Знайсці баланс памiж самабытнасцю i камфортам

Источник материала:

На другой спецыялiзаванай канферэнцыi "Агратурызм у Рэспублiцы Беларусь — стан i перспектывы развiцця" адной з галоўных задач перад вясковым турызмам быў названы пошук нацыянальнай iдэi. Канферэнцыя была арганiзаваная Белаграпрамбанкам разам з Грамадскiм аб’яднаннем "Адпачынак у вёсцы". У ёй узялi ўдзел прадстаўнiкi ўрада, мiжнародныя эксперты з Латвii, Украiны, Расii, Польшчы, Італii, спецыялiсты ў галiне турызму i гаспадары вясковых сядзiб Беларусi.

Калi "вярхi" жадаюць, а "нiзы" могуць

Безумоўна, не малое значэнне мае тое, што карысць развiцця агратурызму для краiны разгледзелi "вярхi".

— На працягу апошнiх гадоў наша дзяржава прыкладае вялiкiя намаганнi для павышэння аб’ёму турыстычных паслуг у Беларусi, — нагадаў удзельнiкам канферэнцыi намеснiк прэм’ер-мiнiстра Iван БАМБIЗА. — Уклад аграэкатурызму ў турыстычную галiну i яе патэнцыял вельмi значны. Акрамя паступлення валютных рэсурсаў у краiну, аграэкатурызм садзейнiчае развiццю сельскiх рэгiёнаў, спрыяе росту дабрабыту iх жыхароў, стварэнню сучаснай сацыяльнай iнфраструктуры i новых працоўных месцаў.

— Летась беларусы на адпачынак у сваёй краiне выдаткавалi больш за 300 млрд беларускiх рублёў (у параўнаннi з 2007 годам рост склаў 150 працэнтаў), а замежныя турысты прывезлi сюды больш за 100 млн долараў (дынамiка росту — 180 працэнтаў), — паведамiў на канферэнцыi намеснiк мiнiстра спорту i турызму Чэслаў ШУЛЬГА. — I ў тым, i ў другiм выпадку важнае значэнне мае стварэнне вясковых сядзiбаў, бо яны пашыраюць геаграфiю падарожжаў унутры краiны i ўяўляюць пераважную цiкавасць для iншаземцаў.

Найбольш значнымi сродкамi падтрымкi вясковага турызму з боку дзяржавы сталi: уключэнне вясковага турызму ў лiк прыярытэтных напрамкаў Нацыянальнай праграмы па развiцці турызму, "нулявая" стаўка падатку на дабаўленую вартасць для экспарту турыстычных паслуг i ўнутрырэспублiканскiх маршрутаў, прызнанне, што аказанне агратурыстычных паслуг не з’яўляецца прадпрымальнiцкай дзейнасцю (Указ Прэзiдэнта Рэспублiцы Беларусь № 372 ад 2 чэрвеня 2006 года), уключэнне ў геаграфiю вясковага турызму гарадскiх пасёлкаў i малых гарадоў.

Можна назваць цудам i збегам абставiн прыняцце два з паловай гады таму адным з сiстэмаўтваральных банкаў краiны комплекснай Праграмы падтрымкi аграэкатурызму. Не было нiякай указкi "зверху", i хоць заканадаўчая база ўжо была створана, самi аўтары будучай праграмы тады яшчэ мала што ведалi пра агратурызм у Беларусi. Спачатку яны ўбачылi гэту мадэль у Iталii, зацiкавiлiся, а ўжо потым даведалiся, што ў нашай краiне ёсць людзi, апантаныя гэтай iдэяй, якiя ўжо шмат чаго дасягнулi. У вынiку атрымалася на дзiва рэдкае i ўдалае спалучэнне iнiцыятывы знiзу i яе ўсебаковай падтрымкi зверху. Сёння Белаграпрамбанк заканамерна называюць праваднiком дзяржаўнай палiтыкi ў сферы аграэкатурызму. З канца 2007 года банк выдаў звыш 8 млрд рублёў 235 уладальнiкам вясковых сядзiб. Але банкаўская праграма падтрымкi — гэта не толькi льготныя крэдыты, гэта яшчэ i арганiзацыя навучання гаспадароў сядзiб, выданне каталогаў i правядзенне канферэнцый, на якiх адбываецца кансалiдацыя намаганняў з боку дзяржавы, грамадскiх арганiзацый i самiх суб’ектаў аграэкатурызму. Сёння Белаграпрамбанк ставiць задачу з дапамогай фiнансавай, iнфармацыйнай i метадалагiчнай падтрымкi павялiчыць колькасць вясковых турыстычных сядзiб да 1000 (на канец мiнулага года iх зарэгiстравана 474).

— Турызм з’яўляецца вельмi важным складальнiкам сферы паслуг, якая ў перспектыве павiнна стаць ключавой у структуры валавога ўнутранага прадукту, — патлумачыў на канферэнцыi важнасць развiцця агратурызму для эканомiкi краiны намеснiк мiнiстра эканомiкi Андрэй ТУР. — У План па лiбералiзацыi эканамiчнай дзейнасцi ў Рэспублiцы Беларусь мы гатовы ўключыць прапановы, якiя дапамогуць надаць дадатковы iмпульс развiццю аграэкатурызму. Гэты План прадугледжвае пашырэнне сфераў рамеснiцкай дзейнасцi. Ён таксама ўключае меры па спрашчэннi адмiнiстрацыйных працэдур, звязаных з будаўнiцтвам i сертыфiкацыяй новых аб’ектаў. Яшчэ адзiн раздзел дакумента, якi можа быць цiкавым для аграэкатурызму — удасканаленне падатковых, мытных i грашова-крэдытных адносiнаў.

