Не ўсё тое сонца...

Источник материала:

Маленькi, гарласты, ён ужо адзвiнеў.

Адсвiстаў, закiпеўшы, чайнiк.

На парадку цяпер гук, так бы мовiць, трэцi (з разраду заўсёдных): без дзесяцi, без пятнаццацi сем з суседняга пад’езда куляй выскачыць маленькi рыжы сабачка i радасна зацяўкае, вiтаючы ўсiх прахожых i праезджых, ганяючы птушак i катоў. Пацешнае стварэнне...

З пункту гледжання тых, у каго будзiльнiк ужо адзвiнеў.

Яна — о-го-го. А вы?

Ранiчка, нядзеля, гастраном i чарга ля касы. Дзве кабеты наперадзе.

— Не выспалася, — вiнавата пазяхаючы, скардзiцца адна. — Да мамы ўчора хадзiлi. На дзень народзiнаў.

— О-о... I колькi ж ёй?

— 79 стукнула... Усiх сабрала — дзяцей, унукаў. Такi стол зрабiла... Але, бедная, i заснула за iм. Пад гарачае.

— Ну, дык зразумела ж — натупалася. Ды i старая.

— Не, яна ў нас о-го-го яшчэ! Напярэдаднi ў зале шпалеры паклеiла, падлогi пафарбавала.

— Наймала некага?

— Не. Сама...

— А Божа ж мой!.. Як?! — жахнулася суразмоўца.

I не зразумець было, што, канкрэтна, гэтак здзiўляе? Тое, што жанчына ў такiя гады ўсё зрабiла, цi тое, што сям’я яе (i, вiдаць, не малая?) зрабiць гэта ёй дазволiла?

Размеркаваў

«Маленечкi, чаканы, мiлы,

Ты з Дабравесня — жыхарок зямлi...

Расцi ж хутчэй i набiрайся сiлы,

На ўцеху буслам, што цябе няслi!»

Гэтыя вiтальныя радочкi злажылiся ўчора, як быццам, а ўжо тры гады прайшло, вырас чалавек.

...У садок хадзiць не любiць.

— Трэба, Мiхасёк, — угаворвае матуля. — Тут нiчога не зробiш: нам жа на працу. I мне i тату... Грошы зарабляць, крэдыты плацiць... Зноў жа цацкi табе...

— Хай тата зарабляе, — падумаўшы, гаворыць малы. — А ты са мною будзь.

...Пачутае б ды ўбачыць, ды дазволiць! Кожнаму дзiцятку.

I снiцца нам...

Двор (сталiчны). Пасярод яго — дзесятак-другi дрэў, пясочнiца, альтанка, па краях — кусты бэзу, рэдкiя лаўкi i дарогi: для машын, для людзей.

Зрэшты, гэта ўсё, як у доме Аблонскiх — змяшалася. I даўно, бо машыны цяпер стаяць паўсюль — на тратуарах, на так званай зялёнай зоне, на пляцоўках ля пад’ездаў, ды што там — пад самымi вокнамi... «А што рабiць? — разводзяць рукамi ўласнiкi — iншых жа месцаў няма?».

Так, забiты горад, не разлiчаны на дзесяткi тысяч прыватных машын. Сёння... А заўтра ж iх будзе болей... Куды паставiм?

...У касманаўтаў некалi любiмая песня была. Помнiце?

И сниться нам не рокат космодрома,

Не эта ледяная синева,

А снится нам трава, трава у дома,

Зеленая, зеленая трава.

Тое, што страцiў (а тым больш беззваротна) мае ўласцiвасць снiцца.

Без чарнобыляў

Гэта з даўняга... Дзiва-дзiўнае (скажы каму ў Кiраўску — не паверыць, скажы ў Кiраваградзе — не зразумее, вiдаць): у Мiнску, у сталiцы Беларусi, па-беларуску сталi прыпынкi аб’яўляць. I ўжо не толькi ў метро, а ў аўтобусах-тралейбусах... Шкада — не самi вадзiцелi: на магнiтафон абвесткi запiсаны. Кiроўцам застаецца толькi кнопку нацiснуць.

