыягнастычных кабiнетаў. На маю думку, можна за кожным рэгiёнам замацаваць па гэтых пытаннях аднаго спецыялiста. Хворы i iх блiзкiя павiнны ведаць, куды, да каго звяртацца са шматлiкiмi пытаннямi. Неўролаг жа падчас звычайнага прыёму наўрад цi здолее ўсё патлумачыць.

— Ад першых сiмптомаў захворвання да нерухомасцi можа прайсцi шмат гадоў. I чым далей, тым больш хворы будзе мець патрэбу ў падтрымцы i дапамозе з боку. Што ўяўляе сабой рэабiлiтацыя хворых на рассеяны склероз у нашай краiне?

КАРЧЭЎСКI Аляксей Мiхайлавiч, старшыня праўлення Асацыяцыi хворых на рассеяны склероз:

— На Захадзе ёсць рэабiлiтацыйныя ўстановы, дзе хворы можа разлiчваць на дапамогу дванаццацi спецыялiстаў. У нас жа ўвесь клопат пра хворага бяруць на сябе сваякi. А часта i тыя адмаўляюцца... Хвароба ў такiх выпадках хутчэй прагрэсiруе, працягласць жыцця рэзка скарачаецца. Не сакрэт, што смерць наступае не ўласна ад рассеянага склерозу, а ад яго ўскладненняў, узнiкненне якiх правакуюць застойныя працэсы ў лёгкiх, мочапалавой сiстэме i г.д.

ХАДАСОЎСКАЯ В.М.:

— На вялiкi жаль, рэабiлiтацыйнага цэнтра ў нашай краiне няма. Была ў мiнулым годзе спроба аказання комплекснай дапамогi 52 хворым на дабрачыннай аснове. Праграма, якую ўдалося рэалiзаваць на базе Дома мiласэрнасцi, так i называлася — «Сацыяльная рэабiлiтацыя хворых на рассеяны склероз». 12-дзённае пражыванне з абследаваннем, медыкаментозным лячэннем, фiзiяпрацэдурамi аплацiлi айчынныя спонсары. Нашы цяжка хворыя адчувалi сябе проста цудоўна.

КАРЧЭЎСКI А.М.: — Зноў жа, у замежжы гэта было б звычайнай справай, паколькi там такiя структуры, як наша, не толькi дапамагаюць хворым iнфармацыяй, але i вырашаюць безлiч iншых пытанняў — ад рэабiлiтацыйных да сацыяльных. Асацыяцыi жывуць за кошт мецэнацтва. Мы ж можам дапамагчы сёння, напрыклад, з пошукам аздараўленчай базы. Можам уладкаваць на адно са сваiх невялiчкiх прадпрыемстваў, дзе працуюць у тым лiку людзi на групе. Аднак гаворка iдзе пра вельмi сцiплыя магчымасцi i наогул, хутчэй, пра псiхалагiчную, чым пра матэрыяльную падтрымку. I самае крыўднае, з кожным годам айчыннае спонсарства становiцца больш сцiплым. Дастаткова сказаць, што на сотню пiсьмаў з просьбай аб дапамозе ў зборы грошай на падарункi дзецям, якiя пражываюць у сем’ях нашых хворых, адгукнулiся толькi тры прадпрыемствы. I справа тут не ў нейкай чэрствасцi, а ў адсутнасцi стымулюючых спонсарскую дзейнасць рычагоў.

НЕДЗВЕДЗЬ Г.К.: — Дарэчы, раней, калi пэўная фармацэўтычная кампанiя хацела прарэкламаваць якое-небудзь новае лякарства, яна ладзiла за свой кошт спецыяльны навуковы семiнар цi канферэнцыю. Будзем мы выкарыстоўваць гэты прэпарат цi не — справа iншая. Важна, што мы мелi магчымасць браць удзел у гэтых мерапрыемствах, маглi даведацца, куды рухаецца фармацэўтычная прамысловасць свету, што думаюць аб новых спосабах лячэння нашы замежныя калегi. Зараз жа мы прадастаўлены самi сабе.

— Атрымлiваецца, Беларусь не мае доступу да сучасных магчымасцяў у лячэннi рассеянага склерозу?

ХАДАСОЎСКАЯ В.М.: — Новыя метады даследавання выявiлi прагрэсiруючы характар паталагiчных працэсаў пры рассеяным склерозе. Гэта гаворыць аб неабходнасцi бесперапыннага лячэння, асноўнымi прынцыпамi якога з’яўляюцца купiраванне абвастрэнняў, запавольванне прагрэсiравання захворвання i рэабiлiтацыя. У кожным выпадку лячэнне павiнна насiць iндывiдуальны характар. Галоўнае — дынамiчнае назiранне хворага квалiфiкаваным спецыялiстам. Iснуе шэраг прэпаратаў з даказанай эфектыўнасцю. Да iх адносяцца, напрыклад, Бэтаферон, Рэбiф, Капаксон, чалавечы iмунаглабулiн, iнтэнсiўная iмунасубпрэсiя, мiтаксантрон, цыклафасфамiд, беларускi прэпарат лейкладзiн. Прымяняецца аўтатрансплантацыя ствалавых клетак, Т-клетачная вакцына або пептыдная вакцынацыя, нейрапратэктары. На жаль, нiводзiн з названых прэпаратаў не ўключаны ў пратакол лячэння пры рассеяным склерозе з-за высокага кошту. У кожным канкрэтным выпадку неабходна выявiць асноўную прычыну захворвання, механiзм захворвання. Аднак варта адзначыць, што ўнiверсальнага лячэння цi «таблеткi» ад рассеянага склерозу пакуль не знойдзена.

Гутарыла Святлана БАРЫСЕНКА.