Віктар Марціновіч пра свой раман "Мова": "Кніга вышла рэкордным для Беларусі накладам і разышлася фенаменальным тэмпам"

Источник материала:

Вядомы беларускі пісьменнік, журналіст, мастацтвазнаўца Віктар Марціновіч прадставіць свой новы раман "Мова" на Франкфурцкім кніжным кірмашы. Аб гэтым аўтар кнігі, якую называюць "баявіком" пра беларускую мову, паведаміў прыхільнікам сваёй творчасці на сустрэчы ў Віцебску. Яна адбылася 23 верасня ў бітлз-клубе "Чердачок".

Прэзентацыя "Мовы" ў віцебскім бітлз-клубе "Чердачок"

"Мова" ў арыгінале выдадзена па-беларуску. Але ёсць і рускамоўная версія. Учора атрымаў першую прапанову ад знанага перакладчыка перакласці на англійскую. Дапушчаю, што гучанне твора будзе інтэрнацыянальным. У кастрычніку я еду ў Франфуркт-на-Майне, дзе праходзіць самы буйны ў свеце кніжны кірмаш, і буду там рабіць прэзентацыю "Мовы", - распавёў Віктар Марціновіч.

Ён падкрэсліў, што ў Беларусі першая прэзентацыя яго новага рамана прайшла менавіта ў Віцебску: "Гэта значны, адметны для мяне горад". (Марціновіч абараніў доктарскую дысертацыю на тэму "Віцебскі авангард (1918-1922): сацыякультурны кантэкст і мастацкая крытыка" - TUT.BY).

У Мінску крыху раней, 10 верасня, была аўтограф-сесія, на якой пісьменнік толькі падпісваў кнігі. Віцебская сустрэча адбылася, як зазначыў спадар Марціновіч, дзякуючы настойлівасці і энергічнасці каардынатара грамадскай культурніцкай кампаніі "Будзьма беларусамі!" на Віцебшчыне Уладзіміра Булаўскага. У беларускай сталіцы прэзентацыя твора запланавана пазней.

У друк ужо пайшоў другі наклад твора. "Першы наклад быў рэкордным для сучаснай беларускай літаратуры - тысяча асобнікаў. Прычым ён разышоўся па Беларусі без усялякай рэкламы, дадатковых высілкаў, прэзентацый, замоўленых рэцэнзій - усяго за паўтары тыдні. Гэта фенаменальны тэмп", - не без гонару сказаў аўтар.




Пісьменнік заінтрыгаваў тых, хто яшчэ не чытаў раман:

- Гэты твор вельмі супярэчлівы, трохі скандальны. І нягледзячы на тое, што ён мае моцны сюжэт, гэта не сюжэтная літаратура. Хаваючыся пад абліччам моўнага "баевіка", тэкст спрабуе адказаць на балючыя пытанні, якія наспелі ў нашым грамадстве. Асноўнае з іх - мова. Я паспрабаваў асэнсаваць гэту праблему ў катэгорыях навуковай фантастыкі.

Дзея твора адбываецца ў Мінску ў 4741 годзе па кітайскім календары. Мінск больш не сталіца Беларусі. Тэрыторыя, якую мы зараз называем Беларуссю, з'яўляецца часткай паўночна-заходніх зямель саюзнай расійска-кітайскай дзяржавы. Слова "Беларусь" забыта. "Мы усе рускія людзі", - кажуць нам героі тэксту.

У гэтым свеце задаволеных людзей, для якіх шопінг стаў рэлігіяй, ёсць нешта, што знаходзіцца пад поўнай забаронай. Гэта "нешта" ёсць мова. Праз мяжу цягаюць нейкія скруткі і распаўсюджваюць іх у падполлі. Людзі "падсажаны" на мову, яны спажываюць яе, каб атрымаць кайф. Пры гэтым ёсць свет дзяржнаркакантролю, які спрабуе змагацца з распаўсюдам моўнага наркотыку. У кнізе два героі, адзін з іх - скончаны доўбень (ён "даўбіцца" мовай), і просты "чувачок", які цягае мову праз мяжу. І ў пэўны момант у руках кантрабандыста апынаецца коштоўны скарб. Гэта адно са значэнняў слова "любоў".

Пасля Віктар зачытаў кароткі фрагмент з рамана. Прызнаўся, што робіць гэта ўпершыню і, магчыма, у апошні раз: "Бо ў меня вельмі дрэнна атрымліваецца чытаць тэксты". І патлумачыў прычыну такой прэм'еры: "Мой сябар Альгерд Бахарэвіч кажа, што гэта важны момант - калі тэкст запускаецца. А сёння мы маем справу з беларускім запускам кніжкі. І ад таго, як ты правядзеш з ёй пэўныя містычныя дзеянні, залежыць, як яна паплыве".

Віктар Марціновіч - не толькі паспяховы сучасны беларускі пісьменнік. Ён яшчэ і прыгожы мужчына, аб чым, пэўна, здагадваецца і сам.

На сустрэчы можна было набыць раман на беларускай і рускай мовах, атрымаць аўтограф і, натуральна, задаць пытанні пісьменніку. Некаторыя з іх мы прапануем увазе нашых чытачоў.

- Чаму ўсё ж тэмай кнігі стала мова?

- Пры тым, што я заклікаю беларусаў валодаць рускай і англійскай мовамі - каб быць сучасным чалавекам, пэўныя рэчы можна сказаць толькі па-беларуску.

- Калі вы самі адчулі смак беларускай мовы?

- Для мяне беларускі свет пачаўся са спробы напісаць раман па-беларуску. У 2011 годзе я напісаў "Сцюдзёны вырай". І калі я яго пісаў, то мог сказаць толькі некалькі сказаў па-беларуску.

- А што падштурхнула да першых крокаў у беларушчыне?

- На той момант я сустрэў дзяўчыну, якая ўразіла мяне беларускасцю, апантанасцю, беларускім светам. Яна распавяла мне некалькі гісторый: пра тое, што адбывалася пасля Плошчы ў 2010 годе, пра сваіх сябровак, пра сябе, пра мову. І ўсё гэта - у прыгожа-балючым кантэксце. Пасля гэтага я як звар'яцеў. І ў апошнія гады спрабую зрабіць беларускую літаратуру цікавым прывабным праектам.

Рэзананс атрымаў ужо першы раман Віктара Марціновіча - "Параноя" (2009). Твор пра каханне, напісаны ў жанры reality-антыўтопіі, быў перакладзены на англійскую, фінскую, нямецкую мовы і выдадзены ў ЗША, Фінляндыі і Германіі.

Аповесць "Табу" ў 2010 годзе была перакладзеная на англійскую мову і апублікаваная ў зборніку Best European Fiction 2011.

Другі раман "Сцюдзёны вырай" (2011) упершыню ў беларускай літаратуры быў выдадзены ў выглядзе інтэрнэт-рэлізу. У 2012 годзе кніга прынесла Марціновічу літаратурную прэмію "Дэбют" імя Максіма Багдановіча ў намінацыі "Проза".

Трэці раман - гангстарская трагікамедыя "Сфагнум" (2013) - увайшоў у спіс расійскай прэміі "Нацыянальны бестселер". Па-руску выйшаў у выглядзе інтэрнэт-рэлізу, па-беларуску - у друкаванай версіі.