Каб кола жыцця не перарывалася...

Источник материала:

Новая музейная экспазiцыя ў Дальве — сястры Хатынi

У лыжных спаборнiцтвах будуць удзельнiчаць школьнiкi Лагойскага раёна, навучэнцы вучылiшча алiмпiйскага рэзерву г.п. Плешчанiцы, Мiнскага дзяржаўнага вышэйшага радыётэхнiчнага каледжа, студэнты Белдзяржунiверсiтэта iнфарматыкi i радыёэлектронiкi. Упершыню выйдзе на старт i СШ № 20 г. Мiнска — гэта падшэфная школа Белтэлерадыёкампанii, супрацоўнiкi якой першымi падтрымалi iдэю аб пабудове мемарыяла ў Дальве i вось ужо без малога чатыры дзесяцiгоддзi апякуюць помнiк.

Нагадаю, Дальва была знiшчана ворагам за 10 дзён да вызвалення. У страшным полымi разам з вёскай загiнулi 44 жыхары. Цудам уратаваўся толькi падлетак Мiкалай Гiрыловiч. Жыццё сваё ён успрымаў як абавязак — увекавечыць памяць аб загiнулых земляках. Ён быў сапраўдным "маторам" узвядзення мемарыяла, якi будаваўся "на грамадскiх пачатках". А зараз Дальва — фiлiял мемарыяльнага комплексу "Хатынь".

Нягледзячы на "крызiсныя" складанасцi, у Дальве iдуць рамонтныя работы з элементамi рэканструкцыi i рэстаўрацыi.

Расказвае дырэктар ДМК "Хатынь" Канстанцiн Мiшын:

— Летась мы адзначалi 35-годдзе з дня адкрыцця мемарыяла ў Дальве. Прайшоў час — i непазбежна пачалi ўзнiкаць праблемныя пытаннi... Ужо выкананы работы па рэканструкцыi брацкай магiлы дальвiнцаў i пастамента скульптурнай кампазiцыi. Як толькi сыдзе снег i ўсталюецца стабiльна "плюсавая" тэмпература, будзе завершана рэстаўрацыя "Сцяны памяцi". Паступова, наколькi дазволяць сродкi, будзем аднаўляць i iншыя кампаненты мемарыяла. Патрабуе правядзення рамонтна-рэстаўрацыйных работ пешаходная зона, сама скульптурная кампазiцыя.

Навуковую канцэпцыю экспазiцыi музея мемарыяльнага комплексу "Дальва" распрацаваў загадчык навукова-метадычнага аддзела Мiнскага абласнога краязнаўчага музея Сяргей Старыкевiч. У абласным конкурсе на лепшую музейную экспазiцыю праект Старыкевiча заняў 1-е месца i вылучаны на рэспублiканскi конкурс.

— Дальвiнская трагедыя болем адгукаецца ў маёй душы. Так атрымалася, што мая мацi, Нiна Iгнацьеўна, цудам засталася жывая, калi палiлi яе родную вёску Мясата Маладзечанскага раёна, — расказвае Сяргей Вiктаравiч. — Пры падрыхтоўцы экспазiцыi давялося i ў архiвах пакапацца, шмат дакументаў узняць. Канцэпцыю новай экспазiцыi адразу падтрымаў начальнiк упраўлення культуры Мiнаблвыканкама Анатоль Акушэвiч.

Музей размешчаны ў драўляным будынку, таму ён можа нагадваць даваенную пабудову селянiна. Заходзячы ў гэты дом, мы нiбыта заходзiм у хату жыхара вёскi, каб пазнаёмiцца з тым, як ён жыў, якiя падзеi тут адбывалiся. Пры ўваходзе ў экспазiцыйную залу наведвальнiкаў сустракаюць радкi, напiсаныя ў памяць дальвiнцаў выдатным паэтам Юрасём Свiркам:

Асноўныя экспазiцыйныя матэрыялы размешчаны на планшэтах у выглядзе вокнаў — "вокнаў часу", на зачыненых лiштвах — як сiмвал таго, што гэты перыяд ужо гiсторыя — "акно часу" ўжо зачынена. У пакоi ўсе лiштвы зачыненыя, а калi падыходзяць наведвальнiкi мы iх адчыняем i быццам заглядаем у тыя далёкiя часы, знаёмiмся праз дакументы з тымi падзеямi. У другiм варыянце, калi лiштвы будуць усе зачыненыя, нiбыта прысутнiчае нейкая таямнiца — а што там, далей?

Пераходзячы ад "акна" да "акна" па крузе, можна пазнаёмiцца з гiсторыяй вёскi, з яе людзьмi, з iх заняткамi, марамi, героямi i трагедыяй.

Лiчыцца, што кола, калi iсцi па сонцы, — адзiн з самых старажытных сiмвалаў: сiмвал сонца, жыцця i вечнасцi. Так i жыццё кожнага асобнага чалавека ўяўляе сабой умоўны круг. У нейкай кропцы яно пачынаецца, праходзiць асноўныя этапы i ў нейкай кропцы заканчваецца. На змену гэтаму этапу праз жыццё новых пакаленняў пачынаецца новы круг, i так да бясконцасцi. I толькi калi па нейкiх прычынах круг не замыкаецца, а значыць, i новыя кругi (пакаленнi) не ствараюцца — значыць, жыццё спыняецца.

Адна з тэмаў экспазiцыi прысвечана Мiкалаю Пятровiчу Гiрыловiчу, намаганнямi якога i быў адкрыты мемарыял. Усё сваё жыццё ён прысвяцiў гэтай святой справе. Ахвяраваў свой час, сродкi, дамагаўся, арганiзоўваў. Шмат хто дапамагаў яму ў гэтым пачынаннi — ад жонкi Рымы Iгараўны i дачкi Вольгi да школьнiкаў, прадстаўнiкоў дзяржаўных i грамадскiх арганiзацый. Зноў жа: iдэя "жыццёвага кола". Мiкалай Пятровiч тут нарадзiўся, перажыў вельмi трагiчныя гады лiхалецця, быў выдатным сем’янiнам, працаўнiком, шмат зрабiў, каб комплекс iснаваў. I, напэўна, сiмвалiчна тое, што за 4 днi да сваёй смерцi яшчэ раз прыехаў i пасядзеў на тым месцы, дзе была яго хата, дзе ён з’явiўся на свет. Жыццёвае кола яго замкнулася. Але на змену яму прыйдзе моладзь, i яго справа — рабiць людзям дабро — будзе прадоўжана. Выдатныя словы Юльяна Церабуна падводзяць вынiк пад усiм яго жыццём:

Намеснiк старшынi Лагойскага райвыканкама Галiна Драгунова паведамiла, што новая вулiца Лагойска названая ў гонар Мiкалая Гiрыловiча.