Святы Афанасій, Апанас

Источник материала:

У народнай традыцыi святога Афанасiя, або Апанаса, якi ўшаноўваецца па праваслаўным календары заўтра, 31 студзеня, лiчылi ахоўнiкам жывёлы ад маразоў. Звычайна, у апошнi дзень самага сцюдзёнага зiмовага месяца былi моцныя маразы, нездарма казалi: "Схавай нос у Апанасаўскi мароз", "Афанасьеўскiя маразы жартаў не любяць", "Прыйшоў Афанасiй Ламанос — беражы шчокi i нос", "Казалi, што апанасаўскiя маразы настолькi моцныя, што ў быка-трохгодкi зрываюць рогi". Таму да святога ахоўнiка часцей за ўсё звярталiся з надзеяй на дапамогу: "Святы Уласiй-Ахванасiй, саблюдзi, Божа, красуль нашых".

l Акрамя гэтага на Беларусi святога Апанаса лiчылi ахоўнiкам гусакоў, а гэты дзень калiсьцi насiў назву "гусiнага свята". Менавiта з гэтага дня гусей, каб яны набiралi вагу, пачыналi кармiць зернем. І прыглядалiся да надвор’я. Лiчылася, што, калi "завiруха на Панаса — будзе шмат гусянят".

l Але i самi гусi былi добрымi прадказальнiкамi надвор’я. Iх паводзiны ў народзе тлумачылi так:

— калi яна стаiць на адной назе, падцiснуўшы другую, цi ляпае крыламi — да маразоў;

— хавае пад крыло нос — да холаду;

— гусакi ляцяць высока — будзе вялiкая паводка; нiзка — мала вады пры адлiзе.

l Акрамя гэтага, дрэнным знакам для сям’i было, калi гуска прынясе ў адзiн дзень два яйкi.

l Працягвалася вясельная пара. Дзяўчаты чакалi сватоў, каб паспець да Масленiцы згуляць вяселле.

l Апошнi дзень студзеня быў здатны прадказваць надвор’е:

Калi на Афанасiя завiруха, вясна будзе працяглая.

Калi ў гэты дзень апоўднi будзе сонца, вясна будзе ранняя.

Не дзiва, што Афанасiй-ламанос адмарозiць нос, а ты пачакай яшчэ Цiмафея-паўзiмнiка (4 лютага).

Але было i так: "Калi да Апанаса зямля не прамерзла, так i соку не дасць" (пасля цёплай зiмы чакалi неўраджай).