Выйсцi замуж за негра

Источник материала:

Алё, народ на провадзе!

Каляды. Студэнцкi iнтэрнат. У адным з пакояў сабралiся дзяўчаты — варожаць. Варожаць усiм, хто заходзiць. Пад дзвярыма — цэлая чарга. Галоўнае — туды ўпускаюць, а назад — ужо не. Таму — нi ў каго не спытаеш, што там i як...

Прыяцелька зайшла. Зараз i мне...

Дзверы адчыняю — паўзмрок ад свечкi на стале. Побач з ёй — кнiжка: вялiкая, тоўстая. Чорная ўся... Чароўная, мусiць?

Кажуць, што трэба заплюшчыць вочы... Слухаюся.

Нехта бярэ маю руку — левую (ад сэрца), водзiць ёю па кнiзе — старанна, доўга.

Потым, гэтай жа рукою, трэба самой павадзiць па сваiх вачах, па твары, каб убачыць суджанага.

Вочы — пакуль — расплюшчваць нельга.

Нехта бярэ за локаць, вядзе... Мяркую — да шафы, да люстэрка. Там трэба спынiцца i ўслых папрасiць: «Суженый-ряженый, явись» i адкрыць вочы.

Адкрываю... У люстэрку — негр. Не! Гэта ж я?!.. Толькi твар у сажы! I рогат...

Валянцiна ГУДАЧКОВА,

г. Жыткавiчы

На свабоду

Было гэта ў час маёй службы ў армii. Часць наша стаяла ў лесе, а ля возера, кiламетрах у сямi — бурлiла жыццё: там мясцiўся дом адпачынку, там — безлiч дзяўчат, музыка, танцы штовечар...

Карацей, цягнула нас туды, ну, нiбы магнiтам. I ўсiх. А ў самаволку пайсцi — маглi толькi абраныя. Ну, па-першае, па няпiсаным законе — «дзяды», па-другое, людзi вельмi спрактыкаваныя. Мяркуйце самi: дзверы ахоўваюцца i запiраюцца, на вокнах — краты; вылезцi можна толькi праз... форткi. Як? Спачатку (i вельмi асцярожна, каб шкло не разбiць) прасоўваецца нага, потым — галава i адна рука, плячо... Потым — трэба было падцягнуцца...

Да першага «паходу» мы з сябрамi рыхтавалiся загадзя. Прапаршчык купiў нам тры бутэлькi гарэлкi, у капцёрцы нагледзелi цывiльнае адзенне (навабранцы ленавалiся часам дамоў адсылаць)...

Зайшлi, сталi апранацца. А сябра мой — Сяргей Кажамякiн вялiкi моднiк быў: адну сарочку апрануў, не спадабалася, скiнуў, другую апрануў, зноў скiнуў. А час жа iдзе, святло ў капцёрцы гарыць.

Заўважыў яго дзяжурны афiцэр i, што называецца, застукаў — адабраў адзенне, сказаў, што ў яго дзяжурства ў самаволку яшчэ нiхто нiколi не ўцякаў i не ўцячэ...

Карацей, настрой у нас быў сапсаваны. Ведалi: гэты — сваё слова стрымае: усю ноч будзе пасвiць.

З гора, ды i не прападаць жа дабру, рашылi выпiць гарэлкi. Павесялелi, пасмялелi i... пахiтрэлi. Зазiрнулi да навабранцаў i траiх з iх палажылi спаць на свае ложкi (укрыцца сказалi з галовамi). Самi ж — хуценька пераапранулiся i... На волю, праз фортку.

...На танцах было цiкава i весела, спяшацца ў часць не хацелася ды i сэнсу не мела, бо субота, пакуль гулялi, лёгка стала нядзеляй, а ў выхадны — па камандзе нiхто не падымаў нас.

Афiцэр жа той (хлопцы потым расказвалi) праз кожную гадзiну заходзiў, свяцiў лiхтарыкам на нашы ложкi — усё ў парадку — «спiм». Адно — пад’ём рашыў зрабiць па ўсiх правiлах. Як у будны дзень...

