Любоў і цярплiвасць як запаветы продкаў

Источник материала:

Чаму да гэтай тэмы звяртаюцца сёння навукоўцы? Таму што ўсведамленне важнасцi хрысцiянскiх каштоўнасцяў дапамагае супрацьстаяць выклiкам часу. На гэта звярнуў увагу Старшыня Прэзiдыума Нацыянальнай акадэмii навук Беларусi Мiхаiл Мяснiковiч: "У эпоху глабалiзацыi, у час жорсткага прагматызму, важна захаваць духоўны стрыжань. Усвядомiць уплыў хрысцiянства на ход гiсторыi. Таму што хрысцiянскiя каштоўнасцi аказалi вялiзны ўплыў на фармiраванне культуры народаў, на нацыянальную свядомасць i лад жыцця ўсходнiх славян, у тым лiку i беларусаў. Школа, кнiгi на працягу многiх стагоддзяў былi выключна царкоўнымi. Былi розныя часы. Але цяпер новы этап у развiццi хрысцiянства ў Беларусi."

Мiтрапалiт Мiнскi i Слуцкi Фiларэт пажадаў навукоўцам шчыраваць у пазнаннi свету i чалавека. І звярнуўся да гiсторыi Царквы на нашай зямлi. "Хрышчэннем у Дняпроўскай купелi быў вызначаны адзiны духоўны шлях для нашых народаў i сфармiраваны лад нацыянальнага i духоўнага быцця кожнага з iх. Дабратворная галiнка лазы Хрыстовай, высаджаная ў 988 годзе, дала свае добрыя парасткi на зямлi Белай Русi, калi ў 992 годзе ў Полацк мiтрапалiтам Лявонцiем быў пастаўлены першы епiскап. Менавiта з таго моманту бярэ свой пачатак Праваслаўная Царква на нашай зямлi, галоўнай задачай якой — аднаўленне душы чалавека, навучанне яго "хадзiць прад Богам".

Невыпадкова, што многiя людзi навукi звярталi ўвагу на "нацыянальныя асаблiвасцi веры", на факты з гiсторыi праваслаўнай царквы на нашых землях. Шмат дакументаў з царкоўнага жыцця захоўваюцца сёння ў Нацыянальным архiве.

Але гiсторыю хрысцiянства на гэтай зямлi захоўвае i... сама зямля. Яна адкрывае археолагам новыя сведчаннi таго, што тысячу гадоў таму нашы продкi iмкнулiся спасцiгнуць таямнiцу Боскай любовi.

— На тэрыторыi ўсёй нашай краiны падчас археалагiчных даследаванняў былi выяўлены старажытныя прадметы, якiя характэрныя для праваслаўнай веры. У Тураве, Брэсце былi знойдзены праваслаўныя нацельныя крыжыкi, крыжы-iнкалпiёны. Археолагi, якiя вялi даследаваннi старажытнага Мiнска ў раёне Нямiгi, знайшлi цiкавыя рэчы, напрыклад, абраз Божай Мацi, а на адвароце — выява Святога Пятра. Ёсць полацкiя знаходкi. На адным з абразкоў выява Святой Алены i яе сына iмператара Усходне-Рымскай iмперыi Канстанцiна, яны займалiся пошукамi крыжа, на якiм быў распяты Iсус Хрыстос. Знаходка са старажытнага Пiнска — цудоўны маленькi абраз, выразаны з каменю, ён утрымлiвае сляды пазалоты i датуецца XII стагоддзем. У старажытным Тураве быў знойдзены праваслаўны епархiяльны крыж са свiнцу. Адтуль жа — пячатка Кiеўскага Мiтрапалiта Кiрыла з надпiсам на грэчаскай мове, а на адвароце — выява Божай мацi. Неверагодным было адкрыццё падмурка Тураўскага храма. А падчас раскопак была знойдзена цудоўная кадзiльнiца з выявамi святых на шасцi гранях. I абразок на костцы з выявай Iсуса Хрыста. Тураву ў XI стагоддзi належала Бярэсце. Таму не дзiўна, што ў Бярэсцi была знойдзена выява Дзмiтрыя Салунскага, якi спрыяў Тураўскаму князю Iзяславу Яраславiчу. Датуецца яна сярэдзiнай 1052 года. У вёсцы Капланцы Бярэзiнскага раёна наш калега адкапаў цудоўныя маленькiя абразкi маленькiя, выкананыя ў вельмi тонкай тэхнiцы перагародчатай эмалi. Ёсць у нас i самы старажытны ў Беларусi буквар — грабянi з лiтарамi, не лацiнскiмi, а кiрылiчнымi... Гэтыя знаходкi з’яўляюцца сведчаннем таго, што пасля прыняцця хрысцiянства Вiзантыйская культура, найвышэйшая ў той час, стала распаўсюджвацца на беларускiх землях, што мела вялiкае значэнне для развiцця народа. Дзяржаўнае — гэта спрыяла фармiраванню дзяржаўнасцi на гэтых землях. Эканамiчнае — перадавыя на той час тэхналогii з Вiзантыi прыйшлi на нашу зямлю, асаблiва ў ювелiрнай справе, у архiтэктуры. Духоўнае i адукацыйнае — развiваўся iканапiс, распаўсюджвалiся кнiгi, веды. Мы павiнны гэта прызнаваць i быць удзячнымi нашым продкам.

Сучасныя жыхары Беларусi разумеюць каштоўнасць духоўнага скарбу, якi збiралi многiя пакаленнi папярэднiкаў. I ёсць рэч, якая для беларусаў мае асаблiвае значэнне — крыж нашай святой Ефрасiннi Полацкай. Мы гатовыя падарыць сваiм гасцям самае каштоўнае. I хоць самi не маем арыгiнала, але Свяцейшаму Патрыярху, якi аддаў пашану навукоўцам i багасловам, паднеслi ў дар галаграфiчную выяву Крыжа Ефрасiннi.