Непрадузятасць міжнародных арганізацый?

Источник материала:

Улічваючы імклівае развіццё глабалізацыі, з-за якога ўсе краіны свету пачынаюць усё цясней узаемадзейнічаць паміж сабой, непазбежна ўзрастае роля міжнародных арганізацый. У якасці прыкладу можна прывесці сітуацыю з СГА. Беларусь яшчэ нават не стала членам СГА, але з-за ўступлення ў яе Расіі сур'ёзна залежыць у сваім эканамічным развіцці ад тых пагадненняў, якія Расія і СГА заключылі паміж сабой.

Роля міжнародных арганізацый у тым, што менавіта яны павінны выступаць бесстароннімі арбітрамі, сумленна і аб'ектыўна вырашаць спрэчкі паміж дзяржавамі. Але, як сведчыць нядаўні артыкул у аўтарытэтнай амерыканскай газеце Thе Wаshіngtоn Роst, міжнародныя арганізацыі на сучасным этапе далёкія ад аб'ектыўнасці, часта лабіруюць інтарэсы найбольш уплывовых дзяржаў.   Крысці́н Лага́рд, дырэктар-распарадчык Міжнароднага валютнага фонду, у апалітычнасці якой засумняваліся аўдытары. Фота Hаrаz N. Ghаnbаrі/АР

Ужо сама назва артыкула "Аўдытары выявілі, што МВФ паддаўся ціску з боку ЗША, аказанага з мэтай негатыўна паўплываць на Кітай" раскрывае сутнасць пытання. Калі сцісла, то ўжо некалькі гадоў палітыкі і эксперты ў ЗША сцвярджалі, што юань наўмысна абясцэнены ўрадам Кітая, каб тавары з гэтай краіны мелі канкурэнтную перавагу на сусветных рынках. І патрабавалі, каб юань быў сур'ёзна ўмацаваны.

Як выявілі аўдытары Незалежнага ацэначнага бюро МВФ падчас кантролю дзейнасці МВФ, у справаздачы МВФ за люты 2011 года Кітай крытыкаваўся за тое, што быццам бы яго міжнародныя рэзервы (у той момант каля 3 трыльёнаў долараў) занадта вялікія і гэта пагражае стабільнасці сусветнай фінансавай сістэмы. Рэцэпт памяншэння міжнародных рэзерваў прапаноўваўся просты — моцна ўмацаваць юань, што ўдарыць па збыце кітайскіх тавараў за мяжой, і ў выніку скарачэння валютнай выручкі Кітай больш не зможа павялічваць свае міжнародныя рэзервы.

Але аўдытары паказалі, што такая трактоўка з'яўляецца аднабаковай, робячы толькі Кітай вінаватым, і не закранае тыя прамашкі, якія робяцца Захадам. У прыватнасці, Кітай і Бразілія неаднаразова заяўлялі, што палітыка змякчэння ў ЗША запоўніла сусветную фінансавую сістэму доларамі, што негатыўна ўплывае на глабальныя рынкі. Атрымліваецца парадокс — Кітай лаюць за тое, што ён найбольш эфектыўна зарабляе на сусветных рынках з лішкам надрукаваныя долары, якія з'явіліся на іх з-за свядомай палітыкі ЗША.

Улічваючы, што МВФ з'яўляецца спецыялізаванай установай ААН, такая дзейнасць гэтай арганізацыі, вядома ж, непрымальная. Па-ранейшаму востра стаіць пытанне аб тым, што дамінаванне заходніх краін у гэтай арганізацыі больш не адпавядае зменлівым эканамічным рэаліям свету, у якім іншыя краіны (асабліва краіны BRІСS) зрабілі сур'ёзны рывок.

Расія спадзяецца, што ў рамках свайго старшынства ў G20 ёй удасца ажыццявіць рэформу формулы фарміравання квот краін-акцыянераў МВФ, якая ўлічвае ўзрослую долю незаходніх краін у сусветнай эканоміцы да верасня 2013 года. Прапаноўваецца звязаць памер квот у МВФ з памерам эканомікі, замест цяперашняй сістэмы, у якой улічваюцца і шэраг іншых фактараў, якія часцяком інтэрпрэтуюцца не па эканамічных, а па палітычных меркаваннях.

Калі рэформу ўдасца правесці, доля Кітая ў квотах узрасце больш чым напалову. У той жа час цяжка разлічваць на хуткую рэалізацыю прапаноў Расіі, паколькі прапанаваная рэформа вельмі не падабаецца шмат якім заходнім еўрапейскім краінам, памеры квот якіх і, адпаведна, уплыў на дзейнасць МВФ, рэзка паменшацца.

Пэўную цікавасць маюць і каментары да артыкула ў Thе Wаshіngtоn Роst, якія практычна аднадушна крытыкуюць ЗША і падпарадкаванасць МВФ гэтай краіне. Як піша адзін з каментатараў: "Нічога новага. ЗША робіць тое, чым займаецца заўсёды — карумпуе (і маніпулюе) усё, з чым уваходзіць у кантакт (вядома, я не лічу, што МВФ свабодны ад карупцыі і без уплыву ЗША)".

Як сцвярджае іншы: "З моманту свайго заснавання МВФ быў інструментам знешняй палітыкі ЗША. Таму даклад аўдытараў наўрад ці з'яўляецца сюрпрызам. Адзіны сюрпрыз — тое, што ён быў апублікаваны". На думку трэцяга, неабходна "супастаўляць гэтую гісторыю са скандалам са стаўкай Лібор, абваленымі эканомікамі, накшталт грэчаскай, і што мы выявім? Фінансавыя парушэнні ў глабальных маштабах. Прагнасць і ўлада, улада і прагнасць. Хто расплачваецца? Звычайныя грамадзяне свету".

Чацвёрты лічыць: "МВФ, хоць намінальна і ўзначальваецца еўрапейцам, такая ж прылада знешняй палітыкі ЗША, як і Сусветны банк, які ўзначальваецца грамадзянінам ЗША, або МАГАТЭ, які цяпер узначальвае грамадзянін Японіі Юкія Амано, дзеянні якога па Іранскай ядзернай праграме дэманструюць, што ён цалкам знаходзіцца пад уплывам ЗША. Тое, што даклады МВФ канструююцца такім чынам, каб дазваляць ЗША аказваць ціск на Кітай, не здзіўляе. Здзіўляе тое, што Незалежнае ацэначнае бюро МВФ сапраўды дастаткова незалежнае, калі аказалася здольным апублікаваць гэты даклад. Нельга не пацікавіцца, як гэта адаб'ецца на далейшай кар'еры яго аўтараў. Слава ім за іх мужнасць!".

Сяргей КІЗІМА, загадчык кафедры міжнародных адносін Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, доктар палітычных навук.