Але ж як мне (дурань думай багацее), дык здавалася, што гэта — па першасцi, пакуль прывыкнуць, запомняць, а потым — быць жа не можа, нiдзе не дзенуцца — загавораць... Хай не ўсе, але ж самi...

Не... Не тут тое было (у поўным сэнсе гэтага слова). З часам у некага з вадзiцеляў той магнiтафончык зламаўся, у некага знiк, i замест мiлагучнага, адмыслова запiсанага «Наступны прыпынак...», загучала куды «больш арганiчнае» ў Мiнску «Следующая остановка...».

...Адна з прыяцелек i ад самай блiзкай сваёй сяброўкi неяк пачула: «А где вы видите тех белорусов? Нет такой нации... Раз языка не слышно».

Значыць, не дурныя людзi казалi: не трэба чарнобыляў для таго, каб не стала нацыi, — забярыце мову...

Да слова. Сёлета, у Мiнску, я чула яе — жывую, размоўную — толькi двойчы. Адзiн раз у метро: са сваiмi, скажам так, рускамоўнымi сябрамi па-беларуску гаварыла маладзенькае дзяўчо, другi раз — купка (i зноў жа маладых) да Нямiгi дарогу пыталася...

Усё. Калi не лiчыць сям’ю i працу.

Каменьчык. I камень

...Непрыемнасць была: з любiмага пярсцёнка каменьчык выпаў. I як у ваду...

Горш за тое, развялi рукамi майстары-ювелiры, сказалi: «Тут нiчога не зробiш. Толькi ў пераплаўку».

Пераплаўляць (падарунак), зразумела ж, не хацелася. Лягчэй, здавалася, у шуфляду. Да лепшых часоў.

...З невялiкай, але ўсё ж надзеяй («А раптам ўжо насталi») зазiрнула нядаўна ў майстэрню. Маладое хлапчо пакруцiла мой скарб у руках, спытала, што мне зручней: пачакаць хвiлiн 10 цi заўтра зайсцi?

Згадзiлася чакаць, не зразумеўшы толкам, чаго...

Якое ж было здзiўленне, калi праз абяцаныя 10 хвiлiн пярсцёнак вярнулi, i ўсе каменьчыкi ў iм былi на месцы...

Па дарозе дамоў, раз-пораз крадком гледзячы на палец, думала, як добра, што захавала фамiльную каштоўнасць, не пераплавiла; што часы мяняюцца i ў нечым — нават да лепшага...

А яшчэ пра тое, што мой каменьчык па вялiкiм рахунку не падстава — нi для бяды, нi для радасцi: у некага, у гэты ж час, хварэлi i памiралi адзiныя бясконца блiзкiя, родныя людзi. I дапамагчы iм — тады — медыцына не магла... Зараз — ужо можа.

А людзей няма.

Толькi знешне

Горад. I дамы-шматпавярховi ў iм, як вуллi. Цi як муравейнiкi. А людзi, як пчолкi, цi як мурашы: зранку, улегцы кiруюцца з дому, потым назад... Кожны — з ношкай сваёй. Па «персанальнай» сцежачцы...

Iду... Па сваёй, прывычнай...

Трое насустрач. Дзяўчаткi (гадоў васьмi). Прыгожыя... I так хораша, мiла шчабечуць... Пакуль размiнаемся, вуха ловiць:

— Не слышала — дождь сегодня будет?

— Да, по телевизору передали.

— От, б..., а я зонтик забыла.

Без каментарыяў. Цi з вельмi кароткiм: дзiцёнак вучыцца таму, што бачыць у сваiм даму.

Цi — так правiльней — доме... Шматпавярховым, вялiкiм i толькi знешне падобным на вулей. Цi муравейнiк.

У багатых свае прывычкi

«Адна баба сказала»: Iванавiч сваёй жонцы новую iншамарку падарыў. Ды не абы якую...

— Юбiлей у яе, мусiць, цi дата круглая?

— Не-е, — тая ж «баба сказала», — звычайная.

...А цiкава тады — што падорыць на круглую?

Хацеў, як лепей...

Разумны вучыцца на чужых памылках, дурань на сваiх.

Iгарок сябе адносiў, зразумела ж, да першых, таму з сяброў, што кiнулiся жанiцца (а потым i разводзiцца) у 20—25, прыкладу не браў. Рашыў: знайду прыстойную работу, узаб’юся на грошы, пабудую сваю, асобную кватэру, абжывуся, а тады ўжо можна i падумаць...