Вось тут i высветлiлася, што насамрэч нас у часцi няма. Як мы выйшлi, калi, дзяжурны афiцэр даўмецца не мог. Але нам, калi нарэшце з’явiлiся, быў страшэнна рады. Жывыя ж, здаровыя i нiкуды не збеглi.

Павел СТАНЕВIЧ,

г. Орша

Урок

Вы заўважалi — на вяселлях, на розных бяседах людзi групуюцца па iнтарэсах: моладзь асобна, бабы асобна, старыя асобна...

Адзiн раз (я сам гэта бачыў) сядзяць яны ля стала, пацiхеньку смаляць, на людзей глядзяць, гамоняць. А ля iх — падшыванец нейкi ўецца i ўсё ў iх размову — свае «пяць капеек» хоча ўставіць. I хоць бы да толку што, а то мазгоў у беднага, як у камара, а гонару — на сямёх бы хапiла...

Раз яго дзяды асеклi, другi, усё роўна круцiцца, усё роўна лезе. Абрыд: адзiн са старых асадзiць рашыў. Спакойна так пагладзiў бараду, здалёк пачаў. Пытаецца:

— Вось ты, брат, усё ведаеш...

Хлопец (з гонарам):

— Ну-у...

— А скажы тады нам, каханенькi-родненькi, якi гной у зямлiцу лепей пакласцi, каб во такiя агурочкi выраслi?

Разумнiк аж скрывiўся: знайшлi, маўляў, што пытаць, гэта — любы дурань ведае...

— Коньскi.

— А тады, мо, ты скажаш нам, як звалi бацьку Карла Маркса?

Пачырванеў хлопец, пацiскае плячыма — не, не ведаю.

— А хто вершык склаў пра чыжыка-пыжыка?

Той яшчэ больш чырванее.

— Во, — кажа дзед, — Нi ў палiтыцы, нi ў паэзii ты нi халеры не разбiраешся. Толькi — у г... Так што — няма табе чым ганарыцца. Iдзi, брат, танцуй...

Пайшоў разумнiк. I добры ўрок атрымаў! Вы — можаце паўтарыць яго, калi вось такога недзе спаткаеце.

Iосiф АЎТУШКА,

г. Смалявiчы.

На адну лiтару

Бадай, самы памятны ў маiм жыццi год — 1953-i, бо ў iм я ажанiўся i (у 20 з хвосцiкам) стаў сакратаром Васiлiшкаўскага райкама камсамола. Чым ён тады займаўся? Ды, напэўна, тым жа, што i зараз — курыраваў вучобу моладзi, агранiзоўваў сацыялiстычнае спаборнiцтва i баўленне часу, займаўся падпiскай на маладзёжныя газеты i часопiсы, папаўняў свае рады...

Падчас прыёму рознае здаралася. Памятаю, прымалi (ужо ад нас, у рады Кампартыi) маладога актывiста са Шчанца. Пытаюцца, цi вучыўся ён у палiтшколе? Так, кажа. А пра што гаварылi на апошнiх занятках? «Ды, — кажа, — пра тое, як Ленiн быў у Шчучыне. I там рыхтаваў рэвалюцыю».

Сумелася райкамаўскае начальства. Перапытвае: «Вы хацелi сказаць «у Шушанскiм»? Кандыдат чырванее: так...

I зразумець чалавека не цяжка — наступствы вайны: у многiх за плячыма было пяць класаў.

Аднак, кур’ёзы здаралiся i з людзьмi адукаванымi. Аднойчы з Гродна, з абкама камсамола «ў народ» паехаў сп. Шпiлеўскi. Збiраўся ў вёску Шчанец, а прыехаў — у Шынкаўцы (а што — абедзьве на «ш»?..). Сабраў там членаў камiтэта камсамола i стаў даваць наганяй. «Заўтра ж, — кажа, каб двух-трох чалавек у Астрыну прывезлi! На прыём у камсамол...». «А чаму не ў Шчучын? — пытаюць актывiсты?»

Шпiлеўскi тут жа змiкiцiў, што не ў той раён заехаў... «Добра, — кажа, — вязiце ў Шчучын».

...Той самы, дзе ўжо «быў» Ленiн i «рыхтаваў рэвалюцыю».

Аляксандр ЖАЛКОЎСКI,

г. Лiда.