«Усё магло атрымацца iначай»

Источник материала:

Лiнii жыцця

На дыскатэкi яна больш не пайшла. А школу скончыла цалкам прыстойна — нават паступiла адразу — у тэхнiкум.

Вучоба ў iм азнаменавалася дзвюма падзеямi. Па-першае — бясслаўна, ад гарэлкi, сканала мацi, па-другое, хаваць яе вызваўся Сяргей — такi ж цыбаты малады чалавек. Вера тады дрэнна ведала яго, саромелася, не хацела браць з сабою, але ён так смела прыгарнуў яе да грудзей, так пяшчотна пацалаваў, што яна заплакала: яе нi разу ў жыццi, нiхто вось так не шкадаваў.

Праз год пасля смерцi мацi яны пажанiлiся. Вяселле справiлi сцiплае, бо жанiх (ён быў, так бы мовiць, фундатарам: купляў пярсцёнкi, сукенку, туфлi, заказваў столiкi ў рэстаране) сказаў: «Навошта вар’яцець? Радасць — яно, брат, не ў гэтым».

Словы яго шчасцем гаючым запоўнiлi Верчына сэрца: канешне ж не ў гэтым! I ён, яе абраннiк, яе каханы, муж, ведае, у чым...

Была ў iх першая шлюбная ноч, быў мядовы месяц, падчас якога яна ўпершыню адчувала сябе не брыдкiм качанём, а сапраўднай прыгажуняй, жанчынай. Калi ж зацяжарала i акруглiлася, настолькi пахарашэла, што ўслед ёй стаў азiрацца ледзьве не кожны...

Чаканне дзiцяцi для Веркi было працягам той яркай, перадвясельнай, шчаслiвай паласы. Але мужаву адчужанасць яна адчула. Сяргей быццам гаварыў з ёй, смяяўся, цалаваў, а ўсё, як пад прымусам — цмокне ў шчаку, пагладзiць пакаты жывот i сыдзе. «У нас хлапечнiк, — скажа, калi вернецца. — Не плач, дурненькая». А дурненькая сэрцам чула, што хлусiць ён, што нiякi там не хлапечнiк.

Не памылiлася: па восенi, калi з дзiцем, з хлопчыкам сваiм, з Васiльком, вярнулася з прагулкi, ён сказаў: «Я пакiдаю цябе... Трэба развесцiся».

Яна сцялася, моўчкi пайшла ў спальню, лягла, бо не бачыла перад сабой нiчога. Свет засцiлала крыўда — за свайго маленькага безабароннага i непатрэбнага (роднаму бацьку!) хлопчыка, за сябе, гаротнiцу i сiрату...

У якой раптам... знайшоўся бацька. Нехта, вiдаць, напiсаў цi пазванiў яму пра Верчына замужжа, пра ўнука, пра развод i цяпер ён... ехаў.

Верка не бачыла бацьку амаль 20 гадоў. Помнiла як нема крычала мацi, калi ён ад’язджаў — з другой, з маладзенькай. Як потым высахла ўся i зжаўцела тварам, як не бачыла яе, як прыняла нейкага прыблуду... Першы той не вельмi пiў, але бiўся — без лiтасцi. Выгнала. Знайшоўся другi — зусiм iншы, цiхмяны. I пiў ён гэтак жа цiха, налiваючы ёй. Казаў: «Здымi, Кацёк, камень з душы, вазьмi вiна. Палягчэе».

Лягчэла, мусiць, бо мацi, напiўшыся, больш не плакала, не перажывала, што яе пакiнулi, была вясёлай i смелай. Нават спявала. Так, пакрыху, i захварэла — запiла...

Бацька прыехаў пад вечар. Верка адчынiла i, з палонiкам у руцэ, замерла ля парога: на здымку, якi абачлiва паставiла на стол, быў малады, хударлявы мужчына. Гэты ж быў сiваваты, мажны, з вiнавата-цёплым позiркам i пытаннем:

— Ну то прымеш, дачка?

Усю ноч яны гаварылi. Болей, канешне, бацька:

— Ты, — казаў, — даруй мне. Памылiўся я, ашукаў тваю мацi.

— Выходзiць, i я — твая памылка?