Мары, хоць i вельмi марудна, але ж збывацца сталi. Iгару цяпер 38, i машыну з кватэрай ён ужо купiў. Больш за тое, сабраў быў грошы. «На ўсё», як лiчыў — на еўрапейскi рамонт, на мэблю, на самую сучасную бытавую тэхнiку.

Распачаў работы. Пакуль узгадняў перапланiроўку, пакуль шукаў брыгаду, пакуль яна пераносiла дзве сцяны, падшывала столi, тынкавала, аблiцоўвала, клеiла шпалеры, сцялiла паркет, цэны i расцэнкi раслi. Грошы — адпаведна — разляталiся.

Але задуманы рамонт (па вушы залезшы ў даўгi, у крэдыт...) ён яшчэ адолеў i ў жытло сваё пераехаў: ад бацькоў кухонны столiк прывёз, дзве табурэткi, раскладушку.

... З яе цяпер ну вельмi цiкава глядзець — на зеленкаваты экран блiскучай нацяжной столi, на лямпачкi-галагенкi, на тынкоўку атачэнта, на люстраную шафу-купэ, на паркет.

На якiм так цёпленька, так добранька было б босым дзiцячым ножкам...

Але Iгар — чалавек упарты. Гэта значыць, пакуль не зробiць усё, як хацеў, жанiцца (а тым больш «заводзiць» дзяцей) не будзе.

Хiба потым...

Калi паспее.

Мiма

Уваход у метро месца бойкае: народ — ракой... Дакладней, канешне, дзвюма: адна пад зямлю плыве, другая — адтуль.

Кабетка пасярэдзiне — у гадах, невялiчкая, сцiплая. Веерам латарэйкi трымае: купляйце, маўляў, выйгравайце...

А людзi — збольшага — крочаць мiма: не хочуць выйграваць...

Мо, ведаюць ужо, што якраз такiя бiлеты жанчына i прадае?

Скажыце!

Як фiльмы жахаў, выпускi навiн...

Не, стокроць горш, бо там — хай страшнае — але ж кiно, а тут — жыццё. Такое, як ёсць: з жахлiвай, марнай, нялюдскай смерцю — у полымi пажараў, у шахтах, пад коламi машын, з прывычнымi (?) ужо авiякатастрофамi, дарожна-транспартнымi здарэннямi, гвалтам...

З Лiдзii Арабей: «Дарагiя мужчыны! Прыйшоўшы сёння дадому, абдымiце вашых жонак i дзяцей i скажыце, што вы iх вельмi любiце, бо другога такога выпадку можа не надарыцца i вы потым будзеце вельмi шкадаваць, што не сказалi iм гэта.

Дарагiя жанчыны! Прыйшоўшы сёння дадому, абдымiце вашых мужоў i дзяцей i скажыце, што вы iх вельмi любiце, бо другога такога выпадку можа не надарыцца i вы потым будзеце вельмi шкадаваць, што не сказалi iм гэтага».

Пры свеце дня

Адна сустрэча, а думак у жанчыны — ну, як зор у неба. Бо ён жа — такi iнтэлiгентны, такi разумны, такi прыгожы, такi цiкавы... Ну, хай намнога старэйшы, хай жанаты ўжо, трое... унукаў. Сустракацца ж можна?

Не адмовiў ён (цяжка... А тым больш маладой прывабнай жанчыне...) — сустракалiся. Два разы. У кафэ звазiў, пагаварылi. Потым — перапынак атрымаўся, бо ён на грып захварэў. Ды яшчэ з ускладненнямi. На вушы.

Хвалявалася яна, мабiльнiк «абарвала», прыждаць не магла, калi паправiцца?

А пачула, што бальнiчны закрыў, што з панядзелка на працу выйдзе, — падпiльнавала. Паводдаль ад дома. Насустрач выйшла. Стала лапатаць, як жа счакалася, як жа рада...

Ён разгубiўся (ведама — знячэўку). I... прыклаўшы далонь да вуха, выгукнуў: «Га-а?».

...Думак было, як зор у неба. Знiклi.

Пры свеце дня.