Цяжка быць бацькам

Источник материала:

Мой малы не выключэнне: жонка пастаянна скардзiлася, што кожнае кармленне падобна на вайну. Малы, маўляў, капрызiць, круцiцца, плача...

Але ж неяк яна спраўлялася.

І вось аднойчы кармiць Арцёма выпала мне. Я падумаў, як гэта зрабiць i рашыў дзейнiчаць па-мужчынску. Строга спытаў:

— Што ты будзеш есцi?

Малы мне па-адэску:

— А што ў цябе ёсць?

Я стаў яму пералiчваць. Сын — адпаведна — на кожную страву адмоўна круцiць галавой. Гэтага не хачу, маўляў, гэтага не буду... Цярпенне маё было на зыходзе. Я адчынiў халадзiльнiк, дастаў адтуль шакаладны сырок i з суровым "каб з’еў..." палажыў перад дзiцем. Сам жа пайшоў у пакой.

На кухнi нейкi час было цiха ("Ага, спалохаўся, значыць, есць!" — радаваўся я), потым адтуль данеслася цiхае румзанне.

Што рабiць — адчыняю дзверы, бачу: з’едзена ўсяго палоўка сырка, над другой дзiця горка плача.

— Ну няўжо ж не смачна?! — не разумею малога я.

— Не-е, — хлюпае носам Арцём.

Злуюся, бо не можа ж такога быць?! Хапаю той сырок, адкусваю, — твар неспадзеўкi аж перакошвае... Гляджу на абгортку — Божухна, гэта ж... дрожджы.

— Ну добра, сын, болей можаш не есцi, — хуценька дазваляю я i, налiўшы малому соку, адпраўляю спаць. Цяжка быць бацькам.

I як толькi людзi без тэлефонаў даўней жылi i адно пра аднаго нешта ведалi? Цяпер — з ранку сапсаваўся, вечарам, як без рук ужо, як Рабiнзон на востраве, хоць Пятнiцу шукай. А калi i назаўтра маўчыць?..

Карацей — здарылася ў мяне такая непрыемнасць: сцiх тэлефон. Падала заяўку на рамонт, дзень чакаю, другi, трэцi... I хоць бы не прыязджалi тыя "раманцёры", а то ж былi. Нешта ў адным месцы патыркалi, у другiм — назад паехалi. А апарат маўчыць, нервы гараць.

З’явiлiся нарэшце ў чарговы раз — нiчога не скажу, як людзi: папрабачалiся, паабяцалi зрабiць усё, прычым сёння ж, падалiся на падстанцыю.

А я ж тым часам нервуюся: адзiн раз да апарата падышла — не гудзiць, праз паўгадзiны другi раз — таксама... Налухалася цiшынi, аж у вушах звiнець стала. I злосць бярэ: гэта ж — не iначай — ракета трохступеньчатая: за два тыднi паправiць не могуць!

Нарэшце а чацвёртай гадзiне вечара, без надзей ўжо, здымаю трубку i... вушам не веру — сiгнал iдзе! Дай, думаю, сяброўцы пазваню, парадую.

— Падключылi?! — пытаецца яна.

— Ды ўжо ж, — кажу. — Сабакi, заразы, абы нервы чалавеку парваць... Бадай на iх лiха!

Чую — неяк цiха ў слухаўцы, не чуваць сяброўкi маёй. А замест яе — "раманцёр" той ранiшнi. Пытае (галоўнае з выклiкам так):

— Дык што — працуе тэлефон?

Я ад нечаканасцi слухаўку бразь: гэта ж ён, мусiць, лiнiю праслухоўваў, а тут я са сваiм языком...

Сорамна стала. Дай, думаю, калi на сувязi яшчэ, прабачэння папрашу. Трубку здымаю — дудкi! Маўчыць мой тэлефон! Дабрахалася. Пакрыўдзiла хлопцаў, буду ведаць цяпер...

Хвiлiн сорак так тарнавалася — запрацаваў тэлефон. Працуе i зараз. Але я ўжо цяпер разумная: гавару выключна, што трэба.