— Не, ты — радасць.

— Радасць не пакiдаюць, з ёю жывуць. Васiлёк вось...

— Ты не павiнна паўтарыць дарогi, якой прайшла твая мацi. Ты не павiнна прынiжацца. Гэта робiць жанчыну брыдкай i вартай адно толькi — жалю... Ты званiла яму?

— Так.

— Ты ездзiла? Прасiла вярнуцца?

— Так.

— Не трэба было... Ты кахаеш яго?

— Вельмi...

Ранiцай ён паклаў на стол вялiкi пачак грошай, сказаў строга, не дапускаючы адмовы:

— Яны твае. Сёння ж схадзi ў салон — пастрыжыся, зрабi хiмiю, манiкюр... Цi што там яшчэ?.. Я ў гэтым не вельмi разбiраюся. Махнi на рынак. Грошай — не шкадуй: купi ўсё, што спадабаецца. Вечарам сустрэнемся.

I выйшаў за парог. Куды пайшоў, спытаць не паспела. Пачак грошай на стале перахапiў дыханне, адняў усе чыста словы. Яна нiколi не трымала ў руках такога багацця, а тое, якое мела, не магла патрацiць на сябе. Лiчыла, што муж павiнен кахаць i такую.

Верка не ведала, што бацька забраў з садка малога, што разам яны з’ездзiлi на вясковыя могiлкi, дзе была пахавана мацi.

— Ты — Брыджыт Бардо... У маладосцi! Сапраўдная каралева! — вечарам хвалiлi яе ж мужчыны. — Глядзi ж, каб так выглядала заўсёды. Сачы за сабой, будзь дужай, глядзi Васiлька i часцей усмiхайся, — павучаў старэйшы.

Верка слухала яго, глядзела ў люстэрка i бачыла там... другую жанчыну — разумную, задаволеную сваiм жыццём, цiкавую.

— Малайчына! — падмiргваў з-за спiны бацька. — Няхай ён па табе зараз сохне, а не ты...

— Мы з iм часта бачымся.

— Вось i добра. Вiснуць толькi не трэба. Мужчыны гэтага не любяць, ногi аб такiх выцiраюць.

...Праз тыдзень бацька паехаў. Абяцаў прыязджаць, абяцаў пiсаць, а то i наогул вярнуцца дамоў, на радзiму, бо там, на чужыне яго, як быццам, нiшто не трымала — другая жонка рана памерла, дзецi выраслi...

Сяргея ж з таго ад’езду Вера, быццам, не бачыла — горда усмiхалася, праходзiла мiма.

Ён сам не ўстрымаўся падышоў аднойчы да столiка, за якiм яна абедала, спытаў:

— Адкуль у нашай сталоўцы такая мадонна?

Апусцiла вiдэлец, падняла позiрк. Перад ёй, схiлiўшы галаву, стаяў мужчына ў зацёртых джынсах i нясвежай сарочцы. «Ага, не салодка табе, — заўважыла Вера. — Зблажэў, асунуўся».

Пасля гэтага ён часцяком стаў назвоньваць да iх па тэлефону, прыходзiць у садок па малога, не раз узнiмаўся на былы свой паверх. I аднойчы яна змаглася — адчынiла яму, упусцiла ў пярэднi пакой.

— Даруй, — сказаў ён, — i... бухнуў перад ёй на каленi.

— Ты што звар’яцеў? — пачырванела Вера. — Зараз жа ўстань.

— Не. Пакуль не прабачыш, не прымеш назад...

— Ды брыдка ж глядзець. Уставай, ну, хуценька! I... распранiся... Я мыць якраз збiраюся.

...Бацька да Веры больш не прыехаў. Нi праз год, нi праз два. Дачка не крыўдавала, ведала: ён прыляцiць, калi зноў, не дай Бог, выпадзе гнятлiвая часiна, ён падкажа ёй, дапаможа.

Яна была ўдзячна яму. I вельмi шкадавала, што некалi вось такога разумнага, спагадлiвага настаўнiка не знайшлося ў яе матулi. Яно ж i ў яе ўсё магло атрымацца iначай.

Мiкалай МАРОЗ,

г.п. Шумiлiна.