На лёгкiя роды: "Не загубiла, а на свет пусцiла..."На лёгкiя роды: "Не загубiла, а на свет пусцiла..." Чалавек прыходзiць у гэты свет цераз фiзiчны боль мацi i сам тут жа абвяшчае свой прыход моцным плачам. Чаму дзiця плача ў гэты момант? Ад болю, яркага святла, перападу тэмператур, ад нечаканасцi ўбачанага, цi можа яшчэ ад чаго-небудзь? Дзiўная рэч: як толькi бабка-павiтуха возьме нованароджанага на рукi, а дзiця не заплача, гэта тут жа выклiча трывогу i неспакой. Так заўсёды было i будзе надалей. Каб пэўным чынам гарманiзаваць гэту эмацыянальную сiтуацыю, людзi прыдумалi безлiч адпаведных рытуальна-магiчных дзеянняў, малiтваў i замоваў. Каб пасадзейнiчаць нармальнаму працяканню родаў (у мiфалагiчным плане — развiтанню дзiцяцi са "светам" улоння мацi i пераходу ў свет нашага iснавання), неабходна было максiмальна адкрыць навакольнае асяроддзе. У сувязi з гэтым трэба было развязаць усе вузельчыкi на адзеннi парадзiхi, распусцiць яе валасы. У хаце адмыкалi замкi, адчынялi ўсе дзверы. Калi ж здаралiся цяжкiя роды, то сваякi парадзiхi iшлi да царквы i прасiлi святара адчынiць "царскiя вароты" i тым самым паспрыяць прыходу дзiцяцi ў наш свет. Гэтыя абрадавыя дзеяннi сфакусаваны ў наступнай замове: "Ішоў сам Гасподзь з небяса, згубiў залатыя ключы з-пад паяса. Мацер Божая iшла, залатыя ключы знайшла. Замкi, адапрыцеся, царскiя вароты, атварыцеся, паясы, развяжыцеся, раба божая (iмя), з дзiцёнкам разлучыцеся". Цяжарную жанчыну як маглi агароджвалi ад сустрэч з хворымi людзьмi, з тымi, хто меў розныя фiзiчныя або разумовыя i псiхiчныя калецтвы. Лiчылася непажаданым, каб на дарозе адна цяжарная сустракалася з iншай цяжарнай. Калi прыходзiў час нарадзiць, аб гэтым iмкнулiся нiкому не гаварыць, таму што верылi: людзi будуць перажываць i тым самым толькi ўскладняць сiтуацыю. Каб даць палёгку парадзiсе, побач з ёю запальвалi грамнiчную свечку, а яе абцiралi "хрышчэнскай" вадой. Каб дзiця любiла бацьку, на парадзiху маглi апрануць бацькаву сарочку або кашулю. Моцным абярэгам парадзiхi i дзiцяцi лiчыўся нацельны крыж, якi жанчына не здымала нават у момант родаў. Iснавала шмат замоў, якiя iмкнулiся прамаўляць адразу ж пасля родаў, каб у парадзiхi не было пасляродавых праблем. I абавязкова гучалi словы падзякi: "Не загубiла, а душу на гэты свет пусцiла..." Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК. |