Выкарыстанне веніка ў сямейна-родавай абраднасцi

Источник материала:

l У шматлiкiх зiмовых варожбах выкарыстоўвалi "калядны" венiк: кiдалi на дарогу з надзеяй убачыць, адкуль прыйдзе суджаны; падкладвалi пад падушку, каб убачыць прадказальны сон, з пруткоў рабiлi "калодзеж" i запрашалi суджанага выпiць вады i г.д.

l На Палессi "калядны" венiк, якiм мялi ў хаце ад Раства да Хрышчэння, абавязкова пасля святаў замянялi на новы. Ён лiчыўся небяспечным для наступных дзён. Дзяўчаты цi жанчыны рассякалi венiк на парозе, прасiлi прабачэння за ўсе грахi (звычайна, за работу, на выкананне якой была накладзена забарона падчас Калядаў).

l Венiк выкарыстоўвалi i ў пахавальным абрадзе. Каб палегчыць скон чалавеку, якi памiрае, венiк закiдвалi на дах. Усходнiя славяне ў труну сцялiлi галiнкi i лiсце ад бярозавага венiка, а таксама лiсцем набiвалi падушку для яго. Той венiк, якiм мялi падлогу адразу ж пасля вынасу труны, выкiдалi разам са смеццем як мага далей ад хаты або спальвалi, а маглi аднесцi на могiлкi. Разам з тым, як i iншыя рэчы пахавальнага абраду, такi венiк маглi выкарыстоўваць як для лячэння старых захворванняў цi сурокаў, так i для таго, каб нанесцi людзям шкоду.

l Венiк у хаце заўсёды меў сваё пэўнае месца, яго выносiлi, калi ў хаце быў памерлы i прыносiлi толькi для таго, каб пасля вынасу труны ў апошнi раз вымесцi падлогу.

l Народная традыцыя вымагала трымаць падлогу i парог хаты чыстымi, прыбранымi: "на ноч заўсёды неабходна падмесцi хату, для таго каб анёлам было чыста хадзiць". Але i тут быў цэлы шэраг правiлаў, якiх неабходна было прытрымлiвацца:

Вымятаць смецце са сваёй хаты — азначае вымятаць поспех i дабрабыт са сваёй сям’i. Таму i сёння iснуе звычай вымятаць смецце да парога, а потым збiраць яго i выносiць у вядры (да захаду сонца).

Нiколi не мялi падлогу, калi пяклi хлеб — хлеб не падымецца.

Не мялi падлогу, калi з хаты хтосьцi паехаў. Ва ўсходнiх славян была распаўсюджана забарона месцi цi мыць падлогу на працягу трох дзён з моманту ад’езду каго-небудзь з хаты (былi гэта член сям’i альбо госць).

Не мялi падлогу на працягу таго часу, пакуль труна з нябожчыкам знаходзiлася ў хаце (звычайна, на працягу трох дзён).

Не мялi падлогу i не выносiлi смецце ў вялiкiя царкоўныя святы i пасля захаду сонца — шчасце i поспех "змяцеш" з хаты.

Калi вы падмятаеце падлогу, трэба iсцi следам за смеццем, iнакш "вымецеш" сябе з хаты.