Трэба разумець, заўважыў Андрэй Тур, што ў сённяшнiх умовах любая паспяховая дзейнасць з’яўляецца iнавацыйнай. З гэтага пункту погляду можна разглядаць i агратурызм. I адна з галоўных задач — выпрацаваць для гэтага прадукту брэнд, якi дапамог бы не толькi прывабiць яшчэ больш турыстаў, але сканцэнтраваць намаганнi i аптымiзаваць выдаткi на яго развiццё.

Брэнд i нацыянальная iдэя — адны з самых актуальных сёння пытанняў у агратурызме. Цяпер, калi колькасць сядзiб, дзякуючы спрыяльнаму заканадаўству i фiнансавай падтрымцы, iмклiва расце, асноўнай праблемай становiцца захаванне высокай якасцi паслуг i стварэнне нацыянальнага прадукту. I калi з першым усё больш-менш ясна, то вось з беларускасцю на нашых сядзiбах складана. Яе дэфiцыт адзначылi i эксперты конкурсу "Лепшая сядзiба года". Тэма гэта даволi палемiчная. Ёсць меркаванне, што зусiм неабавязкова ўсiм сядзiбам быць этнаграфiчнымi. У Лiтве, напрыклад, такiх — 39 % ад агульнай колькасцi (у нас пакуль адзiнкi). Аднак уся штука ў тым, што нашы сядзiбы могуць адрознiвацца ад iтальянскiх, польскiх, лiтоўскiх, але iм вельмi цяжка адрознiвацца ад... расiйскiх. У нас такiя ж дамы, сады, мова, iнтэр’ер i будаўнiчыя матэрыялы. Калi агратурызм у нас не ўхопiцца за iдэю захавання самабытнасцi менавiта беларускай вёскi, яе ладу жыцця, традыцый, то ён не апраўдае свайго найвышэйшага прызначэння. Блiзкасць да прыроды — так, але без звароту да народнай культуры, гiсторыi, асветнiцтва, гэта "блiзкасць" не выйдзе за рамкi спажывецкiх адносiнаў: паляванне, рыбалка, рэкрэацыя. Чалавек будзе толькi браць, пакуль не дасягне мяжы. Пакуль не знiшчыць апошняе. I замест таго, каб выкарыстаць шанц, якi дае вясковы турызм, — вяртанне да вытокаў, падсiлкоўванне ад каранёў, i як вынiк — развiццё нечага новага, уласнага i непаўторнага, ён вернецца туды, адкуль прыйшоў. У сiратлiвую адасобленасць нiвелiраванага свету.

Аднак, гэта, хутчэй, звышзадача. Што датычыцца блiжэйшых перспектыў, то, акрамя павелiчэння колькасцi сядзiб, сёлета нас зноў чакае конкурс. Намiнацыi будуць пашыраны, прызы стануць яшчэ больш цiкавымi, а тэрмiны правядзення конкурсу павялiчаны (з пачатку лета). Пераможцы першага конкурсу атрымалi халадзiльнiк-вiтрыну, ноутбукi, плазмавыя тэлевiзары, сучасную мадэль веласiпеда, сотнi лiтраў соку, сталовыя камплекты ручной работы, нават мадэль карабля... Нiводны ўдзельнiк конкурсу не застаўся без падарунка. Нагадаем, што галоўным прызам стала турыстычнае паездка ў Iталiю.

Новым этапам у развiццi агратурызму павiнна стаць стварэнне ўмоў для агульных анiмацыйных праграм, якiя будуць аб’ядноўваць некалькi сядзiб (прыкладамi такой праграмы з’яўляюцца фестываль вясковых сядзiб "Заборскi фэст" у Расонскiм раёне, фестываль ежы "Мотальскiя прысмакi" ў Iванаўскiм раёне). Дапамогу ў гэтым паабяцаў ад iмя Мiнспорту Чэслаў Шульга.

Да 2012 года галоўнае турыстычнае ведамства краiны плануе стварыць на базе Расонскага раёна i Полацка цэлы агратурыстычны курорт. На найблiжэйшыя два гады пастаўлена таксама задача з дапамогай аграсядзiбаў уключыць у турыстычны абарот краiны яшчэ каля 40 аб’ектаў нашай культурнай i гiстарычнай спадчыны. Размова iдзе пра помнiкi, да якiх турыст пакуль не даходзiць, бо для гэтага не створаны адпаведныя ўмовы.

Ёсць намер выкарыстоўваць рэсурс вясковых мiнi-гасцiнiц для павелiчэння ўмяшчальнай здольнасцi санаторна-курортных устаноў. Вялiкая надзея ўскладаецца на гэты вiд турызму таксама для развiцця транснацыянальных маршрутаў i экспарту турыстычных паслуг у трансгранiчных зонах. У задачы турыстычнага ведамства ўваходзiць спрыянне таму, каб павялiчыўся тэрмiн знаходжання турыста на сядзiбе (цяпер гэта у сярэднiм 2,5 дня).

Што датычыцца далейшай фiнансавай падтрымцы, то Старшыня Праўлення ТАА "Белаграпрамбанк" Сяргей РУМАС упэўнiў, што Белаграпамбанк у аграэкатурызме ўсур’ёз i надоўга.

— Гэта пытанне сацыяльнай адказнасцi банка, — сказаў ён. — Мы будзем разглядаць усе заявы i ўсiх ахвотных забяспечым крэдытамi.

Сёлетнi каталог уключыў 250 сядзiб, тэксты ў iм змешчаны на рускай i англiйскай мовах. Наступнае выданне будзе дапоўнена яшчэ i iтальянскiм тэкстам.