Мы з сястрой — двайняты, выраслi, можна сказаць, без бацькi. Нам па дзевяць гадоў было, калi ў яго з’явiлася iншая, i з мамай яны развялiся. Мы крыўдавалi. Асаблiва — за маму, таму, што яна ў нас вельмi прыгожая, добрая... Але бабуля сказала, што калi мы будзем на пяцёркi (тады...) вучыцца i слухацца, то пара ёй можа i знойдзецца. Мы вельмi старалiся: паспяхова закончылi школу, атрымалi вышэйшую адукацыю, павыходзiлi замуж, а той пары ў мамы ўсё не было i не было. Адна, вiдаць, так i жыла б, калi б сёлета ўвосень нам не пашчасцiла аж на два мяхi добрай капусты.

Купiлi яе, прывезлi да мамы (яна ў нас майстрыха ставiць), рашылi, што ў нейкi з выхадных зробiм талаку — з’едземся разам, нечага смачнага нагатуем, пагасцюем i за размовамi скрышым.

Але проста гэтак рашыць. А як да справы... Спачатку захварэў малы ў мяне, потым — у сястры, потым мой муж у камандзiроўку паехаў. Час iшоў, мама ўсё часцей казала, што накрышыць сама i сабе, i нам. Што ёй не цяжка. А сабрацца ж i проста так потым можна, але нам ад гэтых слоў рабiлася сорамна...

Таму ў адзiн цудоўны вечар, пасля працы, мы рашылi кiнуць усё i паехаць. Маму не папярэджвалi, забралi дзяцей з садка, па дарозе зайшлi ў гастраном...

Прыехалi, сваiм ключом адамкнулi дзверы, дзецi, зразумела ж, бабулi на шыю, а яна, бачым — i рада, i не рада як быццам? Кажа, што не варта было прыязджаць, што мы пасля працы, стамiўшыся, што кожнай дадому трэба...

Але ж мы ўжо прыехалi. Дзецi пабеглi гуляць з сабакам (у мамы сiмпатычная такса жыве), мы пайшлi на кухню вячэру збiраць. I праз хвiльку пачулi:

— Мам, ба, цёця Галя, сюды!.. Хутчэй!.. — крычалi з балкона дзецi.

"Што ж там здарылася?" — пераглянулiся мы з сястрой i рушылi з кухнi.

— Мы дзядульку знайшлi! — радасна абвясцiлi хлопцы.

З балкона, насустрач нам, i сапраўды iшоў вельмi сiмпатычны пажылы мужчына, павiтаўся, адрэкамендаваўся. Мы разгублена назвалi сябе, азiрнулiся ў кухню на маму. Яна, вiнавата зачырванеўшыся, "не ведала", што рабiць з бутэлькай "шампанскага" — то ставiла на стол, то парывалася прыняць...

За вячэрай мы, зразумела ж, яе "прыгаварылi". I даведалiся, што сын нашага госця ўжо даўно жыве ў Амерыцы, што туды ж пяць гадоў таму пераехала жонка. А ён, "дзякуй Богу, доўга... хварэў", ляжаў у лякарнi, дзе i пазнаёмiўся з нашай мамай. Гэта яна яго вылечыла, паставiла на ногi. А вось замуж iсцi не хацела — саромелася зяцёў, унукаў.

Карацей, каб не той наш прыезд, яны мо i дагэтуль бы проста сустракалiся, а так — з’ехалiся i жывуць удваiх, з радасцю забiраюць да сябе ўнукаў. За новым дзедам, дарэчы, яны аж гiнуць. Што, напэўна, i не дзiва, бо мы ў капусце знайшлi iх, а яны — дзядулю.

(Перад нашым прыходам ён на балкон пайшоў — пакурыць. Сядзеў там сярод качаноў, на зэдлiчку.)

Мiнi-завод па вытворчасцi самагону работу пачаў на досвiтку: вёска спала яшчэ, а "дырэктар" ужо паспытаў першаку, напоўнiў першы трохлiтровiк. I раптам...

Раптам бразнулi веснiчкi.

— Гэй, Iван, ты дзе? — нiбы не знюхаўшы, галёкаў мясцовы п’янтос.

— Цiшэй ты! — загадаў гаспадар. — Чаго прынесла?

— Ды так... Iшоў сабе... Думаю, даўно не бачылiся. Як жыў-здароў?

— Ды пацiху. Заняты я. Во... Можа дзёрнеш?

— Аднаму няёмка, — зазначыў госць, тут жа... кульнуўшы кубак.

Засмалiлi ўдваiх, пагаманiлi пра жыццё-быццё — у п’янiцы яно ўвачавiдкi наладжвалася, у гаспадара — наадварот. Але ж ён разумеў, што ад кубка гэты "госць" не сыдзе.

Каб адвязацца хутчэй, набулькаў яшчэ. Той улiў усё ў рот, нават не каўтаючы; рукаво паслужыла занюшкай... Зноў засмалiў, сказаў:

— Ну, цяпер, брат, па трэцяй хiба? За ўсё добрае? Ды i пайду... Дзялоў, як у земскага — гаспадарка ж.

Якая ў яго "гаспадарка", акруга ведала. Iвана больш раззлавалi "сваяцкае" "брат" i загадныя ноткi ў гэтым "па трэцяй". Нiбыта яны на пару пiлi... Таму, счакаўшы, калi "госць" прыплюшчыць вочы, каб выпусцiць чарговую порцыю дыму, ён тым трэцiм кубкам зачэрпаў з цэбра... гарачай вады i падкрэслена строга, паказваючы тым самым, што яму ўжо шкада гарэлкi (бо колькi ж можна, трэба i меру знаць!), прамовiў:

— Калi ласка.

А госць i без таго ўжо ведаў, што лiшнi тут, што не хочуць яго больш бачыць, лiха кульнуў той кубак i... смачна закрактаў:

— Ну ты, Iване, i гаспадар!.. Ну ў цябе i самагонка! Ва ўсiх — наадварот, а ў цябе ўсё мацнейша i мацнейша цячэ!

...Нездарма людзi кажуць: хоць сабачыну... Абы вочы не бачылi.

Цяпер я на пенсii. А пакуль выйшла, — працавала ў сталоўцы кухарам. У брыгадзе ў нас было 15 чалавек — маладыя, дружныя, дзялiлiся ўсiм.

У той раз вялiкая бяда ў нас была, цi, дакладней, — непапраўнае гора: цяжка захварэла адна з нашых працаўнiц i памерла бедная, дзетак пакiнула...

Ну што тут будзеш рабiць? Купiлi мы прыгожы вянок, кветкi i паехалi да яе, каб развiтацца, каб праводзiць у апошнi шлях.

Дзе дом яе, ведалi. I якi ён — таксама. На ўваходзе, як цяпер гэта помню, невялiкiя сенцы былi, потым калiдор... А пад iмi ў тыя часы ўсе скляпы капалi, каб было дзе бульбу ссыпаць, слоiкi з прыпасамi ставiць...

Дык вось. У той жалобны дзень прыйшлi мы брыгадай у двор, у хату кiруемся. Я, як брыгадзiрка, першая iду. Краем вока бачу — люк у склеп той адчынены: мацi нябожчыцы (маленькая, худзенькая), мусiць, па закаткi туды палезла... За мной — дзяўчаты iдуць...

А сярод iх была тады Стася, Станiслава. Ну якраз, як з той песнi. Нiякiх жа дыет тады не трымалiся, на вагi лазiць моды не было. На вока бачылi, што кiль пад сто ў ёй. I розум прыкладна такi ж — нерастаропны. Мы па дарозе гаварылi, што нябожчыку трэба на ногi найперш паглядзець. Ну, каб не баяцца потым... Вось яна i пайшла — роўненька, сабе пад ногi нягледзячы.

Карацей, толькi я вянок паставiла, чую грукат аднекуль знiзу, шум, звон пабiтага шкла... Гэта наша Стася ў падвал правалiлася... На тую гаротнiцу-мацi... I з ног абедзве...

Дзяўчаты мае, што iшлi за Стасяй, адразу ж рванулi на двор, уткнулiся тварамi ў плот, закрылiся рукамi i зайшлiся ад рогату, бо стрымацца проста не маглi!

Людзi ж, гледзячы як па нябожчыцы "ўбiваюцца" чужыя, шкадавалi тую яшчэ больш. I гаварылi, што брыгада ў нас i сапраўды вельмi дружная.